Wyraźne możliwości oddzielenia wytwarzania odpadów od wzrostu gospodarczego w Europie

Zapobieganie powstawaniu odpadów to najważniejszy element europejskiej strategii przechodzenia na zasobooszczędną i neutralną klimatycznie gospodarkę o obiegu zamkniętym. W całej Unii Europejskiej od2014 do 2018 r. wytwarzanie odpadów wzrosło o 5,2%, podczas gdy wzrost PKB w UE wyniósł 14,8% – według sprawozdania EEA „Postęp w zapobieganiu powstawaniu odpadów w Europie – przypadek zapobiegania powstawaniu odpadów tekstylnych”. Te same trendy danych ukazują również, że przyjęcie – w większości państw UE od 2013 r., a nawet wcześniej – pierwszych programów zapobiegania powstawaniu odpadów było niewystarczające do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów.

Analiza pokazuje, że wytwarzanie odpadów jest wciąż silnie zwiazane z rozwojem ekonomicznym, ale ogólnie osiągnięto spowolnienie wzrostu wytwarzania odpadów w UE w porównaniu ze wzrostem gospodarczym, czyli tzw. oddzielenie względne. Pomimo tego należy działać dalej, by realnie ograniczyć ilość odpadów przy wzroście gospodarczym. Przyjęcie konkretnych celów – stanowiących dużą siłę napędową w kształtowaniu polityki – pomogłoby skonsolidować politykę zapobiegawczą na poziomie UE i krajowym.

Analiza EEA przyjrzała się krajowym programom zapobiegania powstawaniu odpadów, a zwłaszcza: głównym strumieniom odpadów, wskaźnikom, celom i sposobom zapobiegania powstawaniu odpadów. Przegląd ten ujawnił, że w tym roku w 10 z 32 analizowanych państw nie istniał program zapobiegania powstawaniu odpadów, choć jest on wymagany przez europejskie przepisy.

Odpady tekstylne w centrum uwagi

W przypadku odpadów tekstylnych dużą rolę odegrałyby ulepszone sposoby zapobiegania powstawaniu tych odpadów ponieważ jest to szybko rosnący strumień odpadów, który ma wpływ na środowisko i jest powiązany z niezrównoważonymi wzorcami uzytkowania. Przeciętny Europejczyk wytwarza około 11 kg odpadów tekstylnych w skali roku.

Zapobieganie wytwarzaniu odpadów tekstylnych ma ogromny potencjał poprzez zmniejszenie uzycia tekstyliów, ekoprojektowanie czy wreszcie ponownego wykorzystania. Aby to ułatwić, należy zwiększyć nacisk na koncepcje produktu, które promują użycie wytrzymałych i trwałych materiałów. Należy rowniez wspierać naprawy (np. zapewniając ulgi podatkowe dla zakladow naprawczych) oraz ponowne wykorzystanie (np. przez odpowiednie przepisy prawne).

Nowa nota EEA: handel odpadami nadającymi się do recyklingu w Europie

Odrębna nota EEA zatytułowana „Związek między transgranicznym przemieszczaniem odpadów w UE a gospodarką o obiegu zamkniętym”, także opublikowana niedawno, analizuje stopień zaawansowania handlu nieszkodliwymi, nadającymi się do recyklingu odpadami w UE. Nota ta, niezależnie od trwającego, przeglądu przez Komisję Europejską,  rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów, pozwala na wgląd w handel surowcami do recyklingu w UE, a także przedstawia potencjalne rozwiązania pomagające zapewnić najlepsze możliwe sposoby przetwarzania odpadów zgodne z zasadami hierarchii postępowania z odpadami. 

W przypadku UE ponad 90% odpadów jest przetwarzanych w kraju, w którym powstały, z poszanowaniem unijnej zasady bliskości, stanowiącej podstawę europejskich przepisów dotyczących odpadów. Jednak handel transgraniczny odpadami nieszkodliwymi, nadającymi się do recyklingu oferuje możliwości znalezienia optymalnych ze środowiskowego punktu widzenia sposobów przeróbki, pozwalających na wytwarzanie dobrej jakości surowców wtórnych z poszanowaniem zasad gospodarki materialami o obiegu zamkniętym.