Recentste evaluatie laat zien dat de natuur in Europa onophoudelijk en ongekend snel achteruitgaat

Het merendeel van de in de hele EU beschermde soorten, zoals de sakervalk en de Donauzalm, en de habitats uiteenlopend van grasland tot duinen in heel Europa gaan een onzekere toekomst tegemoet, tenzij er heel snel meer wordt gedaan om de situatie te keren, aldus het EEA-rapport “State of nature in the EU — Results from reporting under the nature directives 2013-2018”. Het EEA-rapport wordt tegelijk met het rapport over de stand van de natuur van de Europese Commissie gepubliceerd en biedt informatie over de voortgang die geboekt is bij het verwezenlijken van de natuurwetgevingsdoelstellingen van de EU. 

Het EEA-rapport laat positieve ontwikkelingen in de inspanningen voor natuurbehoud zien. Zowel het aantal beschermde gebieden in het kader van het Natura 2000-netwerk als hun oppervlakte zijn de afgelopen zes jaar toegenomen. De EU heeft daarbij de mondiale doelstellingen gehaald door ongeveer 18 % van haar landoppervlak en bijna 10 % van het zeegebied te beschermen.

Deze ‘Stand van de natuur’-beoordeling is de meest uitgebreide gezondheidscontrole van de natuur die ooit in de EU is uitgevoerd.

Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij

De algemene vooruitgang is echter niet voldoende om de doelstellingen van de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020 te bereiken. De instandhoudingsstaat van de meeste beschermde habitats en soorten is gebrekkig of slecht, en gaat verder achteruit, aldus de beoordeling van het EEA. Van de drie belangrijkste onderzochte groepen lopen de habitats en vogels bijzonder ver achter, terwijl voor de groep niet-vogelsoorten de doelstelling bijna gehaald is.

Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij, verklaart: “Deze ‘Stand van de natuur’-beoordeling is de meest uitgebreide gezondheidscontrole van de natuur die ooit in de EU is uitgevoerd. Er blijkt heel duidelijk uit dat we ons vitale levensondersteuningssysteem  steeds verder kwijtraken. Maar liefst 81 % van de habitats op EU-niveau verkeert in slechte staat, waarbij veengebieden, graslanden en duinhabitats het snelst achteruitgaan. We moeten dringend de toezeggingen uit de nieuwe EU-biodiversiteitsstrategie nakomen om deze achteruitgang om te buigen ten gunste van de natuur, de mensen, het klimaat en de economie.”

 “Onze beoordeling toont aan dat de manier waarop we voedsel produceren en consumeren, bossen beheren en gebruiken en steden bouwen fundamenteel moet veranderen om de gezondheid en veerkracht van de Europese natuur en het welzijn van de mensen veilig te stellen. Deze inspanningen moeten gepaard gaan met een betere uitvoering en handhaving van het natuurbehoudsbeleid, een focus op natuurherstel en steeds ambitieuzere klimaatmaatregelen, met name in de vervoers- en energiesector,” stelt Hans Bruyninckx, uitvoerend directeur van het EEA.

Vooruitzichten

Het rapport wijst ook op enkele positieve ontwikkelingen, meestal op nationaal of regionaal niveau. Voor een aantal soorten en habitats is de situatie verbeterd, zoals voor de springkikker in Zweden, de kustlagunes in Frankrijk en de lammergier in de hele EU. Dankzij het Natura 2000-netwerk zien we positieve effecten voor veel soorten en habitats. Zo hebben kust- en duinhabitats die als Natura 2000-gebied zijn aangewezen, een betere instandhoudingsstaat dan habitats die niet of nauwelijks onder Natura 2000 vallen.

Beleidsmatig is er ook hoop vanwege de nieuwe EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 en de ‘van boer tot bord’-strategie, beide kernelementen van de Europese Groene Deal. De biodiversiteitsstrategie heeft tot doel het netwerk van beschermde gebieden te verstevigen en uit te breiden, een herstelplan op te stellen en ervoor te zorgen dat de ecosystemen gezond zijn, bestand zijn tegen klimaatverandering, rijk aan biodiversiteit zijn en het scala aan diensten leveren dat essentieel is voor de welvaart en het welzijn van de burgers.

Naast deze nieuwe beleidsmaatregelen zijn extra inspanningen nodig om de monitoringcapaciteit van de lidstaten ter ondersteuning van de doelstellingen te verbeteren. Momenteel ontbreken er nog veel gegevens, met name over mariene soorten en habitats. Er zijn ook meer gegevens nodig om de rol van het Natura 2000-netwerk volledig te kunnen evalueren. Ten slotte moet de toepassing van de EU-wetgeving aanzienlijk worden verbeterd.