Lejn sostenibbiltà globali

Huwa inkoraġġanti li wieħed jara dan l-impenn globali u iktar komprensiv lejn is-sostenibbiltà. Li nirrikonoxxu li l-iżvilupp sostenibbli huwa kemm sfida kif ukoll ħtieġa għall-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw u dawk żviluppati huwa ċertament pass fid-direzzjoni t-tajba.

F'dan il-kuntest, l-għan ġenerali tas-Seba' Programm ta' Azzjoni Ambjentali ta' l-Unjoni Ewropea huwa konformi ma' dak tal-SDGs: "Fl-2050, ngħixu tajjeb, u fil-limiti ekoloġiċi tal-pjaneta". Fl-UE ddaħħlu fis-seħħ għadd sinifikanti ta' miżuri biex jintlaħaq dan il-għan. Madanakollu, in-natura globali ta' l-ekonomija u ta' l-ambjent tagħna tagħmilha iktar diffiċli għall-pajjiżi jew għal gruppi ta' pajjiżi li jaġixxu flimkien (bħall-UE) biex isolvu problemi ambjentali waħedhom. Pereżempju, irrispettivament minn fejn ikunu ġew rilaxxati, emissjonijiet ta' gass b'effett ta' serra jikkontribwixxu għal konċentrazzjonijiet atmosferiċi globali, u jipproduċu impatti 'l bogħod mis-sors — u potenzjalment fil-ġejjieni mbiegħed.

Mingħajr sforz globali u tranżizzjoni lejn sostenibbiltà ġenwina, qegħdin noħolqu riskju għall-benesseri u l-kwalità tal-ħajja fil-pjaneta kollha. Ir-rapport tagħna "L-ambjent Ewropew — il-qagħda u l-prospetti 2015" (SOER 2015) juri li l-mudelli attwali ta' konsum u ta' produzzjoni jtejbu l-kwalità tal-ħajja tagħna — u paradossalment fl-istess ħin ipoġġuha f'riskju.

Navviċinaw il-limiti

SOER 2015 jinnota wkoll li hemm indikazzjonijiet li l-ekonomiji tagħna qegħdin joqorbu lejn il-limiti ekoloġiċi li huma inkorporati fihom, u li diġà qegħdin nesperjenzaw uħud mill-effetti ta' limitazzjonijiet fiżiċi u ambjentali tar-riżorsi. Stimi disponibbli jissuġġerixxu li l-konsum globali totali jaqbeż il-kapaċità riġenerattiva tal-pjaneta b'iktar minn 50 %. Fi kliem ieħor, qegħdin nikkunsmaw iktar milli l-pjaneta tagħna tista' tipproduċi f'perjodu partikolari mingħajr ma ndgħajfu l-kapaċità produttiva tagħha.

Ċerti megatendenzi globali jikkawżaw iktar tħassib. Illum il-ġurnata, mill-popolazzjoni globali ta' 7 biljuni inqas minn 2 biljuni jitqiesu bħala konsumaturi tal-klassi medja. Sal-2050, l-għadd ta' persuni fuq il-pjaneta huwa mistenni jlaħħaq id-9 biljuni, b'iktar minn 5 biljuni fil-klassi medja. Probabbilment dan it-tkabbir sejjer jintensifika l-kompetizzjoni globali għar-riżorsi u sejjer jeżerċita domandi addizzjonali fuq l-ekosistemi.

Sa l-2030 l-użu globali tal-materjali jista' jirdoppja. Huwa previst li matul l-20 sena li ġejjin id-domanda dinjija għall-enerġija u għall-ilma sejra tiżdied bejn 30% u 40%. Bl-istess mod, bejn issa u l-2050 id-domanda totali għall-ikel, għall-għalf u għall-fibra hija prevista li sejra tiżdied b'madwar 60%.

Iż-żieda fl-iskarsezzi tar-riżorsi u ż-żieda fil-kompetizzjoni jqajmu tħassib dwar is-sigurtà għall-aċċess għal provvisti ta' riżorsi prinċipali. Tħassib dejjem jikber dwar is-sigurtà ta' l-ikel, ta' l-ilma u ta' l-enerġija żied l-akkwisti transnazzjonali ta' artijiet f'dawn l-aħħar 5–10 snin, l-iktar fil-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw.

L-Ewropa u s-sostenibbiltà globali

L-Unjoni Ewropea hija attur globali importanti bħala produttur u konsumatur. Attwalment l-impronta ekoloġika tal-biċċa l-kbira tal-pajjiżi Ewropej taqbeż iż-żona bijoloġikament produttiva disponibbli, jew il-"bijokapaċità" tagħhom. Barra minn hekk, minħabba l-kummerċ tal-UE mal-bqija tad-dinja, sehem konsiderevoli tal-pressjonijiet ambjentali marbutin mal-konsum fl-UE jinħass barra mit-territorju tal-UE. Barra minn hekk, matul dawn l-aħħar għaxar snin is-sehem tal-impronta ambjentali tad-domanda ta' l-UE li tiġi eżerċitata barra mill-fruntieri ta' l-UE żdied għall-użu ta' l-art, ta' l-ilma, u tal-materjali, kif ukoll għall-emissjonijiet fl-arja.

Fis-snin riċenti, kwistjonijiet ambjentali globali ġew inkwadrati f'termini ta' punti kritiċi, limiti u nuqqasijiet. Dan it-tfassil għadu ma ġiex rifless fis-soċjetajiet, fl-ekonomiji, fis-sistemi finanzjarji, fl-ideoloġiji politiċi u fis-sistemi ta' għarfien, li għadhom ma joperawx fi ħdan l-idea ta' limitazzjonijiet jew limiti planetarji. Madanakollu, il-pjaneta tagħna għandha ammonti limitati ta' riżorsi ewlenin bħall-ilma u l-art.

F'sistema ekonomika globali marbuta b'riżorsi limitati u li tiffaċċja domanda globali u degradazzjoni ambjentali dejjem tikber, l-unika opzjoni vijabbli hija ekonomija ekoloġika u effiċjenti fir-riżorsi. Tranżizzjoni lejn ekonomija ekoloġika teħtieġ tibdil fundamentali fil-mod kif nipproduċu u nikkunsmaw l-oġġetti u s-servizzi, nibnu l-bliet, nittrasportaw il-persuni u l-merkanzija, inkabbru l-ikel u affarijiet simili.

Politiki mmirati lejn l-ekoloġizzazzjoni ta' l-ekonomija m'għandhomx jitqiesu bħala ostakoli jew iqumu ħafna flus. Għall-kuntrarju, jistgħu jinbidlu f'opportunitajiet. Ħafna setturi ekonomiċi fl-Ewropa rnexxilhom jnaqqsu d-domanda għall-materjali u l-emissjonijiet jew kissru r-rabta bejn it-tkabbir ekonomiku u l-emissjonijiet. Pereżempju, bejn l-2000 u l-2011 is-settur ta'l-ekoindustrija kiber b'iktar minn 50%. Huwa wieħed mill-ftit setturi ekonomiċi fl-UE li ffjorixxa mill-kriżi finanzjarja ta' l-2008.

Bl-istess mod, it-tkabbir tal-popolazzjoni u ż-żieda fil-kompetizzjoni għar-riżorsi jistgħu jitqiesu wkoll bħala forzi li qegħdin iġibu t-tibdil sistemiku meħtieġ. Biex nakkomodawhom, nistgħu nibdew billi nibnu bliet bi pjan ġeografiku fid-dinja kollha, b'sistemi ewlenin, bħall-enerġija, il-mobilità u t-trasport, li ma jeżerċitawx pressjoni fuq il-kapital naturali u li kemm jista' jkun iqarrbu lejn iż-"żero karbonju" u li ma "jaħlu xejn".

Hans Bruyninckx
Direttur Eżekuttiv tal-EEA

Editorjal ippubblikat fil-ħarġa Nru. 2015/3 tal-bullettin tal-EEA, Settembru 2015