następne
poprzednie
pozycje

Aktualności

Przyszłość europejskich mórz jest niepewna i trzeba pilnie podejmować spójne działania

Zmień język:
Aktualności Opublikowane 2020-07-01 Ostatnio modyfikowane 2021-11-17
5 min read
Photo: © Cristian Umili, REDISCOVER Nature/EEA
W obliczu narosłych zagrożeń wynikających z nadmiernej eksploatacji zasobów morskich, zanieczyszczeń i zmiany klimatu konieczne są pilne działania, aby przywrócić dobry stan europejskich mórz. Zgodnie z opublikowanym dziś raportem Europejskiej Agencji Środowiska dotyczącym ekosystemów morskich w Europie mamy coraz mniej czasu, aby odwrócić skutki wieloletnich zaniedbań i nadużyć.

Nasze morza i ekosystemy morskie są w trudnej sytuacji, ponieważ przez wiele lat były nadmiernie eksploatowane i zaniedbywane.

Hans Bruyninckx, Dyrektor wykonawczy EEA

Obecny stan europejskich mórz jest ogólnie słaby – tak wynika z raportu „Marine Messages II” (Morskie wiadomości II). Jest to dla nas zła wiadomość, ponieważ ma to wpływ na jakość naszego życia, źródła utrzymania i gospodarkę. Od stanu mórz zależy ich zdolność do zapewniania, między innymi, tlenu, żywności, klimatu do życia oraz niektórych surowców. Morza sprzyjają też rekreacji, wypoczynkowi i zdrowiu.

Sposób wykorzystania naszych mórz w przeszłości i obecnie — od Bałtyku po Morze Śródziemne — ma swoje konsekwencje: powoduje zarówno zmiany w  składzie morskich gatunków i strukturze siedlisk, jak i zmiany w ogólnej fizykochemicznej budowie mórz. Do tych złożonych problemów dochodzi zmiana klimatu, która pogarsza skutki pozostałych zagrożeń. Jak stwierdza się w raporcie EEA, łączne skutki zaistniałych zmian wytyczają obecnie ścieżkę prowadzącą do nieodwracalnych szkód w ekosystemach morskich. W niektórych obszarach widać jednak – zgodnie z raportem – oznaki odbudowy ekosystemów morskich dzięki znaczącym staraniom, często trwającym dziesiątki lat, na rzecz ograniczenia niektórych skutków, spowodowanych na przykład przez zanieczyszczenia, eutrofizację i przełowienie.

„Nasze morza i ekosystemy morskie są w trudnej sytuacji, ponieważ przez wiele lat były nadmiernie eksploatowane i zaniedbywane. Wkrótce problem może stać się nieodwracalny, jednak jak pokazuje nasz raport, wciąż mamy szanse odbudować nasze ekosystemy morskie, jeżeli będziemy działać zdecydowanie i spójnie oraz znajdziemy trwałą równowagę między sposobem użytkowania mórz a wpływem naszych działań na środowisko morskie. W tym kontekście nowa unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz inne elementy Europejskiego Zielonego Ładu napawają na nowo nadzieją, że zostaną przeprowadzone pilne i spójne działania na rzecz ochrony i odbudowy”, powiedział dyrektor wykonawczy EEA Hans Bruyninckx.

Jest mało prawdopodobne, aby państwa członkowskie UE na wszystkich swoich wodach osiągnęły do 2020 roku cel zakładający „dobry stan środowiska”, określony w dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej, która jest głównym aktem prawnym UE dotyczącym ochrony środowiska morskiego. Mimo to od czasu wejścia w życie tej dyrektywy odnotowano znaczne postępy i osiągnięcia. Podobne wnioski znalazły się w opublikowanym również dzisiaj sprawozdaniu Komisji Europejskiej, które zawiera przegląd obecnego stanu wdrożenia dyrektywy. Sprawozdanie EEA jest wkładem w ten przegląd Komisji i wskazuje rozwiązania, które mogą pomóc UE – głównie poprzez zarządzanie ekosystemowe – w osiągnięciu ustawowego celu zakładającego czyste, zdrowe i urodzajne morza.

Wszystkie dane przekazane Komisji przez państwa członkowskie UE są po raz pierwszy podawane do wiadomości publicznej na specjalnej stronie internetowej WISE-Marine; znajdują się tam również opracowania danych oraz narzędzia ich wizualizacji, które przedstawiają stan środowiska morskiego w UE.

Inne najważniejsze ustalenia:

  • Gospodarka morska UE stale się rozwija i przewiduje się, że konkurencja o zasoby morskie, takie jak ryby, paliwa kopalne, minerały lub źródła energii odnawialnej, będzie się nasilać. Sowodowuje to dodatkową presję na już nadmiernie eksploatowane ekosystemy morskie. Aby jej uniknąć, wzrost gospodarczy nie może wiązać się z degradacją i zubożeniem ekosystemu morskiego, lecz musi uwzględniać ograniczenia wynikające ze zrównoważonego użytkowania mórz.
  • Pomimo unijnych i globalnych zobowiązań nie zatrzymano utraty różnorodności biologicznej w europejskich morzach. Liczne oceny gatunków i siedlisk morskich cały czas wskazują na „niewłaściwy stan ochrony”. W badaniach podkreśla się trudną sytuację w przypadku takich zwierząt, jak ptaki morskie, ssaki morskie (foki i wieloryby) oraz ryby, na przykład dorsz.
  • Środki zarządzania ukierunkowane na poszczególne gatunki i siedliska morskie doprowadziły do poprawy ich stanu w niektórych regionach morskich UE, jednak ta cząstkowa skuteczność nie równoważy łącznych skutków wielu czynników presji wywieranej przez działalność człowieka na wszystkich morzach Europy.
  • W obszarach, w których rozpoczęto i wdrażano spójną współpracę regionalną, negatywne trendy w zakresie niektórych zagrożeń zaczynają się odwracać: dotyczy to na przykład poziomu substancji biogennych i zanieczyszczeń bądź wprowadzania gatunków obcych.
  • The EU’s maritime economy continues to grow and the competition for marine resources like fish, fossil fuels, minerals or renewable energy production and space is expected to increase. This will add extra pressure on already overexploited marine ecosystems. To avoid this, the growth in this sector needs to be decoupled from the degradation and depletion of marine ecosystem and be contained within the limits for their sustainable use.
  • Despite EU and global commitments, biodiversity loss in Europe’s seas has not been halted. A high number of marine species and habitat assessments continue to show an ‘unfavourable conservation status.’ Studies point to the challenging situation species like seabirds, marine mammals (seals and whales), and fish stocks, like cod, find themselves in.
  • Management measures targeting individual marine species and habitats have led to improvements in their condition in some EU marine regions, but this fragmented success does not offset the combined effects of multiple pressures from human activities across all of Europe's seas.
  • Where regional cooperation has been established and implemented consistently, negative trends in certain pressures are beginning to be reversed, for example, levels of nutrients and contaminants or the introduction of non‐indigenous species.
  • Oddziaływania między lądem a morzem oraz istotna rola obszarów przybrzeżnych są ważnymi wymiarami, które należy uwzględniać przy opracowywaniu działań mających ograniczyć presję na środowisko morskie.
  • Zmiany temperatury oceanów i zawartości tlenu w oceanach, a także ich zakwaszanie oznaczają, że w regionach morskich UE zachodzą negatywne zmiany systemowe, które jeszcze bardziej zmniejszają odporność ekosystemów morskich, w tym ich odporność na zmianę klimatu.Doświadczenia zdobyte podczas wdrażania w przeszłości unijnej i regionalnej polityki mogą być wykorzystane w odbudowywaniu ekosystemów morskich; należy z nich korzystać przy opracowywaniu działań i rozwiązań służących czystości, zdrowiu i produktywności morza.
  • Dzięki politycznemu zdecydowaniu, dodatkowym środkom i lepszej ich koordynacji między zainteresowanymi stronami oraz integracji polityki Europa może do 2030 r. podążać do celu, jakim jest „dobry stan” mórz w ramach istniejących unijnych ram polityki. Aby osiągnąć ten cel, należy ograniczyć presję na ekosystemy morskie. Nowy impuls w tym dążeniu pochodzi z nowej unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, która ambitnie zakłada objęcie ochroną 30%, a „ścisłą ochroną” 10% europejskich mórz.
  • Osiągnięcie dobrego stanu europejskich mórz sprzyja realizacji celów w zakresie zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz planowania przestrzennego obszarów morskich, określonych w Europejskim Zielonym Ładzie.

Permalinks

Geographic coverage

Temporal coverage