Hversu grænar eru nýju lífrænu niðurbrjótanlegu og endurvinnanlegu plastvörurnar sem nú er verið að taka í notkun?

Hversu umhverfisvænar eru þessar nýju niðurbrjótanlegu, endurvinnanlegu og lífrænu plastvörur?

Í fyrsta lagi verðum við að skilja muninn á lífrænu og jarðefnafræðilegu, niðurbrjótanlegu og rotmassanlegu plasti. Lífrænt niðurbrjótanlegt eða jarðgeranlegt plast er hægt að framleiða úr annaðhvort lífrænum eða steingervum hráefnum og hægt er að hanna lífrænt plast þannig að það annaðhvort henti í moltugerð eða lífrænt niðurbrot eða ekki.

Sjálfbærni lífefnafræðilegra efna - rétt eins og plastefni úr steingervingum - veltur á framleiðsluháttum, líftíma og meðhöndlun lífsloka. Lífrænt niðurbrjótanlegar og endurvinnanlegar plastvörur geta í sumum tilfellum hjálpað til við að draga úr mengun umhverfis vegna plastúrgangs. En þeir eru langt frá því að veita almenna, sjálfstæða lausn á þeim áskorunum sem Evrópa stendur frammi fyrir vegna plastúrgangs í dag.

Að hvað marki stefnir nýja samantekt EEA? Af hverju er aukin meðvitund almennings svona mikilvæg?

Það er mikill ruglingur í gangi varðandi þessar plastvörur, hvað þær þýða og hvað þær geta gert. Það er mjög mikilvægt að fólk þekki og skilji þennan mun. Ef neytendur telja að hægt sé að endurvinna umbúðir í moltugerð sem merktar eru „lífrænt byggðar“ og hendi þeim í ruslagám merktan lífrænan úrgangi, gætu þeir í raun aukið plastmengun. Samantektin miðar að því að veita stefnumótandi upplýsingar og gera almenning meðvitaðan um þannig miskilning sem og nauðsyn þess að koma skýrt á framfæri hvar munurinn liggur og hvernig hverri tegund plasts skuli fargað á réttan hátt.

Allar fullyrðingar um rotnun eða lífrænan niðurbrjótanleika eiga að vera nákvæmar og tengjast greinilega þeim skilyrðum sem eiga við. Til dæmis eru plastvörur sem niðurbrjótanlegar í moltuger hannaðar til að brotna lífrænt niður við sérstakar aðstæður sem stýrðar stýrðar eru í moltuverksmiðjum. Þessar vörur brotna ekki endilega (að fullu) niður í rotmassa í heimagerðum moltuhaugum, sem venjulega ná aðeins lægra hitastigi og þar sem aðstæður eins og raki og tilvist örvera eru mjög mismunandi.

Hver eru helstu áskoranirnar og tækifærin með þessum nýju plastvörum?

Það er mikilvægt að komast að því fyrir hvaða vörur það er skynsamlegt að nota lífrænt niðurbrjótanlegt eða plast sem eyðist í moltugerð og í hvaða tilfellum þær gætu valdið meiri skaða en gagni. Sem dæmi má nefna að með því að nota plastpoka sem eyðast í moltugerð til að safna matarafgöngum á heimilum virðist auka hlutfall matarsóunar vegna þess að neytendum finnst þeir þægilegir. Sum sveitarfélög og sorphirðumenn mæla því með eða krefjast notkunar löggiltra plastpoka til söfnunar lífræns úrgangs, á meðan aðrir taka ekki við þeim. Þetta veltur mjög á hönnun og uppbyggingu innviða fyrir meðhöndlun lífefnaúrgangs í hverju landi.

Í hringrásarhagkerfi á hinn bóginn ætti fyrst að endurvinna allt plast og búa úr því nýtt plast. Þegar lífrænt niðurbrjótanleg plastvara er endurunninn í moltugerð, er ekki hægt að framleiða nýtt plast úr henni og öll orkan sem notuð er til að framleiða hana tapast.

Miðað við hversu ruglingslegar þessar nýju plastvörur geta verið varðandi förgun þeirra, er þá ekki betra að koma í veg fyrir notkun plasts í staðinn?

Að koma í veg fyrir og draga úr plastúrgangi ætti sannarlega að vera í forgangi og við verðum að auka viðleitni okkar til að koma í veg fyrir plastúrgang í ljósi þess að magn plastúrgangs eykst enn. Fyrir margar vörur getur plast verið góð lausn. Hins vegar þurfum við að hanna og nota þessar plastvörur á hringrásarlegan hátt og sjá til þess að þær geti verið og séu endurunnar miklu meira en gert er í dag.

Hvað er Evrópusambandið að gera til að taka á plastvandanum? Hvað með þessar nýju plastvörur?

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins gaf út Evrópuáætlunina fyrir plast í hringrásarhagkerfi árið 2018. Stefnan skuldbindur ESB til að draga úr úrgangi úr plasti, sjá til þess að plastvörur séu hannaðar þannig að hægt sé að endurvinna þær og að fjárfesta í endurvinnslu plasts sem og aðrar ráðstafanir. Ennfremur takmarkar tilskipunin um einnota plast frá 2019 að tilteknar einnota plastvörur geti komist inn á markað ESB og takmarkar neyslu fjölda annarra vara. Þessar kröfur eiga einnig við um lífrænar, lífrænt niðurbrjótanlegar vörur úr plasti og plastvörur sem fara í moltugerð.

Að því er varðar plast með lífrænt niðurbrjótanlegan eiginleika er í aðgerðaráætlun ESB fyrir Hringrásarhagkerfi 2020 gert ráð fyrir að skapa skýran stefnuramma, þar á meðal samræmdar reglur til að skilgreina og merkja jarðbrjótanlegt og lífrænt niðurbrjótanlegt plast og finna út í hvar hægt sá að nota slíkt plast hafa umhverfislegan ávinning. Við verðum nú að ganga úr skugga um að þessar stefnur séu vel útfærðar um alla Evrópu.

Hvað er Umhverfisstofnun Evrópu að gera til að draga úr plastúrgangi og til að auka forvarnir?

Plastvinnsla er einn lykilþátturinn í aðgerðaáætlun ESB um hringrásarhagkerfi 2020, svo þetta er mikilvægt starfssvið fyrir okkur. Við greinum plast frá mismunandi sjónarhornum. Til viðbótar við samantektina sem við höfum birt nýlega, höfum við einnig farið yfir stefnu um varnir gegn plastúrgangi í Evrópu og greint viðskipti með plastúrgang í Evrópu. Og síðar á þessu ári ætlum við að birta greiningu á plasti í hringrásarhagkerfi Evrópu, vinnslu á plasti í textíl og á losun gróðurhúsalofttegunda vegna plastúrgangs.