Κάντε κάτι για τον πλανήτη μας, τυπώστε αυτή τη σελίδα μόνο εάν είναι απαραίτητο. Ακόμη και μια μικρή δράση μπορεί να κάνει μια τεράστια διαφορά όταν την κάνουν εκατομμύρια άνθρωποι !
Article
Το παλιό διαμέρισμα δεν διαθέτει δικό του ντεπόζιτο νερού, έτσι η οικογένεια Tekin έχει απ’ ευθείας σύνδεση με το σύστημα ύδρευσης της πόλης. Η ξηρασία στην Δυτική Τουρκία, τα τελευταία δύο χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα την τακτική διακοπή παροχής νερού από την πόλη για περιόδους που διαρκούν έως και 36 ώρες.
Η έλλειψη νερού δεν είναι κάτι καινούργιο, ο Barış θυμάται κάτι τέτοιο να συμβαίνει από την παιδική του ηλικία. Αν και οι βελτιώσεις στις υποδομές είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της σπατάλης του νερού, η σημερινή ξηρασία είναι ιδιαίτερα σοβαρή και ο «καταμερισμός νερού» κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών αποτελεί γεγονός για την ζωή των 12 εκατομμυρίων κατοίκων της πόλης.
Τα ακραία φαινόμενα υψηλών θερμοκρασιών και ξηρασίας, βροχοπτώσεων και πλημμυρών επηρεάζουν πολλά μέρη της Ευρώπης.
Το περασμένο καλοκαίρι ενώ η Ισπανική εφημερίδα El Pais δημοσίευε φωτογραφίες ξεραμένων κοιτών ποταμών, η εφημερίδα Guardian στην Βρετανία δημοσίευε ανησυχητικούς κύριους τίτλους για επικείμενες πλημμύρες. Ενώ η αυτοδιοίκηση της Βαρκελώνης κατέστρωνε σχέδια για την εισαγωγή νερού με πλοία, η βρετανική κυβέρνηση αξιολογούσε τα αντιπλημμυρικά έργα.
Είναι πολλά τα αίτια για τα φαινόμενα αυτά. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αυξήσει τη συχνότητα εμφάνισης και την σοβαρότητα αυτών των φαινομένων. Ακόμη και αν, όντως, μειώσουμε τις εκπομπές, η ιστορική συσσώρευση αερίων του θερμοκηπίου θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια κλιματική αλλαγή. Άρα θα υπάρξουν επιπτώσεις. Κατά συνέπεια, θα χρειαστεί να προσαρμοστούμε. Και αυτό σημαίνει αξιολόγηση της ευπάθειάς μας και την ανάληψη δράσης για να περιορίσουμε τους κινδύνους. Αυτή η ανάλυση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή επικεντρώνεται στα ζητήματα που αφορούν το νερό και, κυρίως, την ξηρασία.
Καθώς ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες, τα αποθέματα νερού της νότιας Ευρώπης θα μειώνονται. Ταυτόχρονα, η γεωργία και ο τουρισμός θα απαιτούν περισσότερο νερό και ειδικότερα στις θερμότερες και ξηρότερες περιφέρειες.
Η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων και η μικρότερη ροή των ποταμών στον νότο θα επηρεάσουν επίσης την ποιότητα του νερού. Τα αυξημένα ακραία φαινόμενα βροχόπτωσης και οι αστραπιαίες πλημμύρες αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης από την υπερχείλιση της απορροής των ομβρίων υδάτων και τις έκτακτες εκκενώσεις από τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων.
Την άνοιξη του 2008, η στάθμη του νερού στις δεξαμενές που υδροδοτούν την Βαρκελώνη ήταν τόσο χαμηλή ώστε καταστρώθηκαν σχέδια για την προμήθεια νερού μέσω μεταφοράς με πλοίο. Με ένα εκτιμώμενο κόστος των 22 εκατομμυρίων Ευρώ, ευρέθησαν έξι φορτία πλοίων, που το κάθε ένα είχε αρκετό γλυκό νερό για να γεμίσει δέκα πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Το γλυκό νερό επρόκειτο να έρθει από την Ταραγόνα στην νότια Καταλονία, την Μασσαλία και την Αλμέρια, μία από τις ξηρότερες περιοχές της νότιας Ισπανίας. Κατά σύμπτωση, ο Μάιος ήταν βροχερός, οι δεξαμενές πληρώθηκαν επαρκώς και τα σχέδια «μπήκαν στο ράφι». Ωστόσο, οι συζητήσεις για την εκτροπή υδάτων από ποταμούς όπως ο Ebro και ακόμη και ο Rhône στην Γαλλία συνεχίζονται (1).
Η Κύπρος βιώνει μία καταστροφική ξηρασία. Η ζήτηση νερού έχει αυξηθεί τα τελευταία 17 χρόνια και ανέρχεται σε περισσότερα από 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (m3) γλυκού νερού κατ’ έτος ενώ κατά την διάρκεια των τελευταίων τριών ετών ήταν διαθέσιμα μόνο 24, 39 και 19 εκατομμύρια m3 αντίστοιχα.
Για να αμβλυνθεί η κρίση νερού το περασμένο καλοκαίρι στάλθηκαν φορτία νερού με πλοία από την Ελλάδα. Μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2008, 29 πλοία είχαν φτάσει από την Ελλάδα. Η λειψυδρία στην Ελλάδα επιβράδυνε τις αποστολές. Η κυπριακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα στα οποία περιλαμβανόταν η μείωση της υδροδότησης κατά 30%.
Στην Τουρκία, η στάθμη του νερού υποχώρησε σημαντικά το τελευταίο καλοκαίρι σύμφωνα με την αρμόδια για τα δίκτυα ύδρευσης αρχή. Οι δεξαμενές, που υδροδοτούν με πόσιμο νερό την Κωνσταντινούπολη, είχαν καλυφθεί κατά 28% της χωρητικότητάς τους. Οι δεξαμενές, που υδροδοτούν την Άγκυρα, στην οποία διαμένουν τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, διέθεταν μόνο το 1% της χωρητικότητάς τους σε πόσιμο νερό.
Από την έκθεση της Διέυθυνσης Υδάτων της περιφέρειας Κρήτης στην Ελλάδα προέκυψε μία ιδιαίτερα ζοφερή εικόνα για τα αποθέματα υπόγειων υδάτων του νησιού. Οι υδροφόροι – οι υπόγειοι υδροταμιευτήρες - υποχώρησαν κατά 15 μέτρα από το 2005 λόγω της υπεράντλησης υδάτων. Τα θαλάσσια ύδατα άρχισαν να διεισδύουν, ρυπαίνοντας τα εναπομείναντα αποθέματα.
Μετριασμός και προσαρμογήΤα αέρια του θερμοκηπίου προκαλούν την αλλαγή του κλίματός μας. Η νότια Ευρώπη αναμένεται να γίνει θερμότερη και ξηρότερη ενώ οι περιοχές της Βόρειας και της Βορειοδυτικής Ευρώπης το πιθανότερο είναι να αποκτήσουν ηπιότερο και πιο βροχερό κλίμα. Οι ολικές θερμοκρασίες του πλανήτη θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφωνούν ότι οι αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα πρέπει να περιοριστούν στους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ώστε να αποφευχθεί η ριζική αλλαγή του κλίματός μας. Αυτός είναι ο κύριος στόχος της προσπάθειας «μετριασμού» της κλιματικής αλλαγής από μέρους της ΕΕ. Οι προσπάθειες μετριασμού επικεντρώνονται στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Ο περιορισμός των αυξήσεων της θερμοκρασίας στους 2 °C προϋποθέτει μία μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων κατά 50% έως το 2050. Ωστόσο, ακόμη και αν οι εκπομπές σταματήσουν σήμερα, η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να υφίσταται ως διαδικασία για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της ιστορικής συσσώρευσης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Οι επιπτώσεις είναι ορατές, παραδείγματος χάριν, στην Αρκτική. Προσαρμογή σημαίνει αξιολόγηση και αντιμετώπιση της ευπάθειας των ανθρώπων και των φυσικών συστημάτων. Ο μετριασμός των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή και η αντίστοιχη προσαρμογή σε αυτήν είναι πολύ στενά συνδεδεμένες έννοιες. Όσο πιο επιτυχημένες είναι οι προσπάθειες μετριασμού μέσα από την μείωση των εκπομπών τόσο λιγότερο εκτεταμένη θα είναι η ανάγκη για προσαρμογή. |
Οι σημερινές καταστάσεις ξηρασίας και η κρίση έλλειψης νερού πρέπει να αντιμετωπιστούν βραχυπρόθεσμα ώστε να εξασφαλιστεί η επάρκεια νερού για τον κόσμο. Ωστόσο, πρέπει να αναπτυχθούν, επίσης, πολιτικές μακροπρόθεσμης προσαρμογής. Οι δημόσιες αρχές, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους να πολλαπλασιάσουν τα αποθέματα νερού, επενδύουν σε σχέδια όπως κατασκευή υδατοδεξαμενών, μεταφορά νερού και εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες μετατρέπουν τα αλμυρά ύδατα σε νερό κατάλληλο προς πόση.
Οι μεσογειακές χώρες εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από την αφαλάτωση για την παροχή γλυκού νερού. Η Ισπανία, σήμερα, διαθέτει 700 μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες παρέχουν αρκετή ποσότητα νερού για 8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε μέρα. Η αφαλάτωση αναμένεται να διπλασιαστεί κατά τη διάρκεια των επόμενων 50 ετών στην Ισπανία.
Η λειψυδρία δεν περιορίζεται μόνο στην Νότια Ευρώπη. Το Ηνωμένο Βασίλειο κατασκευάζει την πρώτη του μονάδα αφαλάτωσης στο ανατολικό Λονδίνο. Με μία δαπάνη των 200 εκατομμυρίων λιρών Αγγλίας, ποσό μεγαλύτερο των 250 εκατομμυρίων ευρώ, η εγκατάσταση θα μπορούσε να προμηθεύσει 140 εκατομμύρια λίτρα νερού την ημέρα, ποσότητα αρκετή για την υδροδότηση 400.000 κατοικιών. Κατά ειρωνεία της τύχης, η τοπική, αρμόδια για την υδροδότηση, αρχή, που κατασκευάζει την μονάδα, έχει απώλειες πολλών εκατομμυρίων λίτρων νερού καθαρού πόσιμου νερού κάθε μέρα, μέσω διαρροών στο δίκτυο σωληνώσεων και λόγω ανεπαρκούς υποδομής γενικότερα.
Η αφαλάτωση μπορεί να παίξει έναν θεμιτό ρόλο στην μακροπρόθεσμη διαχείριση των υδάτων, αλλά η διαδικασία της μετατροπής των αλμυρών υδάτων σε πόσιμο νερό είναι πασίγνωστο ότι είναι υψηλής ενεργειακής έντασης. Ορισμένες μονάδες σήμερα χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια, που είναι ένα θετικό βήμα. Ωστόσο, η αφαλάτωση παραμένει δαπανηρή. Επίσης, η αλατούχος άλμη, ένα υποπροϊόν της εν λόγω διαδικασίας είναι δύσκολο να απορριφθεί και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο περιβάλλον.
«Συχνά η θερμοκρασία εδώ φτάνει στους 40 οC το καλοκαίρι και η υγρασία μπορεί να είναι πολύ υψηλή», λέει ο Barış από την Κωνσταντινούπολη. «Οι τοπικές αρχές ανταποκρίνονται καλύτερα, σήμερα, όσον αφορά την προειδοποίηση των κατοίκων και μπορούν συνήθως να μας πουν για πόσο καιρό θα κρατήσει η διακοπή παροχής νερού, έτσι ώστε να προγραμματιστούμε ανάλογα. Αλλά δεν φαίνεται να κάνουν πολλά πράγματα για να αντιμετωπίσουν την ίδια την λειψυδρία. φαίνεται ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να βρέξει περισσότερο, υποθέτω», είπε.
Οι περιφερειακές και οι εθνικές αρχές στην Τουρκία, και σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα μπορούσαν να «διαχειριστούν» καλύτερα τους υδατικούς πόρους. Αυτό σημαίνει την ανάληψη δράσης για τη μείωση και την διαχείριση της ζήτησης, αντί, απλώς, των προσπαθειών για την αύξηση της παροχής νερού. Η Οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα (WFD), καθοριστικό τμήμα της νομοθεσίας για τα ύδατα στην Ευρώπη, υποχρεώνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν την τιμολόγηση (χρηματική χρέωση) για την παροχή συναφών με την υδροδότηση υπηρεσιών ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της εξοικονόμησης νερού. Όντως η τιμολόγηση του νερού είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους επίδρασης στα καταναλωτικά πρότυπα για το νερό. Ωστόσο, η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων πρέπει να περιλαμβάνει, επίσης, προσπάθειες προς την κατεύθυνση της μείωσης των απωλειών νερού και της ενημέρωσης για την απόδοση του ύδατος.
Η καλύτερη ενημέρωση θα μας βοηθήσει να προσαρμοστούμε
Με απλά λόγια, ο δείκτης δείχνει τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους σε μία χώρα ή περιοχή σε σύγκριση με την ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται. Όταν ο δείκτης υπερβαίνει το 20% συνήθως υποδεικνύει λειψυδρία. Όπως δείχνει το γράφημα, εννιά χώρες θεωρούνται ως «περιοχές με έλλειψη νερού»: το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Γερμανία, η Ιταλία, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Μάλτα, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία). Είναι διαθέσιμος ο δείκτης εκμετάλλευσης υδάτων για την Αγγλία ο οποίος δείχνει ότι η νοτιοδυτική περιοχή της Αγγλίας και ιδιαίτερα το Λονδίνο χαρακτηρίζονται από έλλειψη νερού. Αυτό το επίπεδο ενημέρωσης είναι κλειδί από πλευράς αποτελεσματικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Μέσα από την κατανόηση του πόσο νερό είναι διαθέσιμο σε μία περιοχή, από πού έρχεται και ποιος το χρησιμοποιεί, θα καταφέρουμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικές τοπικές στρατηγικές για να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή. |
Η ερχόμενη έκθεση του ΕΟΠ εξετάζει τις Άλπεις, που συχνά αναφέρονται ως ο «υδάτινος πύργος της Ευρώπης» λόγω του ότι το 40% των γλυκών υδάτων της Ευρώπης προέρχεται από την οροσειρά αυτή. Το Αλπικό τόξο έχει υποστεί αυξήσεις θερμοκρασίας της τάξης του 1,48 °C κατά τα τελευταία εκατό έτη, δηλαδή το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Η έκθεση αναφέρει ότι οι παγετώνες λιώνουν, το όριον χιόνος αυξάνεται και η οροσειρά σταδιακά αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο συλλέγει και αποθηκεύει τα ύδατα τον χειμώνα καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τα αναδιανέμει κατά τους θερμότερους καλοκαιρινούς μήνες.
Οι Άλπεις είναι κρίσιμης σημασίας από πλευράς παροχής νερού, όχι μόνο στις οκτώ αλπικές χώρες, αλλά και σε ένα τεράστιο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης, τροφοδοτώντας πολλούς από τους κύριους ποταμούς της. Με αυτή την έννοια οι Άλπεις συνιστούν ένα εικονικό σύμβολο της κλίμακας της απειλής καθώς και του τύπου της απαιτούμενης ανταπόκρισης σε αυτήν. Οι στρατηγικές και οι πολιτικές προσαρμογής πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τοπικά, διασυνοριακά και πανευρωπαϊκά στοιχεία. Φαινομενικά μη συνδεόμενες μεταξύ τους δραστηριότητες όπως η γεωργική εκμετάλλευση και ο τουρισμός, η παραγωγή ενέργειας και η δημόσια υγεία πρέπει να συνεξετάζονται.
Στο κάτω-κάτω, προσαρμογή σημαίνει επανεξέταση του πού και πώς ζούμε σήμερα και πού και πώς θα ζούμε στο μέλλον. Από πού θα προέρχεται το νερό μας; Πως θα προστατευθούμε από τα ακραία καιρικά φαινόμενα;
Οι μελέτες του ΕΟΠ, που επικεντρώνονται στην εδαφική κάλυψη, δείχνουν ότι οι παράκτιες περιοχές είναι εκείνες που συγκεντρώνουν την μεγαλύτερη οικοδομική δραστηριότητα. Η έκθεση του ΕΟΠ με τον τίτλο «The changing faces of Europe's coastal areas» (Η μεταβαλλόμενη φυσιογνωμία των παράκτιων περιοχών της Ευρώπης) αναφέρεται στο «Μεσογειακό τείχος» και δείχνει ότι 50% της ακτογραμμής της Μεσογείου είναι οικοδομημένο. Η λειψυδρία και η ξηρασία αποτελούν ήδη ζήτημα σε πολλές από αυτές τις περιοχές.
Περισσότερα διαμερίσματα, περισσότεροι τουρίστες και περισσότερα γήπεδα γκολφ σημαίνουν αυξημένη ζήτηση νερού. Οι παράκτιες περιοχές στην Νότια και την Δυτική Ευρώπη, όπου αναμένεται αυξημένη πλημμύριση, αναπτύσσονται επίσης με ταχείς ρυθμούς.
Η ενσωμάτωση της προσαρμογής στις βασικές πολιτικές της ΕΕ έχει περιοριστεί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ωστόσο, αναμένεται να δημοσιεύσει το 2009 μια λευκή βίβλο για την προσαρμογή. Μία πρόσφατη έκθεση του ΕΟΠ επισημαίνει ότι μόνον επτά από τις 32 χώρες του ΕΟΧ έχουν όντως θεσπίσει μέχρι τώρα Εθνικές Στρατηγικές Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ασχολούνται με την προετοιμασία, την ανάπτυξη και την υλοποίηση εθνικών μέτρων με βάση την παρατηρούμενη κατάσταση σε κάθε χώρα.
Η συστράτευση όσον αφορά την αναγκαία συλλογιστική για την αποτελεσματική προσαρμογή δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς, αλλά η διεργασία βρίσκεται στην έναρξή της.
Παραπομπές
EΟΠ, 2008.Impacts of Europe's changing climate — 2008 indicator-based assessment (Επιπτώσεις στο μεταβαλλόμενο κλίμα της Ευρώπης – αξιολόγηση βάσει δεικτών του 2008). Έκθεση ΕΟΠ Αριθ. 4/2008.
EΟΠ, 2009 . Adaptation to water shortages in the Alps (Προσαρμογή στην λειψυδρία στις Άλπεις) (υπό εκπόνηση).
Footnotes
(1) Στις 27 Μαΐου 2008, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος για την Ισπανική περιφέρεια της Καταλονίας ανακοινώθηκε ότι οι πρόσφατες ισχυρές βροχοπτώσεις άμβλυναν την ξηρασία στην περιφερειακή πρωτεύουσα της Βαρκελώνης, δίνοντας ενδεχομένως την δυνατότητα στην κυβέρνηση να άρει τους περιορισμούς για την χρήση του νερού. Οι ταμιευτήρες, που είχε καλυφθεί 20% της χωρητικότητάς τους τον Μάρτιο, σήμερα είναι γεμάτοι κατά 44%.
For references, please go to https://eea.europa.eu./el/articles/ean-sterepsei-to-pigadi-prosarmog-stis-epiptseis-tis-klimatiks-allags-kai-nero or scan the QR code.
PDF generated on 23/12/2024 11:56
Engineered by: Η Ομάδα διαδικτύου του ΕΟΠ
Software updated on 26 September 2023 08:13 from version 23.8.18
Software version: EEA Plone KGS 23.9.14
Ενέργειες Εγγράφων
Μοιραστείτε το με τους άλλους