Αλληλεγγύη στην Ευρώπη σε καιρό πολέμου

Η απρόκλητη και αναίτια επίθεση των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία συνεχίζεται για τρίτη εβδομάδα. Κάθε μέρα που περνάει οδηγεί σε περισσότερες απώλειες και καταστροφές. Γινόμαστε μάρτυρες μιας ανθρώπινης τραγωδίας, στην οποία στρατιώτες και άμαχοι χάνουν τη ζωή τους, εκατομμύρια — μητέρες και παιδιά — αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες, και πολλοί από εκείνους που μένουν πίσω και που πριν από δύο εβδομάδες ζούσαν μια κανονική ζωή, κατατάσσονται πλέον ως εθελοντές στις ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις. Πριν από κάποιους μήνες, λίγοι μόνο θα μπορούσαν να φανταστούν την τροπή που θα έπαιρναν τα γεγονότα και πόσο γρήγορα θα εξελίσσονταν.

Η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει γνωρίσει πολλούς πολέμους. Για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μελλοντικών πολέμων και να υπάρξει μακροχρόνια ειρήνη στην ήπειρο, οι ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να συνεργάζονται σε διάφορους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης και της ενεργειακής πολιτικής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ιδρύθηκε, πρωτίστως, με αυτόν τον στόχο — κάτι το οποίο πολλοί από εμάς ίσως είχαμε ξεχάσει ή θεωρούσαμε δεδομένο μέχρι τα πρόσφατα γεγονότα. Σήμερα, το πεδίο της ευρωπαϊκής συνεργασίας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, από την ανθρωπιστική βοήθεια και το εμπόριο έως το περιβάλλον και τη γεωργία, και όλα αυτά σε ένα πολιτικό πλαίσιο ειρήνης που μετρά πάνω από επτά δεκαετίες.

Αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και προς την Ουκρανία

Απέναντι στην τρέχουσα κρίση, αυτή ακριβώς η βούληση και η δέσμευση για συνεργασία επέτρεψαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα 27 κράτη μέλη της να εκφραστούν και να δράσουν με μία φωνή, και να προσφέρουν κοινή στήριξη στους πρόσφυγες, επιβάλλοντας παράλληλα οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία. Αυτή η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και προς την Ουκρανία εδραιώθηκε περαιτέρω από τους Ευρωπαίους ηγέτες την περασμένη εβδομάδα στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βερσαλλίες (Γαλλία).

Εκτός από την παροχή στήριξης στους εισερχόμενους Ουκρανούς πρόσφυγες, ένα από τα ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η ΕΕ είναι ο βαθμός εξάρτησής της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Η Ρωσία εξακολουθεί να είναι ο βασικός προμηθευτής ενέργειας ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ, γεγονός το οποίο καθιστά τις χώρες αυτές ιδιαίτερα ευάλωτες. Η άνοδος στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας είχε ξεκινήσει πολύ πριν από τον ρωσικό πόλεμο, αλλά έκτοτε οι τιμές έχουν αυξηθεί ακόμη περισσότερο και παρουσιάζουν ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια. Η μείωση των ρωσικών εισαγωγών θα ασκήσει σίγουρα ανοδικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας βραχυπρόθεσμα.

Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει ένα σχέδιο RePowerEU με στόχο την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό πετρέλαιο, άνθρακα και φυσικό αέριο πολύ πριν από το 2030, μετριάζοντας παράλληλα τις επιπτώσεις από την αύξηση των τιμών της ενέργειας, και επιταχύνοντας τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Το σχέδιο θα πρέπει να επικεντρωθεί περαιτέρω στην ενεργειακή απόδοση και στη βελτίωση της διασυνδεσιμότητας των ενεργειακών δικτύων και των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποβάλει έως το τέλος του τρέχοντος μήνα σχέδιο που θα εξετάζει τη βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού για τον επόμενο χειμώνα.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα είχαν ήδη θέσει την ΕΕ στην πορεία για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 με φιλόδοξους στόχους, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εκπομπών κατά 55 % έως το 2030. Δεδομένων των πρόσφατων εξελίξεων, είναι σαφές ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να θεσπίσει ακόμη πιο φιλόδοξα μέτρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να παρεκκλίνει από τη συνολική της πορεία. Αντιθέτως, η μείωση της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα ενδεχομένως να μας ωθήσει πράγματι σε επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης.

Ανυπολόγιστες και αναντικατάστατες απώλειες

Οι πόλεμοι προκαλούν άμεσες καταστροφές και απώλειες. Οι απώλειες του πολέμου αυτού δεν μπορούν να υπολογιστούν μόνο με βάση τον αριθμό των ανθρώπινων ζωών ή των περιουσιών που χάθηκαν. Για όσους επλήγησαν, είναι η απώλεια των αγαπημένων τους προσώπων, συγγενών και φίλων που δεν θα μπορέσει ποτέ να αναπληρωθεί. Η απώλεια της αίσθησης που προσφέρει ένα ασφαλές σπίτι και η έλλειψη εμπιστοσύνης στον διπλανό μας είναι εξίσου δύσκολο να αποκατασταθούν. Κάτι που καταστρέφεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπορεί να χρειαστεί δεκαετίες για να ξαναφτιαχτεί.

Οι πόλεμοι έχουν επίσης μακροχρόνιες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ανάλογα με την έκταση της καταστροφής που προκαλείται από τον πόλεμο και το είδος των όπλων που χρησιμοποιούνται, οι τοξικές χημικές ουσίες ενδέχεται να παραμείνουν στα ύδατα, το έδαφος και τον αέρα και τις επόμενες δεκαετίες, προκαλώντας βλάβες στην ανθρώπινη υγεία, τους οικοτόπους και τα είδη. Εκτός από τη ρύπανση, τα απόβλητα, τα υπολείμματα και την καταστροφή των οικοσυστημάτων, οι πόλεμοι και η μεταπολεμική ανασυγκρότηση απαιτούν πολύ υψηλή ένταση πόρων, ασκώντας πρόσθετες πιέσεις και απαιτήσεις σε ενέργεια και οικοδομικά υλικά.

Ο πόλεμος είναι επίσης πολύ πιθανό να επηρεάσει την παγκόσμια προσφορά σιταριού, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών στα είδη διατροφής παγκοσμίως και να προκαλέσει ελλείψεις σε ορισμένες περιοχές. Όποια και αν είναι η αιτία, αυτοί οι κλυδωνισμοί και οι κρίσεις πλήττουν ορισμένους ανθρώπους και περιοχές περισσότερο. Το καθήκον μας και οι ευρωπαϊκές μας αξίες μάς καλούν να δείξουμε αλληλεγγύη σε όσους χρειάζονται τη βοήθειά μας.

Οι σκέψεις μου είναι μαζί με όλους τους Ουκρανούς που επλήγησαν από αυτή την κρίση. Δεν μπορώ παρά να ελπίζω σε έναν γρήγορο και ειρηνικό τερματισμό αυτής της επίθεσης χωρίς ακόμη περισσότερες απώλειες.