Persbericht Kopenhagen, maandag, 3 juli 2006

Milieuschade aan Europese kustlijn bijna onomkeerbaar Impacts beoordeeld nu de jaarlijkse 'pelgrimstocht' van miljoenen vakantiegangers naar de zee weer begint

Het unieke milieu aan de kusten van Europa heeft steeds meer te lijden van zijn populariteit, zo is te lezen in een nieuw verslag van het Europees Milieuagentschap (EMA) dat vandaag in Kopenhagen uitkomt.

'The changing face of Europe's coastal areas' (het veranderende aanzicht van de Europese kustgebieden) waarschuwt ervoor dat een snelle intensivering van het gebruik van de kustgebieden, meestal voor recreatieve en toeristische doeleinden, het delicate evenwicht van de ecosystemen aan de kust dreigt te verstoren

Zo is sinds het begin van de twintigste eeuw bijna twee derde van de wetlands in Europa (die meestal langs de kust gelegen zijn) verloren gegaan. De ontwikkeling langs de Middellandse Zee heeft geleid tot de 'Med(iterrane) muur', waar meer dan 50% van de kust door beton wordt gedomineerd, aldus het verslag.

"Onze kustlijnen vormen de rijkste ecosystemen wat het aantal en de verscheidenheid van planten en dieren betreft. De kust vormt ook een poort naar Europa met grote economische en sociaal-culturele betekenis en is van cruciaal belang voor de kwaliteit van ons bestaan", volgens prof. Jacqueline McGlade, directrice van het EMA.

"Om onze kustgebieden te beschermen, mogen wij ze niet beschouwen als speeltuinen of transportbanen met onbeperkte bouw-, woon- , recreatie- en scheepvaartmogelijkheden, maar als kwetsbare systemen die het fundament vormen van het landschap en essentiële waarden voor de gemeenschap", aldus prof. McGlade.

De bevolkingsdichtheid langs de Europese kust is hoger en blijft sneller toenemen dan in het achterland, stelt het verslag. Tussen 1990 en 2000 nam de bebouwde oppervlakte (voornamelijk wegen en gebouwen) in de kustgebieden in bijna alle Europese landen toe.

Dit geldt vooral voor Portugal (34% toename in tien jaar), Ierland (27%), Spanje (18%), gevolgd door Frankrijk, Italië en Griekenland. De meest aangetaste kustregio is het westelijk gedeelte van het Middellandse-Zeegebied. Economische herstructurering, veelal aangejaagd door Europese subsidies, vormt een drijfveer voor de ontwikkeling van infrastructuur, die op haar beurt weer heeft geleid tot uitdijende woongebieden.

Klimaatverandering, een vergrijzende en welvarender bevolking, meer vrije tijd en goedkopere reizen verhogen de druk op het milieu en leiden tot een crisis voor de Europese kustlijn, volgens het verslag.

"Denk eens aan de vereiste infrastructuur om een gezin van Noord-Europa naar een strand in Spanje te krijgen: vervoersbeleid en subsidies, paspoortovereenkomsten en financiering, om maar enkele aspecten te noemen. Denk nu eens aan de impact op de plaats van bestemming. Als toeristen kunnen we dan wel het inkomen en de werkgelegenheid van de lokale bevolking verhogen, maar onze komst leidt ook tot vervuiling en tot een achteruitgang van het ecosysteem van gebieden die weinig beleidsmatige bescherming kennen en niet goed toegerust zijn om zo'n intensief gebruik aan te kunnen. Ook al heeft een en ander wellicht enkel invloed op lokaal niveau, de druk is pan-Europees en ook de oplossingen moeten wij op Europese schaal zoeken", stelt prof. McGlade.

Ondanks deze problematische situatie, zijn er nu nieuwe mogelijkheden om dergelijke problemen op een meer holistische wijze aan te pakken, waarbij onze kustlijn wordt gezien als een mozaïek van rivieren met hun stroomgebieden, en van kustgebieden en mariene regio's. In het rapport wordt de huidige implementatie van het 'geïntegreerd beheer van kustgebieden' (ICZM û integrated coastal zone management), dat in 2006 door de Europese Commissie is herzien, toegejuicht.

"Er worden al sinds jaar en dag beleidsinitiatieven genomen om de Europese kustlijn te beschermen, maar deze zijn nooit op een geïntegreerde wijze doorgevoerd. Bij ICZM zijn alle belanghebbenden betrokken. Het heeft een langetermijnvisie voor de kustgebieden ontwikkeld teneinde hun behoeften aan ontwikkeling in evenwicht te houden met de bescherming van juist die hulpbronnen die hun economieën ondersteunen. Het houdt ook rekening met de zorgen van de bevolking over de verslechtering van de milieu-, sociaal-economische en culturele situatie langs de Europese kusten", aldus prof. McGlade.

Informatie voor de redactie:

Voor het volledige rapport, ga naar deze link op de website van het EMA: http://reports.eea.europa.eu/eea_report_2006_6/en

Voor meer informatie over het EMA, ga naar onze website: http://www.eea.europa.eu

Enkele feiten betreffende de Europese kust

• 80% van de oceaanvervuiling komt van activiteiten van mensen op het vasteland
• De bevolkingsdichtheid is hoger aan de kust dan in het binnenland. In Europa is de bevolkingsdichtheid in de kustgebieden (NUTS3) gemiddeld 10% hoger dan in het binnenland. In sommige landen kan dit cijfer oplopen tot meer dan 50%. De bevolkingsdichtheid in veel kustregio's is ten minste vijfmaal hoger dan het Europese gemiddelde.
• De bebouwde oppervlakte nam tussen 1990 en 2000 jaarlijks met 190 km2 toe. Wegens het onomkeerbare karakter van de verandering van grondgebruik, van natuur tot stedelijke en infrastructurele ontwikkeling, wordt dit gezien als een van de grootste bedreigingen voor de duurzaamheid van kustgebieden. 61% van de totale bebouwingsbestemming was voor huisvesting, dienstverlening en recreatie.
• Het aantal exoten in de zeeën van Europa nam tussen 1960 en 1980 fors toe, vooral in het Middellandse-Zeegebied. Het bestrijden van de gevolgen daarvan voor de inheemse soorten in de kust-ecosystemen wordt steeds moeilijker en duurder. De kwal Mnemiopsis leydyi is een bekend voorbeeld. Dit dier kwam eind jaren tachtig via scheepsafvalwater in de Zwarte Zee terecht en hun aantal is sindsdien explosief toegenomen. Het richtte daar ravages aan onder de visbestanden, de oesters en zelfs de inheemse kwallen (EMA, 2005b). De kwal vond zelfs zijn weg naar de door land omsloten Kaspische Zee en veroorzaakte ernstige schade aan het hele ecosysteem (Karpinsky et al., 2005).
• De temperatuur aan de oppervlakte van het zeewater is wereldwijd gemiddeld 0,6°C gestegen sinds het einde van de 19de eeuw. De opwarming van het zeewater leidt tot herverdeling en verlies van zeeorganismen en een vaker voorkomende abnormale en giftige algenbloei.