Konsumpcja gospodarstw domowych

Zmień język:

Ta strona internetowa ma ograniczoną funkcjonalność przy wyłączonym javascript. Upewnij się, czy JavaScript jest włączony w twojej przeglądarce.

Strona Ostatnio modyfikowane 2021-05-07

Topics: Efektywne gospodarowanie zasobami i odpady

This page was archived on 2016-09-01 with reason: No more updates will be done

Poznanie wzorców konsumpcyjnych gospodarstw domowych wiąże się ze zrozumieniem ludzkich zachowań. Wzorce konsumpcyjne w Europie są zupełnie różne od tych, jakie obserwowano 50 lat temu. Do ważnych czynników, które sterują zachowaniami konsumpcyjnymi, należą rosnące dochody, globalizacja gospodarki, przełomowe osiągnięcia technologiczne (takie jak Internet i telefony komórkowe), zmniejszająca się wielkość gospodarstw domowych, starzenie się ludności, a także zwyczaje i kultura.

Konsumpcja gospodarstw domowych

Menu

Konsumpcja gospodarstw domowych

Konsumpcja towarów i usług w krajach członkowskich Europejskiej Agencji Środowiska jest główną siłą napędową zużywania światowych zasobów — i związanych z tym oddziaływań na środowisko. Konsumpcja w Europie (żywność i napoje, mieszkania, mobilność i turystyka) sprawia, że mamy do czynienia z coraz większymi presjami i oddziaływaniami środowiskowymi na całym świecie z uwagi na szybko rozwijający się ogólnoświatowy handel. Aby w istotny sposób ograniczyć te efekty, potrzebna jest zmiana indywidualnych i publicznych wzorców konsumpcyjnych jako uzupełnienie korzyści płynących z udoskonalonych technologii i procesów produkcyjnych.

W latach 1990–2010 wydatki na konsumpcję w UE-27 wzrosły o 33%. W krajach Bałkanów Zachodnich i Turcji odnotowano jeszcze bardziej radykalny wzrost — odpowiednio o 120% i 63% w tym samym okresie. Wydatki gospodarstw domowych są od dwóch do sześciu razy większe niż wydatki w sektorze publicznym. Negatywne skutki dla środowiska dóbr konsumowanych w Europie mają charakter globalny — eksploatacja zasobów, produkcja, przetwarzanie i transport oddziałują na inne regiony.

Nasze zwyczaje dotyczące jedzenia i picia powodują znaczne presje na środowisko: wywołujemy je bezpośrednio, kiedy udajemy się do sklepów, przechowujemy towary, gotujemy i wytwarzamy odpady; oraz pośrednio — co jest nawet ważniejsze — kiedy produkujemy, przetwarzamy i transportujemy żywność.

Kupujemy coraz więcej towarów elektrycznych i elektronicznych (takich jak odbiorniki telewizyjne, komputery, laptopy, telefony komórkowe i urządzenia kuchenne), a także wymieniamy je na nowe częściej niż dawniej. Wzrasta zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Nasze domy stają się bardziej energooszczędne, ale ponieważ budujemy też większe domy przeznaczone dla mniejszej liczby osób, zużycie energii do celów grzewczych spada tylko nieznacznie. W 2008 roku każdy obywatel Europy wyrzucił około 445 kg odpadów domowych.

Podróżowanie samochodami i lotnictwo stają się coraz bardziej popularne, zwiększając zużycie energii i emisje gazów cieplarnianych; rosnący ruch samochodowy najbardziej przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, a także powoduje w miastach problemy związane z hałasem. Obecne tendencje do zamieszkiwania na obszarach miasta o małej gęstości zaludnienia skutkują rozprzestrzenianiem się terenów miejskich, co z kolei wiąże się ze zwiększonym zużyciem energii, zasobów, częstszym korzystaniem z transportu i użytkowaniem większych powierzchni gruntów.

Szybko rozwija się turystyka i podróż do miejsca przeznaczenia i z powrotem najczęściej odbywa się samochodem lub samolotem. W miejscowościach turystycznych zużycie wody i energii, użytkowanie gruntów oraz wytwarzanie odpadów/ścieków często ma znaczny wpływ na środowisko.

Polityka UE

W polityce europejskiej dopiero od niedawna zaczęto zajmować się wyzwaniem, jakie stanowią niezrównoważone wzorce konsumpcyjne. Inicjatywy europejskie, takie jak zintegrowana polityka produktowa oraz dyrektywa w sprawie ekoprojektu (2009/125/WE), mają na celu zmniejszenie oddziaływań środowiskowych produktów, w tym zużycia energii, przez cały cykl ich życia. Ponadto polityka UE stymuluje także rynki sprzyjające innowacjom, czemu służy unijna inicjatywa rynków pionierskich. Plan działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej Komisji Europejskiej z 2008 r., który ma zostać poddany przeglądowi w 2012 r., wzmacnia podejście z punktu widzenia cyklów życia, kładzie większy nacisk na ekologiczne zamówienia publiczne i zapoczątkowuje kilka działań mających wpłynąć na zachowania konsumenckie. Jednak obecna polityka, często oparta na dobrowolnych instrumentach, jak dotąd w niewystarczającym stopniu zajęła się przyczynami leżącymi u podstaw niezrównoważonej konsumpcji; zamiast tego ma tendencję do skupiania się na zmniejszaniu skutków.

We wrześniu 2011 r. Komisja Europejska przyjęła Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy. Zawiera on propozycje zwiększenia ekologicznych zamówień publicznych i zajęcia się śladem środowiskowym produktów. Celem planu jest stworzenie wspólnej technologii oceny, przedstawiania i porównywania charakterystyki środowiskowej produktów, usług i przedsiębiorstw oraz zapewnienie lepszego poznania zachowań konsumenckich. Zaleca się w nim także działania zmierzające do zmniejszenia skutków środowiskowych w obszarach konsumpcji żywności, mieszkań i mobilności.

Zrównoważona konsumpcja jest najważniejszym elementem planu działania na rzecz zrównoważonego rozwoju – Agenda 21, przyjętego na konferencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej środowiska i rozwoju (szczyt Ziemi) w Rio de Janeiro w 1992 r. Na konferencji Narodów Zjednoczonych w 2012 r. w sprawie zrównoważonego rozwoju (Rio+20) za cel postawiono sobie uzgodnienie ogólnoświatowych ram programów dotyczących zrównoważonej konsumpcji i produkcji. Podejmowane są również liczne inicjatywy i działania na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, np. w ramach regionalnej strategii zrównoważonego rozwoju oraz w ramach procesów związanych z Agendą 21.

Zrównoważona konsumpcja jest wspólnym wyzwaniem, w przypadku którego wszystkie uczestniczące podmioty, w tym organy publiczne, przedsiębiorcy i konsumenci, muszą wziąć na siebie odpowiedzialność.

Działalność Europejskiej Agencji Środowiska

Prace Europejskiej Agencji Środowiska dotyczące konsumpcji obejmują:

Wskaźniki: opracowano ramowe wskaźniki zrównoważonej konsumpcji i produkcji; w 2012 r. zestaw wskaźników będzie stopniowo umieszczany w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Środowiska.
Analiza i oceny: analiza konsumpcji i jej oddziaływania na środowisko w Europie i poza nią, z wykorzystaniem narzędzi analizy wejść i wyjść; ocena oddziaływania konsumpcji na środowisko (np. Raport o stanie środowiska (SOER) 2010 – ocena tematyczna konsumpcji i środowiska oraz rozdział na temat zasobów naturalnych i odpadów w syntezie SOER 2010).
Analiza polityki: organizacja konferencji i warsztatów (np. w marcu 2011 r. warsztaty poświęcone zrównoważonemu rozwojowi zorganizowane wspólnie przez Europejską Agencję Środowiska i Światową Radę Biznesu, podczas których opracowano wizję zrównoważonych stylów życia).
Gromadzenie informacji i analiza polityki krajowej państw członkowskich Europejskiej Agencji Środowiska (np. zestawienia faktów dotyczących polityki zrównoważonej konsumpcji i produkcji (SCP) w poszczególnych krajach, krótki opis polityki efektywnego użytkowania zasobów w 31 krajach oraz raport analityczny na temat polityki efektywnego gospodarowania zasobami).

Prace Europejskiej Agencji Środowiska w tej dziedzinie wspierane są przez Europejskie Centrum Tematyczne ds. Zrównoważonej Konsumpcji i Produkcji (ETC/SCP).

Prognoza

W 2012 r. Europejska Agencja Środowiska będzie wspierać Komisję Europejską i Parlament Europejski, a także państwa członkowskie Europejskiej Agencji Środowiska i kraje współpracujące przez publikowanie on-line zestawu wskaźników do pomiaru postępów w osiąganiu zrównoważonej konsumpcji i produkcji, a także przez aktualizację oceny dotyczącej konsumpcji i środowiska z 2010 r. Ponadto EEA wspiera szczyt Ziemi Rio+20 poświęcony zrównoważonemu rozwojowi poprzez różne działania dotyczące zrównoważonego sposobu życia, zrównoważonych modeli biznesowych itp.