L-impatti fuq is-saħħa u l-ambjent tal-esponiment għat-tniġġis tal-arja jibqgħu għoljin fl-Ewropa kollha

Minkejja l-isfidi fit-tnaqqis tal-esponiment tagħna għas-sustanzi niġġiesa tal-arja, id-datatikkonferma xejra li l-impatt stmat fuq is-saħħa kkawżat mill-esponiment fit-tul għal tliet sustanzi niġġiesa ewlenin tal-arja (materja partikolata fina, diossidu tan-nitroġenu u ożonu) qiegħed jitjieb, skont il-briefing tal-EEA “Harm to human health from air pollution in Europe: burden of disease status 2024 (Ħsara għas-saħħa tal-bniedem mit-tniġġis tal-arja fl-Ewropa: piż tal-istatus tal-mard fl-2024)”.

Bejn l-2005 u l-2022, l-għadd ta’ mwiet fl-UE attribwibbli għal materja partikolata fina jew PM_2.5 naqas b’45 %, u baqa’ fit-triq it-tajba biex tintlaħaq il-mira ta’ tnaqqis ta’ 55 % deskritta fil-pjan ta’ azzjoni tal-UE għal tniġġis żero għall-2030.

Hija aħbar tajba għaċ-ċittadini kollha li mil-lum għandna fis-seħħ regoli tal-UE aktar stretti dwar il-kwalità tal-arja, iżda għad hemm wisq nies madwar l-Ewropa, speċjalment dawk fil-bliet li huma affettwati b’mod negattiv minn kwalità ħażina tal-arja li tirriżulta f’mard u f’imwiet prematuri, li fil-biċċa l-kbira tagħhom jistgħu jiġu evitati billi jitnaqqsu l-livelli ta’ dawn is-sustanzi niġġiesa fl-ambjent. It-tniġġis tal-arja għandu impatti negattivi usa’ wkoll, u jagħmel ħsara lis-saħħa tal-ekosistemi tagħna, u għaldaqstant huwa saħansitra aktar importanti li nagħmlu kull sforz possibbli biex innaddfu l-arja tagħna.

Leena Ylä-Mononen
Direttur Eżekuttiv tal-EEA

Jidħlu fis-seħħ regoli ġodda tal-UE dwar il-kwalità tal-arja

Id-direttiva riveduta dwar il-kwalità tal-arja ambjentali, li daħlet fis-seħħ illum, iġġib il-valuri tal-limiti tal-kwalità tal-arja tal-UE eqreb tal-istandards tad-WHO, u tappoġġa aktar tnaqqis fl-impatti tat-tniġġis tal-arja fuq is-saħħa matul is-snin li ġejjin. Madankollu, it-tniġġis tal-arja għadu l-ogħla riskju għas-saħħa ambjentali għall-Ewropej (segwit minn fatturi oħrajn bħall-esponiment għall-istorbju, is-sustanzi kimiċi u l-effetti li dejjem qegħdin jiżdiedu ta’ mewġiet ta’ sħana relatati mal-klima fuq is-saħħa), li jikkawżaw mard kroniku u mwiet attribwibbli, speċjalment fl-ibliet u fiż-żoni urbani.

Skont l-aktar stimi reċenti tal-EEA, mill-inqas 253 000 mewta fl-UE fl-2021 kienet attribwibbli għal esponiment għal tniġġis b’materja partikolata fina (PM_2.5) ogħla mill-konċentrazzjoni rrakkomandata mid-WHO ta’ 5 µg/m³. 70 000 mewta hija attribwibbli għal esponiment għat-tniġġis tal-ożonu (O₃) u 48 000 mewta għal esponiment għat-tniġġis tad-diossidu tan-nitroġenu (NO₂).

Dawn l-imwiet attribwibbli setgħu jiġu evitati billi jiġu ssodisfati l-valuri tal-linji gwida tad-WHO fl-2022. L-informazzjoni ewlenija għal kull pajjiż hija inkluża f’anness separat għal din l-istqarrija għall-istampa, inkluża informazzjoni dwar l-impatti fuq is-saħħa u fuq l-ekosistemi fil-livell nazzjonali.

Minbarra l-imwiet prematuri, l-impatti mill-għajxien b’mard relatat mat-tniġġis tal-arja huma sinifikanti. Huwa vitali li dawn l-impatti jiġu kkunsidrati meta jiġi vvalutat il-piż ġenerali tat-tniġġis tal-arja fuq is-saħħa, kif ukoll il-benefiċċji li jirriżultaw minn arja aktar nadifa fl-Ewropa, sostna l-briefing tal-EEA.

L-impatt tat-tniġġis tal-arja fuq in-natura

It-tniġġis tal-arja għandu wkoll impatt negattiv fuq in-natura tagħna. Briefing separat tal-EEA “Impacts of air pollution on ecosystems in Europe (Impatti tat-tniġġis tal-arja fuq l-ekosistemi fl-Ewropa)”, iħares lejn kif il-veġetazzjoni tiġi esposta għal sustanzi niġġiesa ewlenin tal-arja u kif dan jissarraf f’rendiment tal-għelejjel u f’telf ekonomiku.

Il-briefing tal-EEA sab li n-nitroġenu fl-arja, li jiġi ddepożitat fuq l-ekosistemi, iżid it-tagħbija tan-nutrijenti (ewtrofikazzjoni) u dan iwassal għal bidliet fl-istruttura u fil-funzjoni tal-ekosistemi (bidliet fl-ispeċijiet tal-pjanti li jistgħu jikbru f’żona). B’mod partikolari, 73 % tal-ekosistemi fl-UE kienu ogħla mit-tagħbijiet kritiċi għall-ewtrofikazzjoni fl-2022.

Il-pjan ta’ azzjoni ta’ tniġġis żero jinkludi l-objettiv li titnaqqas iż-żona tal-ekosistemi fejn id-depożitar tan-nitroġenu jaqbeż it-tagħbijiet kritiċi b’25 % sal-2030 meta mqabbel mal-livelli fl-2005. Dan l-objettiv bħalissa mhuwiex probabbli li jintlaħaq, peress li naqas bi 13 % bejn l-2005 u l-2022. 

Barra minn hekk, madwar terz tal-artijiet agrikoli tal-Ewropa kienu esposti għal konċentrazzjonijiet tal-ożonu fil-livell tal-art ogħla mill-valur limitu stabbilit għall-protezzjoni tal-veġetazzjoni skont ir-regoli tal-UE. Dan irriżulta fi ħsara għall-għelejjel, tnaqqis fir-rendimenti u telf ekonomiku stmat ta’ mill-inqas EUR 2 biljun. L-ożonu jagħmel ħsara lill-foresti u lill-pjanti billi jnaqqas ir-rati ta’ tkabbir, inaqqas ir-rendimenti, u jaffettwa l-bijodiversità. Fl-2022, 62 % taż-żona forestali totali fit-32 pajjiż membru tal-EEA qabżet il-livelli kritiċi stabbiliti għall-protezzjoni tal-foresti mill-ożonu. It-tnaqqis sinifikanti fl-emissjonijiet tad-diossidu tal-kubrit (SO₂) matul l-aħħar deċennji indirizza l-aktar il-problema ta’ aċidifikazzjoni.

Sfond

Il-briefings tal-EEA: “Harm to human health from air pollution in Europe: burden of disease status 2024 (Ħsara għas-saħħa tal-bniedem mit-tniġġis tal-arja fl-Ewropa: piż tal-istatus tal-mard fl-2024)” u “Impacts of air pollution on ecosystems in Europe (Impatti tat-tniġġis tal-arja fuq l-ekosistemi fl-Ewropa)”, huma parti mill-pakkett tal-EEA dwar il-kwalità tal-arja fl-Ewropa fl-2024.

L-EEA ilha tistma l-għadd ta’ mwiet attribwibbli għall-esponiment għat-tniġġis tal-arja sa mill-2014. L-EEA tuża r-rakkomandazzjonijiet għall-impatti fuq is-saħħa stabbiliti fil-linji gwida tad-WHO tal-2021 dwar il-kwalità tal-arja. Bħal fis-snin preċedenti, l-impatti fuq is-saħħa ta’ sustanzi niġġiesa differenti tal-arja ma għandhomx jingħaddu flimkien biex jiġi evitat għadd doppju minħabba xi duplikazzjonijiet fid-data. Dan hu l-każ kemm għall-mortalità kif ukoll għall-mard.

Minbarra dawn iż-żewġ briefings, ġew ippubblikati wkoll skedi informattivi aġġornati dwar it-tniġġis tal-arja għal kull pajjiż. Dawn l-iskedi informattivi jipprovdu sommarju tad-data ewlenija relatata mal-emissjonijiet tat-tniġġis tal-arja u mal-kwalità tal-arja, inklużi x-xejriet fit-tniġġis maż-żmien u l-impatti fuq is-saħħa relatati mal-impatti tat-tniġġis f’kull pajjiż.

Id-Direttiva riveduta dwar il-Kwalità tal-Arja, id-Direttiva (UE) 2024/2881, tidħol fis-seħħ illum, l-10 ta’ Diċembru 2024, wara l-adozzjoni tagħha fit-23 ta’ Ottubru 2024. Id-Direttiva tintroduċi standards ġodda tal-kwalità tal-arja li għandhom jintlaħqu fl-2030 li jallinjaw aktar mill-qrib mar-rakkomandazzjonijiet tad-WHO u obbligu li jiġu mmonitorjati sustanzi niġġiesa addizzjonali bħall-partikoli ultrafini, il-karbonju iswed u l-ammonijaka.

Informazzjoni addizzjonali dwar id-direttiva riveduta tinsab fil-punt tal-aħbarijiet u fil-vidjo tal-Kummissjoni Ewropea.