Ní baothchaint amháin - Taidhleoireacht Dhomhanda agus an cuardach do chomharba ar Phrótacal Kiótó

Kiótó — an chéad chéim i laghdú na n-astuithe

An EEA — cuid amháin den scéal

An tuarascáil fardail — ag comhaireamh gás

Céard a chiallaíonn na huimhreacha?

Go gairid i ndiaidh an tuarascáil fardail a sholáthar, tosaíonn foireann athraithe aeráide an EEA ar an dara mórthasc tuairiscithe don bhliain leis an tuarascáil 'Treochtaí agus réamh-mheastacháin' mar thoradh. Foilsítear an tuarascáil seo sa gheimhreadh thart ar an am a thionóltar cruinniú bliantúil COP an AE.

Tá anailís níos géire ar na treochtaí astuithe a luaitear sa chéad tuarascáil le fáil sa tuarascáil seo agus leagtar béim freisin ar fhoinse na n-astuithe agus laghduithe an astaithe. Níos tábhachtaí ná sin ar fad, áirítear an t-am atá romhainn amach sa tuarascáil agus áirítear réamh‑mheastacháin na n-astuithe gáis cheaptha teasa a bheidh ann i 2012 agus níos faide ar aghaidh ná 2020. Tá an léargas seo thar a bheith luachmhar i dtéarmaí eolas a fháil faoin bhfadhb atá ann i ndáiríre mar aon le heolas a fháil faoin slí is fearr chun beartas a fhorbairt le déileáil leis an bhfadhb (3).

Deimhníonn an tuarascáil Treochtaí agus réamh-mheastacháin is déanaí gur laghdaigh an AE-15 a chuid astuithe 3 % idir an bonnbhliain agus 2006. Luaitear sa tuarascáil go dteastóidh cineálacha éagsúla cur chuige chun an bhearna atá fós ann a líonadh.

Úsáidfear iarrachtaí 'baile' reatha agus beartaithe (atá ag tarlú i ngach tír), meicníochtaí Kiótó, slogaidí carbóin (cosúil le crainn a chur chun na gáis a shú) agus creidiúintí trádála carbóin rud a d'fhéadfadh laghdú 11 % in astuithe a chinntiú don AE-15. Mar sin féin, ní mór do thíortha céimeanna beartaithe a fhorfheidhmiú gan mhoill nó ní bheidh tionchar acu in am leis an sprioc a chomhlíonadh.

Ar leibhéal náisiúnta, d’éirigh leis an bhFrainc, an Ghréig, an tSualainn agus an Ríocht Aontaithe a sprioc Kiótó siúd do 2006 a chomhlíonadh. Measann an Ostair, an Bheilg, an Fhionlainn, an Ghearmáin, Éire, Lucsamburg, an Ísiltír agus an Phortaingéil go gcomhlíonfaidh siad siúd a gcuid spriocanna, ach bunaithe ar réamh-mheastacháin ón Danmhairg, ón Iodáil agus ón Spáinn ní éireoidh leo a spriocanna um laghdú na n-astuithe a chomhlíonadh.

Ba ag Cruinniú Mullaigh na Cruinne i Rio a cloiseadh don chéaduair na dordfhocail 'freagracht choitianta ach difreáilte', dordfhocail atá i mbéal an phobail ó shin i leith agus trácht á dhéanamh ar athrú aeráide. Go simplí, tugann an frása seo léargas ar an bpointe go bhfuil níos mó freagrachta ag náisiúin forbartha as ucht na gáis cheaptha teasa inár n-atmaisféar. Tá na tíortha seo tar éis a bheith níos tionsclaithe, tá níos mó astuithe cruthaithe acu agus ba cheart go mbeadh spriocanna dlíthiúla acu chun astuithe a laghdú roimh na náisiúin sin atá i mbéal forbartha.

Bhí sé rídheacair an coincheap a chur i ngnímh ar bhealach a raibh glacadh ag tíortha tionsclaithe agus tíortha i mbéal forbartha leis. I mí na Nollag seo chugainn, is é an príomhthasc a bheidh ag COP 15 ná a chinntiú go ndéanfar beart de réir briathair ar mhaithe le hastuithe ar fud na cruinne a laghdú. Ciallaíonn sé seo go mbeidh spriocanna nua ann do laghduithe astuithe agus níos tábhachtaí ná sin ceannacháin náisiún i leith Meiriceá agus náisiúin atá ag forbairt cosúil leis an India agus an tSín.

Táimid ar an eolas cheana féin maidir le seasamh an AE i ndáil leis na hiarrachtaí laghduithe astuithe a bheidh ar siúl amach anseo: laghdú 20 % in astuithe faoin mbliain 2020, agus laghdú 30 % má chinneann náisiúin forbartha eile a bheith páirteach ag an gcruinniú i gCóbanhávan. Beidh Ballstáit uile an AE-27 san áireamh.

Tá sprioc 2020 an AE beagnach cothrom le deireadh a chur leis na hastuithe ar fad as modhanna iompair ar fud na hEorpa. Samhlaigh ar gach trucail, gach bus, gach carr, gach bád agus gach eitleán a scriosadh — i dtéarmaí astuithe. Is cinnte go bhfuil a leithéid thar a bheith uaillmhianach, ach ní mór go mbeadh mar go bhfuil an dúshlán féin thar a bheith dáiríre.

Tugann na sonraí is déanaí le fios gur mhéadaigh astuithe domhanda CO₂ ceithre huaire níos tapa ó 2000 i leith i gcomparáid leis na deich mbliana roimhe sin. Sáraíonn an méadú seo an cás is measa a thuairiscigh an Painéal Idir-Rialtasach ar Athrú Aeráide (IPCC) in 2007. Tá níos mó astuithe CO₂ ag teacht ó thíortha tearcfhorbartha anois ná mar ata á n-astú ag tíortha forbartha. Tá laghdú tagtha ar éifeachtacht slogaidí nádúrtha, cosúil leis an aigéan, a shúnn CO₂, le 50 bliain anuas, rud a chiallaíonn nach mór go mbeadh ár n-iarrachtaí astuithe ó ghníomhaíochtaí daonna a laghdú níos éifeachtaí má táimid chun leibhéil atmaisféaracha CO₂ a choinneáil cobhsaí.

‘Tá costais shuntasacha, idir chostais airgeadais agus mhorálta, le heaspa gníomhaíochta i ndáil le hathrú aeráide. Is iad na daoine bochta a bheidh thíos leis ar dtús, ach beidh tionchar ag na héifeachtaí iarmhartacha orainn ar fad,’ a dúirt an tOllamh Jacqueline McGlade, stiúrthóir feidhmiúcháin an EEA.

'Sáraíonn athrú aeráide idir theorainneacha polaitiúla agus teorainneacha airgeadais. Ní ceist í seo a bhaineann le haire rialtais nó dhó i mbun plé i gcomh-aireachtaí náisiúnta. Is ceist í seo nach mór do cheannairí rialtais díriú uirthi agus is mar sin is ceart déileáil léi,' a dúirt sí.