Goede mogelijkheden om de Europese afvalproductie los te koppelen van economische groei

Afvalpreventie is een essentieel onderdeel van de Europese strategie om over te schakelen op een hulpbronnenefficiënte en klimaatneutrale circulaire economie. De afvalproductie in heel Europa is tussen 2014 en 2018 met 5,2 % gestegen, terwijl het bbp in de EU volgens het EEA-rapport “Progress towards preventing waste in Europe – the case of textile waste prevention” in de EU met 14,8 % is toegenomen. Dezelfde statistieken tonen ook dat de adoptie van nationale afvalpreventieprogramma’s (in de meeste EU-lidstaten sinds 2013 of eerder van kracht) niet voldoende is gebleken om de hoeveelheid geproduceerd afval te verminderen.

Uit de analyse blijkt dat de afvalproductie nog steeds sterk afhankelijk is van ontwikkelingen in de economie, maar dat de EU doorgaans wel in staat is de afvalproductie onder het niveau te houden van de economische groei, oftewel een zogenaamde relatieve ontkoppeling te bewerkstelligen. Er moet echter meer worden gedaan om ervoor te zorgen dat afval bij een groeiende economie in reële termen afneemt. De vaststelling van concrete doelstellingen – een sterke drijvende kracht in het beleid – zou het preventiebeleid op EU- en nationaal niveau helpen consolideren.

De analyse van het EEA betrof nationale afvalpreventieprogramma’s en met name de omvatte afvalstromen, indicatoren, streefcijfers en maatregelen ter voorkoming van afval. Uit de beoordeling bleek dat 10 van de 32 onderzochte landen dit jaar geen afvalpreventieprogramma hebben, zoals nochtans op grond van de EU-wetgeving is voorgeschreven.

Textielafval in het vizier

Betere maatregelen ter voorkoming van textielafval zijn wenselijk, aangezien het een snel groeiende, milieubelastende afvalstroom betreft die samenhangt met niet-duurzame consumptiepatronen. De gemiddelde Europeaan genereert ongeveer 11 kg textielafval per jaar.

Textielafval kan aanzienlijk gereduceerd worden door geringer textielverbruik, ecologisch ontwerp, en uiteindelijk ook door hergebruik. Productontwerp ter bevordering van duurzame materialen verdient hierbij bijzondere aandacht, evenals het stimuleren van reparatie (bijv. door middel van belastingvoordelen) en hergebruik (bijv. door middel van regelgeving).

Nieuwe briefing van EEA: handel in recyclebaar afval in heel Europa

In een aparte EEA-briefing “Linking cross-border shipments of waste in the EU with the circular economy”, die onlangs ook is gepubliceerd, wordt gekeken naar de stand van zaken met betrekking tot de handel in niet-gevaarlijk, recyclebaar afval binnen de EU. De briefing ondersteunt niet alleen de lopende beoordeling door de Europese Commissie van de EU-verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen, maar biedt ook inzicht in de handel in recyclebare materialen in de EU en biedt mogelijke oplossingen om ervoor te zorgen dat afval in overeenstemming met de beginselen van de afvalhiërarchie zo goed mogelijk wordt verwerkt. 

Meer dan 90 % van het afval dat in de EU wordt geproduceerd, wordt verwerkt in het land waar het werd geproduceerd, met inachtneming van het “nabijheidsbeginsel” van de EU dat ten grondslag ligt aan de afvalwetgeving van de EU. Grensoverschrijdende handel in niet-gevaarlijk recyclebaar afval biedt echter mogelijkheden om de vanuit milieuoogpunt optimale verwerkingsopties te vinden, zodat secundaire grondstoffen van goede kwaliteit kunnen worden geproduceerd en de beginselen van een circulaire economie in acht worden genomen.