Ηλεκτρικά οχήματα: μια έξυπνη επιλογή για το περιβάλλον

Ο ΕΟΠ δημοσίευσε πρόσφατα μια νέα έκθεση του μηχανισμού υποβολής εκθέσεων για τις μεταφορές και το περιβάλλον (TERM), βασικό συμπέρασμα της οποίας είναι ότι από την άποψη της κλιματικής αλλαγής και της ποιότητας του αέρα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι σαφώς προτιμότερα σε σχέση με τα βενζινοκίνητα ή τα πετρελαιοκίνητα οχήματα. Σε αντίθεση με ορισμένες αμφιβολίες και αβεβαιότητες που έχουν διατυπωθεί από το κοινό σχετικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η επιστήμη είναι ολοένα πιο σαφής. Ακόμη και με το τρέχον μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, το οποίο εξακολουθεί να περιλαμβάνει υψηλά ποσοστά ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα, υπάρχουν σαφή οφέλη. Τα οφέλη αυτά προβλέπεται να αυξηθούν περαιτέρω, δεδομένου ότι μελλοντικά η Ευρώπη θα χρησιμοποιεί περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές.

Επίσης, η έκθεση αυτή είναι μία από τις πρώτες εκθέσεις που εντάσσουν, στη συζήτηση για το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, την προοπτική μιας κυκλικής οικονομίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση, την ανακατασκευή και την ανακύκλωση. Έχουν διεξαχθεί πολλές επιστημονικές μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις του κύκλου ζωής των ηλεκτρικών αυτοκινήτων[ET1] . Στον ΕΟΠ, συγκεντρώσαμε αυτές τις γνώσεις και τις καταστήσαμε διαθέσιμες σε ένα ευρύτερο κοινό. Πρέπει να βελτιώσουμε την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και των εξαρτημάτων τους, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της παραγωγής τους στο περιβάλλον. Η τελική φάση του κύκλου ζωής είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Περιέχουν πολλά μέταλλα και άλλες σημαντικές πρώτες ύλες για την επεξεργασία των οποίων μπορεί να απαιτούνται μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ενώ ορισμένες φορές για την παραγωγή τους χρησιμοποιούνται τοξικές ουσίες. Επομένως, η ανάκτηση των υλικών αυτών από υφιστάμενα αυτοκίνητα και η επαναχρησιμοποίησή τους αποφέρουν σημαντικό όφελος. Εάν έχουμε τη δυνατότητα να παίρνουμε ολόκληρα εξαρτήματα, όπως μια μπαταρία, και να τα χρησιμοποιούμε σε διαφορετικές εφαρμογές, μπορούμε πραγματικά να εξασφαλίσουμε σημαντική μείωση των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Στην έκθεση επισημαίνουμε ορισμένα σημαντικά διδάγματα. Πρώτον, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται για την κατασκευή και τη λειτουργία ηλεκτρικών αυτοκινήτων προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Από την έκθεσή μας καταδεικνύεται ότι αυτός είναι πραγματικά ο μεγαλύτερος παράγοντας που επηρεάζει τις επιδόσεις τους σε σχέση με το περιβάλλον και την υγεία. Δεύτερον, πρέπει να αυξήσουμε τη διάρκεια ζωής αυτών των αυτοκινήτων. Η αξιοποίηση του μεγαλύτερου δυνατού χιλιομετρικού δυναμικού κάθε ηλεκτρικού αυτοκινήτου που κατασκευάζεται είναι ζωτικής σημασίας. Επομένως, εάν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα χρησιμοποιούνται μόνο για 70 000 χιλιόμετρα και στη συνέχεια αποσύρονται, οι συνολικές περιβαλλοντικές επιδόσεις τους δεν είναι πολύ καλές σε σύγκριση με τα συμβατικά αυτοκίνητα, δεδομένου ότι για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται επιπλέον ενέργεια – περισσότερη από αυτή που χρησιμοποιείται για ένα συμβατικό αυτοκίνητο. Αν όμως χρησιμοποιούνται για 150 000 χιλιόμετρα ή περισσότερο, η σύγκριση ευνοεί αισθητά τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Τέλος, όταν ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο πρέπει να αποσυρθεί, θα πρέπει να αξιοποιούμε στο έπακρο τα υλικά του.

Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι κανένα αυτοκίνητο δεν θα είναι ποτέ 100% καθαρό. Αυτό δεν αλλάζει με την άφιξη του ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Αυτό που λέμε είναι ότι αν χρειάζεστε πραγματικά ένα αυτοκίνητο, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι η καλύτερη επιλογή για το περιβάλλον. Ωστόσο, το να πηγαίνει κανείς στη δουλειά με τα δημόσια μέσα μεταφοράς ή απλώς με τα πόδια ή με το ποδήλατο θα αποτελεί πάντα πολύ καλύτερη επιλογή για το περιβάλλον. Ένα αυτοκίνητο είναι πάντα ένα αυτοκίνητο· η αντικατάσταση ενός τύπου αυτοκινήτου με έναν άλλο δεν πρόκειται να λύσει προβλήματα μεταφορών όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση.

Οι ηλεκτροκινητήρες είναι απλά πιο αποδοτικοί από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης, οπότε μεγαλύτερο[ET2]  μέρος της ενέργειας της μπαταρίας καταλήγει να χρησιμοποιείται για να κινεί το αυτοκίνητο. Ειδικά στην οδήγηση στις πόλεις, τα ηλεκτρικά οχήματα σπαταλούν λιγότερη ενέργεια. Επίσης, δεν παράγονται ατμοσφαιρικοί ρύποι από τις εκπομπές της εξάτμισης, όπως οξείδια του αζώτου και σωματίδια[ET3] . Εξακολουθούν να παράγονται σωματίδια από την πέδηση και από τη φθορά των ελαστικών, αλλά συνολικά είναι λιγότερα σε σύγκριση με το βενζινοκίνητο ή πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο. Τα ηλεκτρικά οχήματα μπορούν επίσης να μειώσουν τα επίπεδα θορύβου, ειδικά σε χαμηλότερες ταχύτητες στις οποίες είναι λιγότερο θορυβώδη από τα συμβατικά αυτοκίνητα.

Όσον αφορά την υγεία, το κύριο όφελος αφορά την ποιότητα του αέρα. Θα εξακολουθήσει να υπάρχει ατμοσφαιρική ρύπανση από την ηλεκτρική ενέργεια με την οποία τροφοδοτούνται τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά αυτή συνήθως προέρχεται από σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίοι μπορεί να εφαρμόζουν καλύτερους ελέγχους όσον αφορά τη ρύπανση από αυτούς που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε ένα συμβατικό αυτοκίνητο, και συνήθως βρίσκονται μακριά από πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Στην πραγματικότητα, πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι αρκετά δραστήριες όσον αφορά την προώθηση της χρήσης τους, και ιδίως η Νορβηγία, η οποία έχει εφαρμόσει φιλόδοξες πολιτικές για την επίτευξη υψηλότερου ποσοστού ηλεκτρικών αυτοκινήτων, καθώς και για τη δημιουργία καλών υποδομών φόρτισης. Οι Κάτω Χώρες, καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Συνολικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες παγκοσμίως, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Όλοι επενδύουν σημαντικά στην ηλεκτρική κινητικότητα.

Πολλοί καταναλωτές εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με το αν υπάρχουν αρκετά σημεία φόρτισης κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων ή στους χώρους στάθμευσης, καθώς και σχετικά με την πίεση που ασκείται στα ηλεκτρικά δίκτυα και το[ET4]  κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα κυκλοφορούν πολύ λίγα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στον δρόμο. Σε ορισμένες πόλεις κυκλοφορούν περισσότερα σε σχέση με άλλες, αλλά συνολικά, περίπου το 1,5% του νέου στόλου αυτοκινήτων στην Ευρώπη που πωλήθηκε πέρυσι ήταν ηλεκτρικά αυτοκίνητα (ηλεκτρικά με μπαταρία και επαναφορτιζόμενα υβριδικά). Κατά συνέπεια, είναι αναγκαία η ανάπτυξη υποδομών, καθώς όλο και περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα εμφανίζονται στους δρόμους μας. Σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες πόλεις, οι υποδομές είναι ήδη καλές και ο αριθμός των σταθμών φόρτισης που διατίθενται στο κοινό έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια.

Ναι, ο λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί, αλλά η λειτουργία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου σάς κοστίζει λιγότερο από τη λειτουργία ενός συμβατικού αυτοκινήτου που κινείται με βενζίνη ή πετρέλαιο. Αυτό βοηθά να αντισταθμιστεί η υψηλή τιμή αγοράς των ηλεκτρικών αυτοκινήτων με την πάροδο του χρόνου.

Στο ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ για το 2016 με τίτλο «Ηλεκτρικά οχήματα και ενεργειακός τομέας – επιπτώσεις στις μελλοντικές εκπομπές της Ευρώπης» εξετάζονται οι επιπτώσεις στα ηλεκτρικά δίκτυα της ΕΕ. Εάν το 2050 το 80% όλων των αυτοκινήτων είναι ηλεκτρικά, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ θα αυξηθεί πιθανότατα κατά περίπου 10%. Το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας θα εξακολουθήσει να προέρχεται από τη βιομηχανία και τα νοικοκυριά. Όπως οι υποδομές φόρτισης, το ηλεκτρικό δίκτυο θα πρέπει και αυτό να εξελιχθεί όσο αυξάνεται η κυκλοφορία ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Πρόκειται για μια πρόκληση, αλλά η ΕΕ κάνει ήδη το ίδιο για την ενσωμάτωση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο δίκτυο.

Η ΕΕ συνολικά έχει διοχετεύσει δισεκατομμύρια ευρώ στη σχετική έρευνα την τελευταία δεκαετία και πιέζει για ταχεία επέκταση των υποδομών φόρτισης. Επενδύει επίσης σε μεγάλο βαθμό και προωθεί τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, στις οποίες περιλαμβάνονται τα συστήματα φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ιδίως στους κύριους ευρωπαϊκούς διαδρόμους διέλευσης.

Η ΕΕ ασκεί επίσης πιέσεις για ανάπτυξη της παραγωγής μπαταριών στην Ευρώπη, δεδομένου ότι οι μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων παράγονται επί του παρόντος κυρίως στην Ιαπωνία, την Κίνα και τη Νότια Κορέα. Τέλος, η ΕΕ θεσπίζει κοινούς κανόνες και πρότυπα για τα ηλεκτρικά οχήματα και τις υποδομές φόρτισης, ώστε να είναι δυνατή η ελεύθερη μετακίνηση στην Ευρώπη.