Biyolojik Çeşitlilik - Ekosistemler

Ancak şu anda doğal yaşam ve insan refahını etkileyen , devamlı bir biyolojik çeşitlilik kaybına şahit oluyoruz. Bu kaybın esas nedenleri, yoğun tarımsal üretim sistemleri nedeniyle doğal habitatlarda meydana gelen değişimler; inşaat; taş ocağı faaliyetleri; ormanlar, okyanuslar, nehirler, göller ve toprağın aşırı kullanımı; kirlilik ve artan küresel iklim değişikliğidir. Dünyamızın ve yaşamlarımızın sürdürülebilirliğinde biyolojik çeşitliliğin oynadığı büyük rol, onun devam eden kaybını giderek daha tedirgin edici hale getirmektedir.

Avrupa'da, 5000 yıldan beri  tarım ve hayvancılığın yaygınlaşmasıylainsan faaliyetleri  biyolojik çeşitliliği şekillendirmektedir. Bununla birlikte, son 150 yılda gerçekleşen tarım ve endüstri devrimleri toprak kullanımı, tarımın yoğunlaşması, şehirleşme ve arazilerin boşaltılmasında  ani ve artan değişimlere yol açmıştır. Bu da biyolojik çeşitlilik açısından zengin peyzajların  korunmasını destekleyen birçok deneyimin  (ör. geleneksel tarım yöntemleri) kaybolmasına yol açmıştır.

Avrupa'nın  kişi başı yüksek tüketimi ve atık üretimi, ekosistemler üzerindeki etkimizin kıtamızın ötesine uzandığı anlamına gelmektedir. Avrupalı yaşam biçimi tüm dünyadan kaynak ve malların  yoğun şekilde ithal edilmesine dayalıdır, bu ise çoğu zaman Avrupa dışında doğal kaynakların sürdürülemez şekilde kullanımına neden olmaktadır.

Biyolojik çeşitlilik kaybının durdurulması ve geri arttırılmasını amaçlayan küresel ve Avrupa Birliği 2020 hedefleri oldukça iddialıdır. Bu hedeflere erişmek etkin politikaların uygulanmasını, sektörler arası koordinasyonu, ekosistem yönetimi yaklaşımlarını ve biyolojik çeşitliliğin değerinin daha iyi anlaşılmasını gerektirmektedir. 

Konuya ilişkin AB politikaları

Biyolojik çeşitlilik kaybının durdurulması hedefinin henüz karşılanmadığı çeşitli düzeylerde kabul edilmesine karşın, böyle bir hedefin belirlenmesi bile kesinlikle toplumsal farkındalığı artırmıştır. 2001'den bu yana, biyolojik çeşitlilik kaybını ele alan politikalar ve gelişimi değerlendiren göstergeler önemli ölçüde iyileşmiştir.

AB'nin 2020 Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi biyolojik çeşitliliğin korunması için gerekli çalışmaların  sektörel politikaların geliştirilmesi ve uygulanmasına daha fazla entegre edilmesini sağlayacaktır. Altı hedefiyle bu Strateji, doğa (hedef 1), ekosistemler ve restorasyonları (hedef 2), Avrupa'nın doğasının, arazi ve deniz kaynaklarının tarım, ormancılık ve balıkçılık yoluyla sürdürülebilir kullanımı (hedef 3 ve 4), yabancı türler (hedef 5) ve AB'nin küresel etkilerini (hedef 6) ele alır. Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi 2020 7nci Çevre Eylem Programı’nın doğal sermaye hedeflerinin tutturulmasına yardım etmektedir. Ocak 2014'te yürürlüğe giren ve Avrupa'nın çevre politikasına 2020'ye kadar rehberlik edecek olan Yedince Çevre Eylem Programı’nın (7. ÇEP) temel sloganı "Gezegenimizin sınırları içinde iyi yaşamak"tır. Her iki strateji ve program 2050 yılına kadar sürecek uzun dönemli vizyona sahiptir.

Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi’nin vizyonu ve temel hedefi
Vizyon
2050'ye kadar Avrupa Birliği biyolojik çeşitliliği ve sağladığı ekosistem hizmetleri - doğal sermayesi - biyolojik çeşitliliğin asli değeri nedeniyle ve insan refahı ve ekonomik refahına önemli katkıları nedeniyle korunur, önem verilir ve uygun şekilde restore edilir ve böylece biyolojik çeşitlilik kaybının neden olduğu yıkıcı değişimlerden kaçınılır.
Temel hedef
Bir taraftan 2020 yılına kadar küresel biyolojik çeşitlilik kaybını ve ekosistem bozulmalarını önlemek, ve mümkün olduğunca onarmak, diğer taraftan ise AB’nin biyolojik çeşitliliğin kaybını durdurmak için desteğini arttırmak. 

2020 Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi, 2006 AB Biyolojik Çeşitlilik Eylem Planının uygulanmasından alınan dersler ışığında  beklentileri daha da arttırmıştır.  Ayrıca, 2020'ye kadar biyolojik çeşitlilik kaybının ve dolayısıyla ekosistem hizmetleri kaybının durdurulmasını hedefleyen en önemli küresel biyolojik çeşitlilik politikası olan BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesina paralel olarak uygulanmaya başlanmıştır ve bu sözleşmeyle  tam uyumludur. 

Ekim 2010'da, AB ve bütün Üye Devletleri dahil olmak üzere BM Biyolojik Çeşitlilik sözleşmesine taraf olan 193 ülke Japonya'da buluştu.  Sözleşmeye taraf  ülkelerin  10. dönem toplantısında biyolojik çeşitlilik, ekosistemler ve ekosistem hizmetlerini korumak, geliştirmek ve restore etmek amacıyla, Aichi hedefleri de  dahil olmak üzere, bir dizi önemli anlaşma imzalanmıştır. 

Sözleşmeye  taraf olarak AB'nin kendi biyolojik çeşitlilik politikasını bu uluslararası taahhütlerle uyumlu hale getirmesi gerekmektedir. Söz konusu taahütler AB’nin , 7. ÇEP’ye ve 2020 politika hedefi ve 2050 vizyonuna yansıtılmıştır. Birleşmiş Milletlerin sürdürülebilir kalkınma hedefleri’nde tanımlanan 2030 vizyonu, biyoloijk çeşitlilik politikalarının  daha fazla  sektörel politikalara entegrasyon sürecini güçlendirmekte ve desteklemektedir.   

2020 Biyolojik Çeşitlilik Stratejisinin 2015 ortaı dönem incelemesi, genel olarak AB'de biyolojik çeşitlilik kaybı ve ekosistem hizmetlerinin bozulmasının AB 2010 biyolojik çeşitlilik mevcut durum sonrasında kötüleştiği sonucunu ortaya koymuştur. Bu aynı zamanda AÇA raporu, Avrupa'da Çevre – Durum ve Genel Bakış 2020 ile de ortaya konmuştur. Böyle bir kötüleşme küresel eğilimlerle tutarlıdır ve gelecekte biyolojik çeşitlilik kapasitesinin insanların ihtiyaçlarını karşılaması açısından ciddi etkileri olacaktır. Kimi örnekler yerel ölçekte başarılı olsa da bu örneklerin genel olumsuz gidiş üzerinde etkilerinin ölçülebilmesi için uygulamaların ölçeğinin genişletilmesi gerekmektedir. 

AB doğa koruma politikası iki ana mevzuat üzerine kuruludur: Kuş Direktifi ve Habitat Direktifi. Bu direktiflerin her ikisi de, Avrupa'nın özel ilgi gerektiren türleri ve habitatlarını korumayı amaçlayan  Natura 2000 korunan alanlar ağı için temel oluşturmaktadır.

Tatlısular ve deniz suları için, iki ayrı çerçeve direktifi bulunmaktadır: Su Çerçeve Direktifi ve Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi. Bunlar, canlı  ve fiziksel ekosistem elemanlarının 2020 Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve 7. ÇEP'nin biyolojik çeşitlilik, ekosistem ve hizmetleri hedeflerine erişilmesini desteklemektedirler. 

AÇA faaliyetleri

AÇA, politika belirleyicilere ve Avrupa vatandaşlarına Avrupa'nın biyolojik çeşitlilik ve ekosistemleri hakkında en güncelbilgileri sağlamak için aktif bir şekilde çalışmaktadır. AÇA'nın bu alandaki genel çalışmaları , tür ve habitat analizlerini ekosistemler ve hizmetlerini içermekte, bu kapsamda  veriler, bilgiler/göstergeler ve değerlendirmeler yoluyla politika geliştirilmesini ve uygulanmasını desteklemek ve bunun için gerekli bilgileri temin etmektir.

AÇA, Reportnet ve Biyolojik Çeşitlilik Veri Merkezi aracılığıyla raporlar hazırlayarak  yukarıda bahsedilen yönetmelikleri destekler ve bu amaçla AÇA'nın Avrupa Çevre Bilgi ve Gözlem Ağı (Eionet) ve Avrupa Biyolojik Çeşitlilik Konu Merkezi ile yakın işbirliği içerisinde çalışır. AÇA tarafından yürütülen genel faaliyetler aşağıdaki konuları ierçektedir: 

• Avrupa Biyolojik Çeşitlilik Bilgileri Sistemi (BISE);
• Avrupa Doğa Bilgi Sistemi (EUNIS);
• Natura 2000;
• Avrupa Biyolojik Çeşitlilik Göstergeleri (SEBI2020),
• Doğal sermaye ve ekosistem hizmetleri muhasebesi bilgi inovasyon projesi (KIP INCA);
• Ekosistemler ve hizmetlerinin haritalanması ve değerlendirilmesi (MAES).

Geleceğe  Bakış

Doğa direktifleri ve AB Biyolojik Çeşitlilik ve Global Biyolojik Çeşitlilik stratejilerine uyum sağlamak için AÇA bilgi sistemlerinin daha fazla geliştirilmesi gereklidir. Özellikle, Avrupa'nın biyolojik çeşitliliği hakkındaki bilgileri (diğer bir deyişle, politikaları, verileri ve değerlendirmeleri) tek bir noktada merkezileştiren bir internet portalı olan Avrupa Biyolojik Çeşitlilik Bilgileri Sistemi, AÇA tarafından daha fazla geliştirilecektir. 

AÇA yerinde, zamanında ve politikaya ilişkin yöntemler temelinde göstergeler ve değerlendirmeler geliştirmek için daha fazla çalışacaktır. Bu, politika etkililik analizinden doğan ihtiyaçları, özellikle 2020 Biyolojik Çeşitlilik Stratejisinin yarı dönem incelemesi ve alt küresel/bölgesel ekosistem değerlendirmelerinin yanı sıra Avrupa çapında ve küresel düzeyde bilim-politika arayüz platformlarına (ör. Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Üzerine Hükümetler Arası Bilim-Politika Platformu, IPBES) desteği kapsayacaktır.