Σημαντικές ευκαιρίες να αποσυνδεθεί η παραγωγή αποβλήτων στην Ευρώπη από την οικονομική ανάπτυξη

Η πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων αποτελεί βασικό κομμάτι της στρατηγικής της Ευρώπης για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία που είναι αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και κλιματικά ουδέτερη. Η παραγωγή αποβλήτων  αυξήθηκε κατά 5,2 % από το 2014 έως το 2018, ενώ το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 14,8 % στην ΕΕ, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με την πρόοδο στην πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων στην Ευρώπη— η περίπτωση των αποβλήτων της κλωστοϋφαντουργίας. Οι ίδιες τάσεις των δεδομένων υποδεικνύουν επίσης ότι η έγκριση των πρώτων εθνικών προγραμμάτων πρόληψης αποβλήτων, τα οποία εφαρμόζονται στις περισσότερες χώρες της ΕΕ από το 2013 ή νωρίτερα, δεν ήταν αρκετή ώστε να μειωθεί η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων.

Η ανάλυση καταδεικνύει ότι η παραγωγή αποβλήτων εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξελίξεις στην οικονομία, αλλά, συνολικά, η ΕΕ έχει καταφέρει να εξασφαλίσει ότι η αύξηση στην παραγωγή αποβλήτων θα είναι μικρότερη από την ανάπτυξη στον οικονομικό τομέα ή τη λεγόμενη σχετική αποσύνδεση. Ωστόσο, πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να επιτευχθεί η πραγματική μείωση των αποβλήτων σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία. Η θέσπιση συγκεκριμένων στόχων αποτελεί μείζονα παράγοντα για τη χάραξη πολιτικής και θα συμβάλει στην εδραίωση της πολιτικής πρόληψης σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο.

Στην ανάλυσή του ο ΕΟΠ εξέτασε τα εθνικά προγράμματα για την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων και συγκεκριμένα τις ροές αποβλήτων, τους δείκτες, τους στόχους και τα μέτρα για την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων. Προέκυψε ότι το τρέχον έτος, 10 από τις 32 χώρες που εξετάστηκαν δεν είχαν θέσει σε εφαρμογή πρόγραμμα πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία της ΕΕ.

Τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στο επίκεντρο

Ο τομέας των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων θα ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από βελτιωμένα μέτρα για την πρόληψη των αποβλήτων, καθώς πρόκειται για μια ταχύτατα αυξανόμενη ροή αποβλήτων που έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον και συνδέεται με μη βιώσιμα καταναλωτικά πρότυπα. Ο μέσος Ευρωπαίος παράγει περίπου 11 κιλά κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων ετησίως.

Η πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων προσφέρει μεγάλες δυνατότητες, κυρίως μέσω της μείωσης της κατανάλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, του οικολογικού σχεδιασμού και, τέλος, μέσω της επαναχρησιμοποίησης. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον σχεδιασμό των προϊόντων, για την προώθηση ανθεκτικών και μακροχρόνιων υλικών, ενώ θα πρέπει επίσης να παρέχεται στήριξη για την επιδιόρθωση (π.χ. μέσω φοροαπαλλαγών) και την επαναχρησιμοποίηση (π.χ. μέσω ρυθμίσεων).

Νέο ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ σχετικά με το εμπόριο ανακυκλώσιμων αποβλήτων στην Ευρώπη

Σε χωριστό ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ, το οποίο δημοσιεύτηκε επίσης πρόσφατα, με τίτλο «Linking cross-border shipments of waste in the EU with the circular economy» (Σχέση διασυνοριακών μεταφορών αποβλήτων στην ΕΕ και της κυκλικής οικονομίας), εξετάζεται η κατάσταση του εμπορίου μη επικίνδυνων, ανακυκλώσιμων αποβλήτων εντός της ΕΕ. Πέραν της στήριξης της εν εξελίξει αναθεώρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του κανονισμού της ΕΕ για τις μεταφορές αποβλήτων, το ενημερωτικό δελτίο παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με το εμπόριο ανακυκλώσιμων υλικών στην ΕΕ και προτείνει πιθανές λύσεις που θα συμβάλλουν ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή επεξεργασία των αποβλήτων σύμφωνα με τις αρχές της ιεραρχίας των αποβλήτων. 

Πάνω από το 90 % των αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ υποβάλλονται σε επεξεργασία στη χώρα στην οποία παρήχθησαν, σύμφωνα με την «αρχή της εγγύτητας» που διέπει τη νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα. Ωστόσο, το διασυνοριακό εμπόριο μη επικίνδυνων, ανακυκλώσιμων αποβλήτων προσφέρει ευκαιρίες να βρεθείη περιβαλλοντικά βέλτιστη επεξεργασία, επιτρέποντας την παραγωγή ποιοτικών δευτερογενών πρώτων υλών και τηρώντας τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.