Interview – Beoordeling en aanpak van klimaatrisico’s in Europa

Wat is het EUCRA-rapport?

Marianne: EUCRA is de eerste Europabrede beoordeling van de risico’s van klimaatverandering voor het continent. Het rapport bouwt voor een groot deel voort op bestaande wetenschappelijke kennis, met inbegrip van beoordelingsverslagen van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) en relevante kennis van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek en de dienst van Copernicus voor klimaatverandering.

Wat is er nieuw en uniek aan het rapport?

Julie: EUCRA is op een aantal vlakken anders dan andere rapporten: zo bevat het een systematische beoordeling van een groot aantal klimaatrisico’s voor Europa die wordt ondersteund door een onafhankelijk risicobeoordelingspanel, en een sterkere focus op elkaar versterkende, cascaderende, sectoroverschrijdende en grensoverschrijdende risico’s en niet-klimaatgebonden risicofactoren.

Er wordt ook expliciet aandacht besteed aan een rechtvaardige verdeling wat betreft de gevolgen van en de aanpassing aan de klimaatverandering. Voor elk van de 36 grote klimaatrisico’s die in de EUCRA worden beoordeeld, hebben we ook geprobeerd de verantwoordelijkheid voor de risico’s en noodzaak van urgente actie vast te stellen. Ook hebben we een breed scala aan belanghebbenden geraadpleegd in het gehele beoordelingsproces, met inbegrip van een speciale werkgroep van de Commissie waarin meer dan twintig directoraten-generaal vertegenwoordigd waren.

Wat was jouw rol in het project?

Julie: Mijn reis bij het EEA begon in augustus 2022, enkele maanden nadat het EUCRA-project van start was gegaan. Ik maakte deel uit van het kernteam om het project te coördineren. Het is moeilijk om de complexiteit van de coördinatie van dit project in woorden te vatten: er waren ongeveer honderd auteurs bij betrokken, deels van het ETC voor aanpassing aan klimaatverandering en LULUCF en deels van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek van de Europese Commissie en andere organisaties, en we hadden veelvuldig contact met belanghebbenden.

Hans-Martin: Ik ben vanaf de eerste contacten met de Europese Commissie begin 2022 bij EUCRA betrokken geweest. Het oorspronkelijke idee voor EUCRA was een wetenschappelijk werk geschreven door technische deskundigen. Ik heb van meet af aan voorgesteld belanghebbenden veel sterker bij het hele proces te betrekken om het rapport relevant en nuttig te maken voor beleidsmakers.

Sindsdien ben ik met plezier en met afzien betrokken geweest bij de voltooiing van het project. Maar de grote aandacht van de media en politieke belanghebbenden op het hoogste niveau na de presentatie van het rapport laat zien dat onze inspanningen de moeite waard zijn geweest. 

Marianne: Ook ik ben heel blij dat ik bijna vanaf het begin deel heb uitgemaakt van het kernteam van EUCRA. Ik was verantwoordelijk voor de planning van de communicatie rond EUCRA, waaronder de afstemming met onze externe partners en de samenwerking met EEA-collega’s die verschillende aspecten van de algemene communicatie en ook de productie van het rapport voor hun rekening namen. De uitstekende samenwerking met ons EEA-team in Brussel is erg waardevol geweest.

Wat kwam er nog meer kijken bij de communicatieplanning van EUCRA?

Marianne: Een van de belangrijkste aspecten was het contact met onze belanghebbenden – zowel degenen die betrokken waren bij de beoordeling als degenen die hopelijk gebruik zullen maken van het rapport. Ook hebben we veel aandacht besteed aan de schrijfstijl en de afbeeldingen. Onze collega’s hebben er een zeer boeiend en helder verhaal van weten te maken.

Naarmate de dag van publicatie naderbij kwam, verschoof de aandacht uiteraard naar het externe bereik en ervoor zorgen dat het rapport goed wordt ontvangen door de media en andere, bredere doelgroepen. Al met al was het boeiend werk en het is leuk om te zien hoeveel aandacht het rapport nu krijgt.

Hoe is het rapport ontvangen?

Hans-Martin: EUCRA heeft beleidsmakers op verschillende niveaus er al aan herinnerd dat proactieve aanpassing aan de klimaatverandering niet alleen iets is voor verafgelegen regio’s, maar ook in Europa een noodzaak is. Steeds weer nieuwe temperatuurrecords en rampzalige extreme weersomstandigheden in Europa in de afgelopen jaren hebben ervoor gezorgd dat deze boodschap nu wel aankomt. De grote mediabelangstelling in veel landen heeft het onderwerp klimaatrisico’s en aanpassing ook onder de aandacht gebracht van de Europese burgers, die binnenkort een nieuw Europees Parlement zullen kiezen.

We hebben al veel uitnodigingen ontvangen om de EUCRA-resultaten te presenteren, van ministeriële topontmoetingen tot werkgroepen van de Raad en van centrale banken tot nationale milieuagentschappen en risicobeoordelingscentra. Hierdoor kunnen we naast EUCRA verdere relevante kennis verspreiden, onder meer uit andere EER-rapporten en van Climate-ADAPT en de Europese waarnemingspost voor klimaat en gezondheid.

Wat hoop je met dit werk te bereiken?

Julie: Uiteindelijk hoop ik dat zowel het EUCRA-rapport zelf als het proces ernaartoe zal helpen om Europa weerbaarder te maken tegen de risico’s van klimaatverandering en in de context van andere doelen op het gebied van milieu- en sociaal beleid.

Hans-Martin: Ik hoop ook dat de EUCRA-resultaten de aanpassingsagenda van de nieuwe Commissie kunnen versterken en dat ze nuttig zijn voor het stellen van prioriteiten, zowel in termen van sectoren en risicosystemen als in termen van geografische gebieden. Een eerste stap werd al gezet op de dag na de publicatie van het rapport, toen de Commissie een mededeling over klimaatrisico’s en klimaatbestendigheid goedkeurde en het Europees Parlement een plenair debat over EUCRA hield.

Wat gaat het EEA in de nabije toekomst nog meer doen op dit gebied?

Hans-Martin: Komende maand publiceert het EEA nog meer belangrijke producten over aanpassing aan de klimaatverandering, onder meer over aanpassing in steden en over klimaatverandering en gezondheid, met bijzondere aandacht voor water. Natuurlijk denken we ook na over een mogelijke tweede editie van EUCRA. De komende weken en maanden zullen wij ons echter richten op het verspreiden van de bevindingen van het EUCRA-rapport onder een breed spectrum van belanghebbenden.