Συνέντευξη — Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος διερευνά την έκθεση του πληθυσμού στη δισφαινόλη Α

Γιατί θα πρέπει να ανησυχούμε για τη δισφαινόλη Α; Για ποιον λόγο αποτελεί κίνδυνο για την υγεία μας;

Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι η δισφαινόλη Α μπορεί να μιμηθεί τα ανθρώπινα οιστρογόνα και να δράσει ως ενδοκρινικός διαταράκτης . Αυτό είναι ανησυχητικό γιατί μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά μας. Η έκθεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί επίσης να διαταράξει την ανάπτυξη του εμβρύου, καθώς το έμβρυο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην έκθεση σε ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα.

Επιπλέον, νεότερα στοιχεία έχουν δείξει ότι η δισφαινόλη Α μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αυτοάνοσων διαταραχών όπως το άσθμα.

Ποιος είναι ο ευρύτερο αντίκτυπος της ουσίας στο περιβάλλον;

Η δισφαινόλη Α μπορεί επίσης να επιδράσει ως ενδοκρινικός διαταράκτης στην άγρια πανίδα. Όλα τα σπονδυλωτά διαθέτουν υποδοχείς οιστρογόνων και μπορεί ενδεχομένως να επηρεαστούν από τη δράση της δισφαινόλης Α η οποία μιμείται τη δράση των οιστρογόνων. Ωστόσο, αυτές οι επιδράσεις είναι περισσότερο γνωστές στα ψάρια, όπου αρκετές μελέτες έχουν καταδείξει ότι οι η ουσία προκαλεί ενδοκρινικές διαταραχές.

Όσον αφορά τη θετική πλευρά, η δισφαινόλη Α δεν θεωρείται ότι είναι ανθεκτική στις περισσότερες περιβαλλοντικές συνθήκες, ούτε ότι βιοσυσσωρεύεται σε σημαντικό βαθμό στους ζωντανούς οργανισμούς. Αυτό σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί αρκετά γρήγορα από το περιβάλλον εάν σταματήσουν οι εκλύσεις.

Ποια είναι τα βασικά πορίσματα του ενημερωτικού δελτίου του ΕΟΠ;

Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ παρουσιάζει τις τελευταίες πληροφορίες σχετικά με την έκθεση του ανθρώπου στη δισφαινόλη Α, με βάση το ερευνητικό έργο ανθρώπινης βιοπαρακολούθησης που χρηματοδοτήθηκε πρόσφατα από την ΕΕ (HBM4EU).

Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο, οι άνθρωποι στην Ευρώπη εκτίθενται σε ανησυχητικά υψηλές συγκεντρώσεις δισφαινόλης Α. Το ενημερωτικό δελτίο βασίζεται στις μετρήσεις της συγκέντρωσης δισφαινόλης Α στα ούρα 2.756 ατόμων από 11 ευρωπαϊκές χώρες. Τουλάχιστον το 92 % των συμμετεχόντων είχαν στα ούρα τους συγκέντρωση δισφαινόλης Α που υπερβαίνει το ασφαλές επίπεδο.

Μπορείτε να μας εξηγήσετε λίγο για την έρευνα HBM4EU σχετικά με τη δισφαινόλη Α;

Η ανθρώπινη βιοπαρακολούθηση μάς παρέχει πληροφορίες σχετικά με την πραγματική έκθεση σε μια χημική ουσία από όλες τις πιθανές πηγές. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις παραδοσιακές εκτιμήσεις κινδύνου που συνήθως βασίζονται σε μοντελοποιημένα δεδομένα έκθεσης. 

Τα δείγματα ούρων για τη δισφαινόλη Α συλλέχθηκαν μεταξύ 2014 και 2020. Ενώ τα νεότερα δείγματα από το 2020 εξακολουθούν να υπερβαίνουν την τιμή αναφοράς, φαίνεται ότι υπάρχει τάση μείωσης των επιπέδων της BPA στα ούρα. Η νέα ευρωπαϊκή σύμπραξη στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την αξιολόγηση του κινδύνου από τις χημικές ουσίες (PARC) συμπεριέλαβε τις δισφαινόλες ως ουσίες προτεραιότητας που πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω σε μελέτες ανθρώπινης βιοπαρακολούθησης σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Με τον τρόπο αυτό θα παρασχεθούν περαιτέρω δεδομένα κατά τα επόμενα έτη σχετικά με την συγκέντρωση της BPA και άλλων δισφαινύλων στον οργανισμό των Ευρωπαίων.

Ποιες ενέργειες γίνονται σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση των ανησυχιών σχετικά με τη δισφαινόλη Α για την υγεία;

Είναι γνωστό εδώ και αρκετό καιρό ότι η δισφαινόλη Α μπορεί να βλάψει τη γονιμότητα και να διαταράξει το ορμονικό σύστημα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουν θεσπιστεί πολλοί περιορισμοί στην ΕΕ, όπως η απαγόρευση των βρεφικών φιαλών και του θερμικού χαρτιού.

Ωστόσο, γνωρίζουμε τώρα ότι η BPA είναι ακόμη πιο τοξική από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως, καθώς το όριο ασφαλείας είναι 20 000 φορές χαμηλότερο σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αξιολόγηση της EFSA. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει επί του παρόντος πρόταση για την απαγόρευση της δισφαινόλης Α και άλλων δισφαινολών σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.

Για ποιες άλλες χημικές ουσίες θα πρέπει να ανησυχούμε;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει τους πιο ολοκληρωμένους και αυστηρότερους κανονισμούς προστασίας από τα χημικά προϊόντα στον κόσμο. Ωστόσο, το σύστημα δεν είναι τέλειο. Η κατανόηση των διαφόρων τρόπων με τους οποίους οι χημικές ουσίες μπορούν να επηρεάσουν τον οργανισμό μας εξελίσσεται συνεχώς. Αυτό σημαίνει ότι το ρυθμιστικό σύστημα πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις στην επιστήμη για να διατηρεί το καλύτερο δυνατό επίπεδο προστασίας.

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μια σειρά πρωτοβουλιών για την περαιτέρω βελτίωση του συστήματος. Μία από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ  για χημικούς κινδύνους, ώστε να επιταχυνθεί ο τρόπος με τον οποίο οι προειδοποιήσεις που προέρχονται π.χ. από την επιστημονική έρευνα χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των κινδύνων.