Hoe groen zijn de nieuwe biologisch afbreekbare, composteerbare en biogebaseerde kunststofproducten die nu op de markt komen eigenlijk?

Hoe milieuvriendelijk zijn deze nieuwe biologisch afbreekbare, composteerbare en biogebaseerde kunststofproducten eigenlijk?

Ten eerste is het belangrijk om te begrijpen dat biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen ofwel uit biogebaseerde of uit fossiele grondstoffen kunnen worden vervaardigd, en biogebaseerde kunststoffen kunnen afhankelijk van hun makelij al dan niet composteerbaar of biologisch afbreekbaar zijn.

De duurzaamheid van biogebaseerde materialen wordt — net als die van kunststoffen op basis van fossiele materialen — bepaald door de productiewijze, de levensduur van het product en het recyclingproces. Biologisch afbreekbare en composteerbare kunststofproducten kunnen er in sommige gevallen en bij bepaalde toepassingen toe bijdragen de milieuvervuiling door plastic te verminderen. Toch bieden zij nog lang geen algemene kant-en-klare oplossing voor het plasticprobleem waarmee we vandaag de dag in Europa worden geconfronteerd.

Wat is het doel van de EEA publicatie? Waarom is voorlichting van het publiek zo belangrijk?

Er bestaat veel verwarring rond deze kunststofproducten, hun eigenschappen en hun mogelijke voordelen. Het is belangrijk om duidelijk te maken welke verschillen er zijn en wat deze inhouden. Als consumenten denken dat verpakkingen met het opschrift “biogebaseerd” gecomposteerd kunnen worden en deze vervolgens in de biobak doen, kunnen zij juist meer plasticvervuiling veroorzaken. De publicatie is erop gericht beleidsmakers en burgers bewust te maken van dergelijke valkuilen en pleit voor duidelijke voorlichting over de verschillen tussen de betrokken kunststofsoorten en de wijze waarop deze correct kunnen worden verwijderd.

Informatie met betrekking tot de composteerbaarheid of biologische afbreekbaarheid moet nauwkeurig zijn en moet duidelijk maken onder welke voorwaarden die eigenschappen van toepassing zijn. Zo zijn industrieel composteerbare kunststofproducten bijvoorbeeld zodanig vervaardigd dat zij biologisch kunnen worden afgebroken onder specifieke gecontroleerde omstandigheden in een industriële composteerinstallatie. Zij kunnen niet altijd (volledig) worden gecomposteerd in een huis- en tuincompostbak, waarin slechts lagere temperaturen worden bereikt en omstandigheden als het vochtgehalte of de aanwezigheid van micro-organismen sterk kunnen variëren.

Wat zijn de belangrijkste problemen en kansen van deze nieuwe kunststofproducten?

Het is belangrijk om te onderzoeken voor welke goederen het gebruik van biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen zinvol is en in welke gevallen zij juist meer schade dan milieuwinst opleveren. Zo lijkt het gebruik van composteerbare plastic zakken voor het ophalen van huishoudelijk voedselafval het scheidingspercentage voor voedselafval te verhogen, omdat consumenten ze handig in het gebruik vinden. Door sommige gemeenten en afvalinzamelaars wordt het gebruik van gecertificeerde composteerbare plastic zakken voor de inzameling van bioafval daarom aanbevolen of zelfs voorgeschreven, terwijl andere dergelijke zakken niet aanvaarden. Dit is in grote mate afhankelijk van de keuzes die in verschillende landen zijn gemaakt bij het ontwerpen en opzetten van de infrastructuur voor de verwerking van bioafval.

In een kringloopeconomie zouden in principe eigenlijk alle kunststoffen moeten worden gerecycled tot nieuwe kunststoffen. Wanneer composteerbare of biologisch afbreekbare kunststofproducten worden gecomposteerd, kun je er echter geen nieuwe kunststoffen uit produceren en gaat alle energie verloren die is gebruikt om ze te maken.

Is het niet beter om het gebruik van kunststoffen helemaal te voorkomen als je bedenkt hoe ingewikkeld de verwijdering ervan is?

Het voorkomen en verminderen van kunststofafval moet inderdaad de hoogste prioriteit krijgen. We moeten meer inspanningen leveren om het ontstaan van kunststofafval tegen te gaan, aangezien de hoeveelheid kunststofafval nog steeds toeneemt. Voor tal van producten kan het gebruik van kunststoffen een goede oplossing zijn. We moeten echter kunststoffen ontwikkelen die geschikt zijn voor circulair gebruik, en ervoor zorgen dat kunststoffen op grotere schaal recyclebaar zijn en worden gerecycled dan tot dusver.

Wat doet de Europese Unie om het plasticprobleem aan te pakken? Spelen deze nieuwe kunststofproducten daarbij een rol?

De Europese Commissie heeft in 2018 een Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie gepubliceerd. Met de strategie verbindt de EU zich ertoe de hoeveelheid kunststofafval te beperken, ervoor te zorgen dat kunststofproducten worden ontworpen met het oog op recyclebaarheid, en te investeren in recycling van kunststoffen en andere maatregelen. Bovendien zijn bij Single Use Plastic beperkingen gesteld aan het in de handel brengen van bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik en voorschriften vastgesteld ter vermindering van de consumptie van een aantal andere producten. Deze voorschriften gelden ook voor biogebaseerde, biologisch afbreekbare en composteerbare kunststofproducten.

Het EU-actieplan 2020 voor een circulaire economie geeft de aanzet tot de opstelling van een helder beleidskader voor biologisch afbreekbare kunststoffen, dat onder meer voorziet in geharmoniseerde regels voor het definiëren en etiketteren van composteerbare en biologisch afbreekbare kunststoffen alsook in een beoordeling van de toepassingen waarbij het gebruik ervan gunstig kan zijn voor het milieu. We moeten er nu voor zorgen dat dit beleid overal in Europa naar behoren in de praktijk wordt gebracht.

Wat onderneemt het Europees Milieuagentschap op het gebied van kunststofafval en afvalpreventie?

De kunststofsector is een van de belangrijkste waardeketens die in het EU-actieplan 2020 voor een circulaire economie zijn aangewezen. Het is dus voor ons een belangrijk activiteitengebied. Wij analyseren kunststoffen vanuit verschillende invalshoeken. Naast onze recente publicatie hebben we bijvoorbeeld een evaluatie gemaakt van beleidsmaatregelen ter voorkoming van kunststofafval in Europa en een analyse verricht van de Europese handel in kunststofafval. Voorts zijn we van plan om later dit jaar een analyse te publiceren over kunststoffen in de circulaire economie in Europa, over plastic in textielproducten en over door kunststoffen veroorzaakte broeikasgasemissies.