Nýjasta matið sýnir að náttúran í Evrópu er í alvarlegri, áframhaldandi hnignun

Meirihluti verndaðra tegunda innan Evrópusambandsins, svo sem Saker-fálkinn og Dónár-laxinn, sem og búsvæði frá graslendi til sandöldusvæða um alla Evrópu, standa frammi fyrir óvissri framtíð, nema meira sé gert núna strax til að snúa ástandinu við, samkvæmt skýrslu EEA “State of nature in the EU — Results from reporting under the nature directives 2013-2018 ”. EEA-skýrslan er gefin út samhliða Náttúruáætlun framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins en þar er greint frá þeim árangri sem náðst hefur varðandi markmið náttúrulöggjafar ESB. 

Skýrsla EEA sýnir jákvæða þróun í verndunarviðleitni. Samkvæmt Natura 2000 netinu hefur bæði fjöldi og stærð verndaðra svæða aukist á síðustu 6 árum og ESB náði heimsmarkmiðunum með því að vernda um 18% af landsvæði sínu og næstum 10% hafsvæðisins.

Þetta mat á náttúruástandinu er umfangsmesta heilbrigðiseftirlit á náttúrunni sem fram hefur farið í ESB.

Virginijus Sinkevičius, framkvæmdastjóri umhverfismála, hafsins og fiskveiða

Samt sem áður eru heildarframfarir ekki nægar til að ná markmiðum í stefnu ESB um líffræðilegan fjölbreytileika til ársins 2020. Flest vernduð búsvæði og líftegundir hafa annaðhvort ófullnægjandi eða slæma verndarstöðu og fjöldi þeirra halda áfram að hnigna, samkvæmt mati EEA. Af þeim þremur meginhópum sem rannsakaðir voru, eru búsvæði og fuglar sérstaklega illa stödd meðan sá hópur sem ekki eru fuglar náði næstum því markmiði sínu.

Virginijus Sinkevičius, umboðsmaður umhverfismála, hafsins og fiskveiða, sagði: „Þetta mat á stöðu náttúrunnar er umfangsmesta heilsufarsskoðun á náttúrunni sem fram hefur farið í ESB. Það sýnir mjög skýrt að við erum enn að tapa lífsnauðsynlegu lífsstuðningskerfi okkar. Allt að 81% búsvæðis á vettvangi ESB er í slæmu ástandi, þar sem mýrlendi, graslendi og sandöldusvæð versna mest. Við verðum umsvifalaust að standa við skuldbindingarnar í nýrri líffræðilegri fjölbreytniáætlun ESB til að snúa þessari hnignun við í þágu náttúru, fólks, loftslags og efnahagslífs.“

 „Mat okkar sýnir að til að vernda náttúru Evrópu og líðan fólks, þarf grundvallarbreytingar varðandi það hvernig við framleiðum og neytum matar, stjórnum og nýtum skóga og byggjum borgir. Þessi viðleitni þarf að vera í tengslum við betri framkvæmd og framfylgd verndarstefnu, áherslu á endurreisn náttúrunnar og sífellt metnaðarfyllri loftslagsaðgerðir, sérstaklega í samgöngu- og orkugeiranum, “sagði Hans Bruyninckx, framkvæmdastjóri EEA.

Horfur

Skýrslan bendir á jákvæða þróun, og þá aðallega á landsvísu sem og á svæðisbundnum mælikvarða. Fjöldi líftegunda og búsvæða hefur sýnt merki um framfarir, svo sem evrópski froskurinn í Svíþjóð, strandlón í Frakklandi og gammurinn á svæðum ESB. Natura 2000 netið sýnir jákvæð áhrif fyrir margar tegundir og búsvæði. Til dæmis hafa búsvæði á ströndum og sandöldusvæðum, sem falla betur undir Natura 2000 áætlunina, mun betri verndarstöðu heldur en búsvæði sem fá minni eða næstum enga vernd.

Hvað varaðar stefnumótun er einnig bjart framundan vegna  hinnar nýju stefnu ESB um líffræðilegan fjölbreytileika fyrir árið 2030  og áætluninni „Frá bóndanum á borðið“, en hvort tveggja eru þetta meginþættir í Evrópska græna samningnum. Stefnan varðandi líffræðilega fjölbreytni miðar að því að styrkja og stækka net verndarsvæða, setja upp endurreisnaráætlun og tryggja að vistkerfi séu heilbrigð, standist loftslagsbreytingar, hafi mikla líffræðilega fjölbreytni og skili þeirri þjónustu sem nauðsynleg er fyrir velmegun og velferð borgaranna.

Fyrir utan þessar nýju stefnur er þörf á aukinni viðleitni til að bæta eftirlitsgetu í aðildarríkjunum til að styðja við markmiðin. Eins og stendur vanntar mikið af gögnum, sérstaklega fyrir sjávartegundir og búsvæði. Fleiri gagna er einnig þörf til að meta að fullu hlutverk Natura 2000 netsins. Að lokum verður að bæta verulega framkvæmd löggjafar ESB.