Wywiad – Ocena zagrożeń klimatycznych w Europie i przeciwdziałanie im

Czym jest EUCRA?

Marianne: EUCRA to pierwsza w historii ogólnoeuropejska ocena zagrożeń związanych ze zmianą klimatu dla naszego kontynentu. Sprawozdanie w dużej mierze opiera się na istniejącej wiedzy naukowej, w tym na sprawozdaniach z oceny Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (ang.Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC), a także na odpowiednich zasobach Wspólnego Centrum Badawczego i usługi programu Copernicus w zakresie zmiany klimatu.

Co jest nowego i wyjątkowego w sprawozdaniu?

Julie: W porównaniu z innymi sprawozdaniami EUCRA przedstawia kilka nowych elementów, takich jak systematyczna ocena dużej liczby zagrożeń związanych z klimatem dla Europy, wspierana przez niezależny zespół ds. przeglądu ryzyka, oraz większy nacisk na złożone, kaskadowe, międzysektorowe i transgraniczne zagrożenia oraz nieklimatyczne czynniki ryzyka.

Wyraźnie uwzględnia ono również sprawiedliwość dystrybutywną związaną ze skutkami zmiany klimatu i przystosowaniem się do nich. Dla każdego z 36 głównych zagrożeń klimatycznych ocenionych w EUCRA, staraliśmy się również zidentyfikować odpowiedzialność za zarządzanie ryzykiem i pilną potrzebę podjęcia działań. W trakcie całego procesu oceny konsultowaliśmy się z szerokim gronem zainteresowanych stron, w tym ze specjalną grupą roboczą Komisji, w której reprezentowanych było ponad 20 dyrekcji generalnych.

Jaka była twoja rola w projekcie?

Julie: Moja przygoda z EEA rozpoczęła się w sierpniu 2022 r., kilka miesięcy po zainicjowaniu projektu EUCRA. Byłam częścią głównego zespołu odpowiedzialnego za koordynację projektu. Trudno jest znaleźć właściwe słowa opisujące złożoność koordynacji tego projektu, z udziałem około stu autorów, częściowo z Europejskiego Centrum Tematycznego ds. Przystosowania się do Zmiany Klimatu i Użytkowania Gruntów, Zmiany Użytkowania Gruntów i Leśnictwa (ang.land-use, land-use change and forestry, LULUCF), a częściowo ze Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej i innych organizacji, a także w związku z licznymi wymianami z zainteresowanymi stronami.

Hans-Martin: W EUCRA jestem zaangażowany już od początku 2022 r., gdy miały miejsce pierwsze rozmowy z Komisją Europejską na ten temat. W pierwotnej koncepcji EUCRA miała być księgą akademicką napisaną przez ekspertów technicznych. Od początku sugerowałem podejście zakładające znacznie większe zaangażowanie zainteresowanych stron, aby sprawozdanie było stosowane i użyteczne dla decydentów.

Od tego czasu uczestniczyłem w radosnych i trudnych momentach związanych z ukończeniem projektu. Jednakże szerokie zainteresowanie ze strony mediów i podmiotów politycznych na najwyższym szczeblu po publikacji tego sprawozdania jest dowodem na to, że nasze wysiłki były tego warte. 

Marianne: Jestem również bardzo szczęśliwa, że byłam częścią głównego zespołu ds. EUCRA niemal od samego początku. Moim zadaniem było planowanie aspektów komunikacyjnych EUCRA, co wiązało się z koordynacją działań z naszymi partnerami zewnętrznymi, a także współpraca z kolegami z EEA, odpowiedzialnymi za różne aspekty ogólnej komunikacji, a także za opracowanie sprawozdania. W tym kontekście doceniamy również doskonałą współpracę z zespołem ds. EEA w Brukseli.

Co jeszcze wiązało się z planowanie komunikacji dotyczącej EUCRA?

Marianne: Jednym z najważniejszych aspektów był kontakt z naszymi zainteresowanymi stronami – zarówno tymi zaangażowanymi w ocenę, jak i tymi, którzy, mamy nadzieję, będą korzystać ze sprawozdania. Innym obszarem, któremu poświęciliśmy dużo uwagi, jest redakcja i wizualizacje, a nasi koledzy wykonali wspaniałą pracę, sprawiając, że treści są bardzo ciekawe i czytelne.

Im bliżej publikacji, tym bardziej koncentrowaliśmy się oczywiście na zewnętrznych działaniach informacyjnych i zadbaliśmy o to, by sprawozdanie zostało dobrze przyjęte przez media i inne, szersze grono odbiorców. Podsumowując, była to niezwykła praca i miło jest widzieć, jak wiele uwagi poświęca się teraz sprawozdaniu.

Jaki był odbiór sprawozdania?

Hans-Martin: EUCRA już posłużyła jako przypomnienie dla decydentów na różnych szczeblach, że proaktywne przystosowanie się do zmiany klimatu jest nie tylko zadaniem dla odległych regionów, lecz również koniecznością w Europie. Kolejne nowe rekordy temperatury i katastrofalne, ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie w ostatnich latach zdążyły nas przyzwyczaić do myśli, że takie dostosowanie jest konieczne. Duże zainteresowanie mediów w wielu krajach wyeksponowało również temat zagrożeń klimatycznych i przystosowania się do zmiany klimatu dla obywateli europejskich, którzy wkrótce wybiorą nowy Parlament Europejski.

Otrzymaliśmy już wiele zaproszeń do przedstawienia wyników EUCRA na szczytach ministerialnych, w grupach roboczych Rady, w bankach centralnych, a także w krajowych agencjach ochrony środowiska i ośrodkach oceny ryzyka. Umożliwi nam to przedstawienie szerszej wiedzy w tej dziedzinie, wykraczającej poza EUCRA, w tym z innych sprawozdań EEA, europejskiej platformy przystosowania się do zmiany klimatu (Climate-ADAPT) i Europejskiego Obserwatorium ds. Klimatu i Zdrowia.

Co chcecie osiągnąć dzięki tym staraniom?

Julie: Mam nadzieję, że zarówno samo sprawozdanie EUCRA, jak i proces, który do niego doprowadził, pomogą uczynić Europę bardziej odporną na zagrożenia związane ze zmianą klimatu, a także w kontekście innych celów polityki środowiskowej i społecznej.

Hans-Martin: Mam również nadzieję, że wyniki EUCRA mogą wzmocnić program działań w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu nowej Komisji i że będą przydatne dla ustalania priorytetów, zarówno w odniesieniu do sektorów, zagrożonych systemów, jak i obszarów geograficznych. Pierwszy krok został już zrobiony, gdy Komisja przyjęła komunikat w sprawie ryzyka klimatycznego i odporności na zmianę klimatu, a Parlament Europejski przeprowadził debatę plenarną na temat EUCRA, w obu przypadkach zaledwie dzień po publikacji EUCRA.

Jakie inne działania podejmie EEA w tym zakresie w najbliższej przyszłości?

Hans-Martin: EEA opublikuje w przyszłym miesiącu kolejne ważne dokumenty dotyczące przystosowania się do zmiany klimatu, w tym dokumenty poświęcone temu zagadnieniu w miastach oraz zmianie klimatu i jej skutkom dla zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii wody. Oczywiście zastanawiamy się również nad ewentualną drugą edycją EUCRA. Tymczasem w nadchodzących tygodniach i miesiącach skupimy się na tym, aby ustalenia ze sprawozdania EUCRA dotarły do jak najszerszego grona zainteresowanych.