L-istat tal-ambjent tal-Ewropa 2020: hija meħtieġa b’mod urġenti bidla fid-direzzjoni biex jiġu ffaċċjati l-isfidi tat-tibdil fil-klima, titreġġa' lura d-degradazzjoni u tiġi żgurata l-prosperità futura

Filwaqt li l-politiki Ewropej dwar l-ambjent u l-klima għenu biex jittejjeb l-ambjent matul dawn l-aħħar deċennji, l-Ewropa mhijiex qed tagħmel biżżejjed progress u l-prospetti għall-ambjent fid-deċennju li ġej mhumiex pożittivi, skont ir-rapport “European environment — state and outlook 2020 (L-Ambjent Ewropew — l-istat u l-prospetti 2020) (SOER 2020)”.

L-SOER 2020 huwa l-aktar valutazzjoni ambjentali komprensiva li qatt saret dwar l-Ewropa. Dan jipprovdi stampa ċara ta’ fejn tinsab l-Ewropa biex tilħaq il-miri ta’ politika għall-2020 u l-2030 kif ukoll għanijiet u ambizzjonijiet aktar fit-tul għall-2050 biex issir bidla lejn futur sostenibbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. Ir-rapport jinnota li l-Ewropa diġà għamlet progress sinifikanti matul l-aħħar żewġ deċennji f’termini ta’ mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, billi naqqset l-emissjonijiet ta' gassijiet serra. Sinjali ta’ progress huma evidenti wkoll f’oqsma oħra, bħall-indirizzar tat-tniġġis tal-arja u tal-ilma u l-introduzzjoni ta’ politiki ġodda biex jiġi indirizzat l-iskart tal-plastik u jissaħħu l-adattament għat-tibdil fil-klima u l-ekonomija ċirkolari u bijoloġika. Barra minn hekk, l-inizjattiva tal-UE dwar il-finanzi sostenibbli hija l-ewwel waħda tax-xorta tagħha dwar ir-rwol tas-settur finanzjarju fl-ixprunar tal-bidla meħtieġa lejn futur sostenibbli.

Sejħa urġenti biex tiżdied u titħaffef il-bidla

Filwaqt li dawn il-kisbiet huma sinifikanti, l-Ewropa mhijiex se tilħaq il-viżjoni ta’ sostenibbiltà tagħha ta’ “ngħixu tajjeb fil-limiti tal-pjaneta tagħna” billi tkompli tippromwovi t-tkabbir ekonomiku u tfittex li timmaniġġja l-impatti ambjentali u soċjali. Ir-rapport iħeġġeġ lill-pajjiżi Ewropej, lill-mexxejja u lil dawk li jfasslu l-politika biex jaħtfu l-opportunità u jużaw id-deċennju li ġej biex iżidu u jħaffu b’mod radikali l-azzjonijiet biex l-Ewropa terġa’ taqbad it-triq it-tajba biex tilħaq l-għanijiet u l-miri ta’ politika ambjentali fuq perjodu ta’ żmien medju u fit-tul tagħha biex tevita bidla u ħsara irriversibbli.

Il-firxa attwali ta’ azzjonijiet ta’ politika Ewropea tipprovdi pedament essenzjali għall-progress fil-futur iżda dawn mhumiex biżżejjed. L-Ewropa teħtieġ li tagħmel l-affarijiet aħjar, jeħtieġ li tindirizza ċerti sfidi b’mod differenti, u għandha bżonn tikkunsidra mill-ġdid l-investimenti tagħha.

Il-kisba tal-għanijiet tal-Ewropa se teħtieġ implimentazzjoni aħjar u koordinazzjoni mtejba bejn il-politiki attwali. Din se tkun teħtieġ ukoll azzjonijiet ta’ politika oħra biex tinkiseb bidla fundamentali fis-sistemi ewlenin ta’ produzzjoni u konsum li jirfdu l-istili ta’ ħajja moderni tagħna, bħall-ikel, l-enerġija u l-mobbiltà, li għandhom impatti ambjentali sostanzjali.

Ir-rapport jenfasizza wkoll l-importanza ta’ kif il-gvernijiet jistgħu jippermettu tranżizzjoni għas-sostenibbiltà u l-ħtieġa li l-affarijiet jiġu indirizzati b’mod differenti. Pereżempju, l-Ewropa għandha tikkunsidra mill-ġdid kif tuża l-innovazzjonijiet u t-teknoloġiji eżistenti, kif jistgħu jittejbu l-proċessi ta’ produzzjoni, kif jistgħu jiġu promossi r-riċerka u l-iżvilupp fis-sostenibbiltà u kif jistgħu jiġu stimulati l-bidliet fit-tendenzi tal-konsum u l-modi ta’ kif wieħed jgħix.

Fl-aħħar nett, il-kisba ta’ tali bidla se teħtieġ investiment f’futur sostenibbli u li ma jibqgħux jintużaw il-fondi pubbliċi biex jiġu ssussidjati attivitajiet li jagħmlu ħsara lill-ambjent. L-Ewropa se tibbenefika ħafna minn tali bidla fil-prijoritajiet ta’ investiment minħabba l-opportunitajiet ekonomiċi u soċjali li tista’ toħloq. Fl-istess ħin, se jkun kruċjali li nisimgħu t-tħassib tal-pubbliku u niżguraw appoġġ wiesa’ għal bidla bħal din — tranżizzjoni soċjalment ġusta.

“L-ambjent tal-Ewropa jinsab f’punt kritiku. Huma ftit dawk l-opportunitajiet li se jkollna fid-deċennju li ġej biex inżidu l-miżuri biex inħarsu n-natura, innaqqsu l-impatt tat-tibdil fil-klima u nnaqqsu b’mod radikali l-konsum tagħna tar-riżorsi naturali. Il-valutazzjoni tagħna turi li bidliet inkrimentali rriżultaw fi progress f’xi oqsma iżda mhumiex biżżejjed biex jintlaħqu l-għanijiet fit-tul tagħna. Diġà għandna l-għarfien, it-teknoloġiji u l-għodod li neħtieġu biex nagħmlu s-sistemi ewlenin tal-produzzjoni u l-konsum bħall-ikel, il-mobbiltà u l-enerġija sostenibbli. Il-benesseri u l-prosperità futuri tagħna jiddependu fuq dan u fuq il-ħila tagħna li nagħmlu użu minn azzjoni mifruxa mas-soċjetà kollha biex inġibu bidla u noħolqu futur aħjar,” qal Hans Bruyninckx, id-Direttur Eżekuttiv tal-EEA.

L-istat tal-ambjent mar għall-agħar, il-prospettiva hija mħallta

Ix-xejriet ambjentali ġenerali fl-Ewropa ma tjibux mill-aħħar rapport tal-EEA dwar l-istat tal-ambjent fl-2015. Il-valutazzjoni tinnota li filwaqt li l-biċċa l-kbira tal-miri għall-2020 mhumiex se jintlaħqu, speċjalment dawk dwar il-bijodiversità, għad hemm il-possibbiltà li jintlaħqu l-għanijiet u l-objettivi aktar fit-tul għall-2030 u l-2050.

L-Ewropa għamlet kisbiet importanti fir-rigward tal-effiċjenza fir-riżorsi u l-ekonomija ċirkolari. Iżda xejriet riċenti juru li r-ritmu tal-progress naqas f’oqsma bħat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra, l-emissjonijiet industrijali, il-ġenerazzjoni tal-iskart, it-titjib fl-effiċjenza fl-enerġija u s-sehem tal-enerġija rinnovabbli. B’ħarsa ’l quddiem, ir-rata attwali ta’ progress mhijiex se tkun biżżejjed biex jintlaħqu l-miri dwar il-klima u l-enerġija għall-2030 u l-2050.

Il-protezzjoni u l-konservazzjoni tal-bijodiversità u n-natura Ewropea jibqgħu l-akbar qasam li jiskoraġġixxi l-progress. Mit-13-il objettiv ta’ politika speċifiku stabbiliti għall-2020 f’dan il-qasam, tnejn biss x’aktarx li jintlaħqu: id-deżinjazzjoni ta’ żoni tal-baħar protetti u żoni terrestri protetti. B’ħarsa ’l quddiem lejn l-2030, jekk ix-xejriet attwali jkomplu, dawn se jirriżultaw f’aktar deterjorament tan-natura u t-tniġġis kontinwu tal-arja, tal-ilma u tal-ħamrija.

L-impatti tat-tibdil fil-klima, tat-tniġġis tal-arja u tal-istorbju fuq l-ambjent u s-saħħa tal-bniedem għadhom ta’ tħassib ukoll. L-esponiment għall-materja partikolata fina huwa responsabbli għal madwar 400 000 mewta prematura fl-Ewropa kull sena, li jaffettwa l-pajjiżi tal-Ewropa Ċentrali u tal-Lvant b’mod sproporzjonat. Hemm ukoll tħassib li qed jikber dwar il-kimiċi perikolużi u r-riskji li joħolqu. B’ħarsa ’l quddiem, il-prospetti għat-tnaqqis tar-riskji ambjentali għas-saħħa jitjiebu b’integrazzjoni aħjar tal-politiki dwar l-ambjent u s-saħħa.

Tabella ES.1 Sommarju tax-xejriet tal-passat, prospetti u prospettivi li jintlaħqu l-objettivi/il-miri tal-politika

Nota: Is-sena għall-objettivi/miri ma tindikax is-sena fil-mira eżatt iżda l-perjodu ta’ żmien tal-objettivi/miri.

Xejriet u projezzjonijiet tal-emissjonijiet ta' gassijiet serra fl-UE-28, 1990-2050

Sors: SOER 2020 p.158

Futur sostenibbli għadu possibbli: fejn għandha tittieħed azzjoni?

L-ilħuq tal-viżjoni tal-Ewropa ta’ livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u s-sostenibbiltà għadu possibbli. Ir-rapport jiddeskrivi seba’ oqsma ewlenin fejn hija meħtieġa azzjoni soda biex l-Ewropa terġa’ taqbad it-triq it-tajba biex tilħaq l-għanijiet u l-ambizzjonijiet tagħha għall-2030 u l-2050.

1. It-twettiq tal-potenzjal mhux sfruttat tal-politiki ambjentali eżistenti. L-implimentazzjoni sħiħa tal-politiki eżistenti hija pass importanti biex l-Ewropa tilħaq l-għanijiet ambjentali tagħha sal-2030.
2. It-tħaddin tas-sostenibbiltà bħala l-qafas għat-tfassil tal-politika. L-iżvilupp ta’ oqfsa ta’ politika fit-tul b’miri vinkolanti — li jibdew bis-sistema tal-ikel, il-kimiċi u l-użu tal-art — se jistimula u jiggwida azzjonijiet koerenti fl-oqsma ta’ politika u fis-soċjetà.
3. It-tmexxija ta’ azzjoni internazzjonali lejn is-sostenibbiltà. L-UE għandha tuża l-influwenza diplomatika u ekonomika tagħha biex tippromwovi l-adozzjoni ta’ ftehimiet internazzjonali ambizzjużi f’oqsma bħall-bijodiversità u l-użu tar-riżorsi.
4. It-trawwim tal-innovazzjoni fis-soċjetà kollha. Il-bidla fit-trajettorja attwali se tiddependi mill-qrib fuq l-emerġenza u l-firxa ta’ forom differenti ta’ innovazzjoni li jistgħu jiskattaw modi ġodda ta’ ħsieb u għajxien.
5. Iż-żieda fl-investimenti u l-orjentazzjoni mill-ġdid tas-settur finanzjarju biex jiġu appoġġati proġetti u negozji sostenibbli. Dan jeħtieġ investiment fil-futur billi jsir użu sħiħ mill-fondi pubbliċi biex jiġu appoġġati l-innovazzjoni u soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura, l-akkwist b’mod sostenibbli u l-appoġġ lis-setturi u lir-reġjuni milquta. Dan jinvolvi wkoll l-involviment tas-settur finanzjarju fl-investiment sostenibbli billi jiġi implimentat il-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar il-Finanzi Sostenibbli u billi jinbena fuqu.
6. L-immaniġġjar tar-riskji u l-iżgurar ta’ tranżizzjoni soċjalment ġusta. Tranżizzjoni b’suċċess għas-sostenibbiltà teħtieġ li s-soċjetajiet jirrikonoxxu r-riskji, l-opportunitajiet u l-kompromessi potenzjali, u jfasslu modi biex jimmaniġġjawhom. Il-politiki tal-UE u dawk nazzjonali għandhom rwol essenzjali fil-kisba ta’ “tranżizzjonijiet ġusti”, filwaqt li jiżguraw li ħadd ma jibqa’ lura.
7. Il-bini ta’ aktar għarfien u għarfien espert. Dan jinkludi fokus addizzjonali fuq il-fehim tas-sistemi li jixprunaw il-pressjonijiet fuq l-ambjent, ir-rotot għas-sostenibbiltà, l-inizjattivi promettenti u l-ostakli għall-bidla. Hemm bżonn ta’ aktar bini ta’ kapaċità biex wieħed jinnaviga f’dinja li qed tinbidel malajr billi jsir investiment fl-edukazzjoni u fil-ħiliet.

Disponibbli wkoll:

SOER 2020 Rapport sħiħ — Valutazzjoni Integrata

SOER 2020 Sommarju Eżekuttiv (huma disponibbli traduzzjonijiet)

SOER 2020 sommarju tal-web