Duidelijke verbetering van de luchtkwaliteit in Europa in de afgelopen tien jaar, minder sterfgevallen in verband met luchtverontreiniging

Uit het EEA rapport over de luchtkwaliteit in Europa (Air quality in Europe – 2020 report) blijkt dat zes lidstaten de grenswaarde van de Europese Unie voor fijnstof (PM_2,5) in 2018 hebben overschreden: Bulgarije, Italië, Kroatië, Polen, Roemenië en Tsjechië. Slechts in vier landen in Europa – Estland, Finland, Ierland en IJsland – lagen de fijnstofconcentraties onder de strengere richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In het EEA rapport wordt opgemerkt dat er nog steeds een kloof bestaat tussen de wettelijke grenswaarden voor de luchtkwaliteit in de EU en de richtsnoeren van de WHO, een probleem dat de Europese Commissie probeert te verhelpen met een herziening van de EU-normen in het kader van het actieplan om alle verontreiniging tot nul terug te brengen[1].

Deze nieuwe analyse is gebaseerd op de meest recente officiële luchtkwaliteitsgegevens die in 2018 door meer dan 4 000 meetstations in Europa gemeld zijn.

Blootstelling aan fijnstof veroorzaakte volgens deze analyse in 2018 rond de 417 000 vroegtijdige sterfgevallen in 41 Europese landen. Pakweg 379 000 van deze sterfgevallen deden zich voor in de EU-28, terwijl 54 000 en 19 000 vroegtijdige sterfgevallen aan stikstofdioxide (NO₂) respectievelijk ozon op leefniveau (O₃) werden toegeschreven (bij de drie cijfers gaat het om afzonderlijke ramingen en de aantallen mogen niet bij elkaar worden opgeteld om dubbeltelling te voorkomen).

Beleidsmaatregelen op EU-, nationaal en lokaal niveau en emissiereducties in belangrijke sectoren hebben de luchtkwaliteit in heel Europa verbeterd, zo blijkt uit het EEA rapport. Sinds 2000 is de uitstoot van door het verkeer veroorzaakte luchtverontreinigende stoffen, waaronder stikstofoxiden (NO_x) aanzienlijk gedaald, ondanks de groeiende vraag naar mobiliteit en de daarmee gepaard gaande toename van de uitstoot van broeikasgassen in deze sector. De uitstoot van verontreinigende stoffen door de energievoorziening is ook aanzienlijk verminderd, terwijl de vooruitgang in het verminderen van de door gebouwen en de landbouw veroorzaakte uitstoot traag verloopt.

Dankzij de betere luchtkwaliteit zijn er in 2018 vergeleken met 2009 rond de 60 000 minder mensen vroegtijdig gestorven als gevolg van verontreiniging door fijnstof. Voor stikstofdioxide is de vermindering nog groter, aangezien het aantal vroegtijdige sterfgevallen in de afgelopen tien jaar met ongeveer 54 % is gedaald. De uitvoering van het huidige milieu- en klimaatbeleid in heel Europa is een bepalende factor voor deze verbeteringen.

“De EEA-gegevens bewijzen dat investeren in een betere luchtkwaliteit een investering in een betere gezondheid en productiviteit voor alle Europeanen inhoudt. Richtsnoeren en maatregelen die stroken met de ambitie van Europa om alle verontreiniging tot nul terug te dringen, leiden tot een langer en gezonder leven en veerkrachtiger samenlevingen,” aldus Hans Bruyninckx, de uitvoerend directeur van het EEA.

“Dat de luchtkwaliteit verbetert dankzij het ingevoerde milieu- en klimaatbeleid is natuurlijk goed nieuws. Maar we mogen de keerzijde niet uit het oog verliezen: het aantal vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van luchtverontreiniging is nog steeds veel te groot. Met de Europese Green Deal hebben we ons tot doel gesteld alle verontreiniging tot nul terug te dringen. Als we hierin willen slagen en de gezondheid van mens en milieu volledig willen beschermen, moeten we de luchtverontreiniging verder verminderen en onze luchtkwaliteitsnormen beter afstemmen op de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie. We zullen hieraan aandacht besteden in ons komende actieplan”, verklaarde Europese commissaris Sinkevičius.

De Europese Commissie heeft onlangs een routekaart gepubliceerd voor het EU-actieplan met de ambitie om alle verontreiniging tot nul terug te brengen, dat deel uitmaakt van de Europese “Green Deal”.