Zanieczyszczenie hałasem stanowi poważny problem zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska

Jakie są główne wnioski z drugiego sprawozdania na temat hałasu w środowisku, opublikowanego przez EEA?

Sprawozdanie pokazuje, że hałas w środowisku, zwłaszcza hałas powodowany przez ruch drogowy, stanowi poważny problem środowiskowy, wpływający na zdrowie i dobrostan milionów ludzi w Europie. Dwadzieścia procent ludności Europy jest narażonych na długotrwałe, szkodliwe dla zdrowia poziomy hałasu. Jest to zatem ponad 100 mln osób w Europie. Z danych wynika również, że cele polityki dotyczącej hałasu w środowisku nie zostały osiągnięte. W rzeczywistości, na podstawie naszych prognoz, mało prawdopodobne jest, aby w przyszłości liczba osób narażonych na działanie hałasu znacznie się zmniejszyła, z uwagi na rozwój terenów miejskich i zwiększone zapotrzebowanie na mobilność.

Jakie są konkretnie skutki dla zdrowia? Na przykład, jak bardzo poważnym problemem jest zanieczyszczenie hałasem w porównaniu z zanieczyszczeniem powietrza?

Długotrwałe narażenie na hałas może wywierać różnorodne skutki dla zdrowia, np. rozdrażnienie, zaburzenia snu, negatywny wpływ na układ krążenia i układ przemiany materii, a także zaburzenia funkcji poznawczych u dzieci. Biorąc pod uwagę obecne dane, szacujemy, że hałas w środowisku każdego roku przyczynia się do rozwoju 48 000 nowych przypadków choroby niedokrwiennej serca, a także do 12 000 przedwczesnych zgonów. Szacuje się również, że 22 mln osób cierpi z powodu przewlekłej drażliwości, a 6,5 mln osób – przewlekłych, poważnych zakłóceń snu. Oceniamy, że z powodu hałasu emitowanego przez samoloty 12 500 dzieci w wieku szkolnym wykazuje problemy z czytaniem w szkole.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że zanieczyszczenie hałasem jest poważnym problemem dla ludzkiego zdrowia, w tym ich własnego. Oczywiście liczba przedwczesnych zgonów w wyniku zanieczyszczenia powietrza jest znacznie większa niż z powodu hałasu. Hałas wydaje się jednak mieć większy wpływ na wskaźniki związane z jakością życia i zdrowiem psychicznym. Według niektórych ustaleń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) hałas jest drugą pod względem znaczenia przyczyną problemów zdrowotnych związanych ze środowiskiem, zaraz po zanieczyszczeniu powietrza (cząstki stałe).

W sprawozdaniu wskazano również problemy związane z wdrażaniem unijnej dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku. Jakie?

W niektórych krajach nadal brakuje sporego odsetka danych w postaci map hałasu i planów działania. Problemów związanych z hałasem nie można właściwie ocenić i ich rozwiązać, jeżeli państwa, regiony i miasta nie tworzą map hałasu lub planów działania wymaganych na mocy dyrektywy.

W jaki sposób EEA angażuje się w uświadamianie decydentów politycznych i społeczeństwa na temat zanieczyszczenia hałasem w środowisku?

EEA odpowiada za gromadzenie wszelkich informacji przekazywanych przez państwa na mocy dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku. Obecny stan wiedzy na temat źródeł hałasu i narażenia ludności w Europie w dużej mierze opiera się na tej bazie danych. Na jej podstawie opracowujemy liczne sprawozdania i oceny. Dzięki nim można śledzić postępy w osiąganiu celów związanych z zanieczyszczeniem hałasem i dostarczać informacje potrzebne dla rozwoju przyszłych programów działań w zakresie środowiska. Oprócz opublikowanego niedawno sprawozdania pt. „Environmental noise in Europe” („Hałas w środowisku w Europie”), istnieje szereg wcześniejszych sprawozdań dotyczących hałasu opracowanych przez EEA, np. „Quiet areas in Europe — The environment unaffected by noise pollution (2016)” („Ciche obszary w Europie — Środowisko niezakłócone zanieczyszczeniem hałasem (2016).”), „Unequal exposure and unequal impacts: Social vulnerability to air pollution, noise and extreme temperatures in Europe (2018)” („Nierówności w ekspozycji i skutkach: wrażliwość społeczna na zanieczyszczenie powietrza, hałas i skrajne temperatury w Europie (2018)”). Można również uzyskać informacje o zanieczyszczeniu hałasem za pośrednictwem udostępnionej przez EEA strony dotyczącej hałasu lub zestawień informacyjnych na temat hałasu poświęconych poszczególnym krajom.

Jakie działania prowadzi UE w celu skuteczniejszego rozwiązywania tej kwestii?

Kraje, regiony i miasta prowadzą różnorodne działania mające na celu rozwiązanie problemów związanych z hałasem. Przykładowo, stosowanie na drogach nawierzchni asfaltowej o niskim poziomie emisji hałasu, używanie cichych opon w pojazdach transportu publicznego, udostępnianie liczniejszej infrastruktury dla samochodów elektrycznych w miastach, promowanie aktywnego przemieszczania się, np. chodzenia pieszo lub jazdy na rowerze, przekształcanie ulic w strefy dla pieszych itd. Wiele miast i regionów wprowadziło również tzw. ciche strefy, w których można uciec od miejskiego zgiełku. Są to głównie tereny zielone, takie jak parki czy rezerwaty przyrody.

Wiele z tych środków okazało się również korzystnych dla zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Widzimy, że sposobem na zwiększenie wpływu środków obniżających poziom hałasu przy optymalizacji kosztów i wysiłków mogłoby być opracowanie połączonych strategii ograniczania hałasu i zanieczyszczenia powietrza powodowanych przez ruch drogowy. Jeżeli nie wdroży się środków rozwiązujących problemy związane z hałasem, jest mało prawdopodobne, aby liczba osób narażonych na działanie hałasu znacznie spadła w przyszłości z uwagi na rozwój terenów miejskich i zwiększone zapotrzebowanie na mobilność. Znaczne zmniejszenie liczby osób narażonych na szkodliwe poziomy hałasu można by osiągnąć dzięki zastosowaniu nie tylko pojedynczych środków, lecz kombinacji różnych środków, w tym ulepszeń technologicznych, ambitnej polityki w zakresie hałasu, lepszego planowania urbanistycznego i infrastruktury oraz zmian w zachowaniu obywateli.