Temiz hava, 2019'da AB genelinde en az 178,000 hayat kurtarabilirdi.

"Avrupa'da hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri" konulu AÇA brifingi, üç temel kirleticinin (ince partikül madde, azot dioksit, ve yer seviyesindeki ozonun), 2019'da Avrupalıların sağlığını nasıl etkilediğine dair güncellenmiş tahminler sunuyor. Brifing ayrıca, hava kalitesinin Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilen yeni kılavuz seviyeleri yönünde iyileştirilmesinin potansiyel faydalarını değerlendiriyor ve ince partikül maddeye maruz kalma nedeniyle oluşan erken ölümlerin sayısının, AB Sıfır Kirlilik Eylem Planı’nca 2030 yılına kadar %55'ten fazla azaltılması hedefine yönelik ilerlemesini de ölçüyor.

• AÇA'nın son tahminlerine göre, 2019'da AB'de ince partikül madde kirliliğine maruz kalma nedeniyle 307.000 kişi erken öldü[1]. Tüm AB Üye Devletleri, DSÖ'nün yeni hava kalitesi kılavuz seviyesi olan 5 µg/m3'e ulaşmış olsalardı, bu ölümlerin en az %58'i veya 178.000'i önlenebilirdi.
• 2019'da Avrupa'daki hava kalitesi 2018'e göre daha iyi olup, sağlık üzerinde daha az olumsuz etki yarattı. Kirlilikteki düşüş, emisyonları azaltmaya ve hava kalitesini iyileştirmeye yönelik politikaların yönlendirdiği uzun vadeli bir eğilimi takip ediyor.
• Avrupa Yeşil Anlaşması'nın bir parçası olarak, AB Sıfır Kirlilik Eylem Planı, ince partikül maddeye maruz kalmaya bağlı erken ölümlerin sayısının 2030'a kadar, 2005'e kıyasla %55'ten fazla azaltılması için bir hedef belirledi. AÇA'nın analizine göre, bu ölümlerin sayısı 2005'ten 2019'a kadar yaklaşık üçte bir oranında azaldığından, AB şu anda hedefe ulaşma yolunda ilerliyor. 

“Daha temiz ısınma, mobilite, tarım ve sanayiye yatırım yapılması, tüm Avrupalılar ve özellikle de en savunmasız durumda olanlar için daha iyi sağlık, üretkenlik ve yaşam kalitesi sağlıyor. AÇA İcra Direktörü Hans Bruyninckx, “bu yatırımlar hayat kurtarmakta olup, karbon nötrlüğü ve güçlü biyoçeşitlilik yolunda ilerlemeyi hızlandırmaya yardımcı olmaktadır” diyor.

DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr Hans Henri P. Kluge, "Temiz hava solumak temel bir insan hakkı olmalıdır. Sağlıklı ve üretken toplumlar için gerekli bir koşuldur. Bölgemizde son yıllarda hava kalitesindeki gelişmelere rağmen, yeni DSÖ Küresel Hava Kalitesi Kılavuzlarındaki seviyelere ulaşmak için daha gidecek çok yolumuz var.” diyor. "DSÖ olarak, AÇA tarafından yapılan ve yeni hava kalitesi seviyelerine ulaşıldığı taktirde kurtarılabilecek tüm hayatları bize gösteren ve politika belirleyicilerine de bu sağlık yükünün acilen üstesinden gelinmesi gerektiğine dair sağlam kanıtlar sunan çalışmaları memnuniyetle karşılamaktayız." diye ekliyor.

AÇA brifingi, 18 ve 19 Kasım 2021'de gerçekleştirilecek olan AB Temiz Hava Forumu'nun hemen öncesinde yayımlandı. Forum; Avrupa, ulusal ve yerel düzeyde etkili hava politikaları, projeleri ve programlarının geliştirilmesi ve uygulanması üzerinde düşüncelerini dile getirmeleri ve DSÖ hava kalitesi kılavuzlarına daha yakın uyum sağlanması da dahil olmak üzere, AB kurallarının devam eden revizyonu hakkında bilgi vermek üzere karar vericileri, paydaşları ve uzmanları bir araya getiriyor.

Konunun Arka Planı

Hava kirliliği erken ölüm ve hastalıkların başlıca nedeni olup, Avrupa'daki yegâne ve en büyük çevre sağlığı riskidir. Kalp hastalığı ve inme, hava kirliliğine bağlı erken ölümlerin en yaygın nedenleridir. Bunları, akciğer hastalığı ve akciğer kanseri takip ediyor.

AB’nin Dış Ortam Hava Kalitesi Direktifleri, temel hava kirleticileri için standartları belirliyor. Bu değerler, 2005 DSÖ kılavuzlarını ve bunun yanı sıra, kabul edilmeleri sırasındaki teknik ve ekonomik fizibilite hususlarını da göz önünde bulunduruyor.

Bu sonbahar başlarında yayınlanan AÇA verileri, birçok Avrupa ülkesinde hava kirliliği seviyelerinin AB yasal sınırlarının üzerinde kaldığını gösterdi.

DSÖ, yakın zamanda halk sağlığını korumak üzere yeni küresel hava kalitesi kılavuzları oluşturdu. Bu kılavuzlar, hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin mevcut en iyi bilimsel kanıtların sistematik incelenmesine dayanmakta olup; hava kirliliğinin daha önceden bilinen konsantrasyonlardan daha da azının insan sağlığına zarar verdiğini gösteriyor.

AB hava kalitesi standartları temel bir politika aracıdır. Bu standartların DSÖ tavsiyeleriyle daha uyumlu hale getirilmesi, kirliliği kaynağında azaltmak için geliştirilmiş politikalarla birlikte Avrupa için daha temiz havaya doğru önemli bir adımı temsil edecektir.

Potansiyel faydalara ilişkin AÇA değerlendirmesi, 2019'da DSÖ'nün ince partikül madde için hava kalitesi kılavuz değerlerinin üzerinde bulunan AB-27'deki tüm bölgelerde, kılavuzda bulunan değerlere ulaşabilme olanaklarının bulunduğu; diğer tüm bölgelerde ise ölçülen 2019 konsantrasyonlarının korunacanağına dair bir senaryoyu varsayıyor. Bu nedenle, bu senaryo ve bununla ilgili tahminler, hava kalitesindeki iyileşmelerden kaynaklanan minimum potansiyel faydaları temsil etmekte olup, kılavuz değerlerine halihazırda ulaşılan alanlarda erken ölümlerde azalma olması, bunun yanı sıra çevredeki daha temiz havadan da yarar sağlanması muhtemeldir.

2019 sağlık etkilerinin AÇA analizi, AÇA tarafından önceki yıllara ait yapılan tahminlerle uyumlu olması amacıyla, DSÖ tarafından 2013'te önerilen konsantrasyon-tepki işlevleri kullanılarak gerçekleştirildi. Ancak, gelecek yıldan başlamak üzere AÇA, bu analizi yeni DSÖ küresel hava kalitesi kılavuzlarıyla tam olarak uyumlu hale getirmeyi ümit ediyor.