Συνέντευξη — Πώς θα επιτύχει η Ευρώπη μηδενικά επίπεδα ρύπανσης;

Πρέπει να είμαστε σε θέση να παρακολουθούμε αποτελεσματικά την πρόοδο προς την επίτευξη μηδενικής ρύπανσης, ώστε να μπορούμε να κατανοήσουμε σε ποιους τομείς οι επιδόσεις μας είναι καλές, σε ποιους η πρόοδος είναι βραδύτερη και πού χρειάζεται να συγκεντρώσουμε περισσότερες γνώσεις. Αυτό θα βοηθήσει στην υλοποίηση των φιλόδοξων στόχων του σχεδίου τα επόμενα χρόνια. 

Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει την υποχρέωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) και του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αξιολογούν το πλαίσιο παρακολούθησης και προοπτικών μηδενικής ρύπανσης. Συγκεκριμένα, ο ΕΟΠ είναι υπεύθυνος για την προετοιμασία της αξιολόγησης της προόδου. Η πρώτη αξιολόγηση θα πρέπει να υποβληθεί στα τέλη του 2022 και η επακόλουθη αξιολόγηση θα διενεργηθεί το 2024. 

Η αξιολόγηση θα προσφέρει μια ολοκληρωμένη ανάλυση των πρόσφατων τάσεων ρύπανσης και θα διαπιστώσει εάν οι σημερινές επιδόσεις επιτρέπουν στην ΕΕ να επιτύχει τους στόχους μηδενικής ρύπανσης που τέθηκαν για το 2030 καθώς και άλλους τρέχοντες πολιτικούς στόχους. Θα εξετάσει επίσης εάν είναι δυνατόν να επιτευχθούν οι πιο μακροπρόθεσμοι στόχοι για το 2050.

Πώς ακριβώς θα παρακολουθεί ο ΕΟΠ την πρόοδο; 

Η αξιολόγησή μας που θα πραγματοποιηθεί εντός του τρέχοντος έτους θα χρησιμεύσει ως σημείο αναφοράς για την εκτίμηση της μελλοντικής προόδου. Η έκθεση θα βασίζεται στους διαθέσιμους «δείκτες» που μας ενημερώνουν σχετικά με τις πρόσφατες τάσεις στις εκπομπές ρύπων και τις επιπτώσεις της ρύπανσης. Χρησιμοποιώντας αυτές τις πληροφορίες, θα μπορέσουμε να αναλύσουμε αρχικά κατά πόσο βρισκόμαστε σε καλό δρόμο για την επίτευξη των ειδικών στόχων για το 2030 και επίσης εάν η «πορεία» μας σε άλλους τομείς είναι σύμφωνη με τους τρέχοντες στόχους πολιτικής. 

Εξίσου σημαντικό είναι να εντοπίσουμε με την ανάλυσή μας τους τομείς στους οποίους οι γνώσεις μας είναι ελλιπείς και στους οποίους θα πρέπει να παρέχουμε καλύτερες πληροφορίες και δείκτες που θα χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές αξιολογήσεις. Θα βασιστούμε επίσης σε άλλες πηγές πληροφοριών (όπως ειδικές ανά χώρα αξιολογήσεις ή ακαδημαϊκές έρευνες) για να βοηθήσουμε να εντοπιστούν αναδυόμενα ζητήματα και θα παρέχουμε έγκαιρες προειδοποιήσεις για βασικά επικείμενα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. 

Μια δεύτερη αξιολόγηση, που θα παραδοθεί το 2024, θα βασιστεί στην έκθεση του 2022 και θα περιλαμβάνει πρόσθετους διαθέσιμους δείκτες και πληροφορίες ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα την πρόοδο που έχουμε επιτύχει σε σχέση με τους στόχους της μηδενικής ρύπανσης. Το έργο αυτό θα χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκπόνηση εγγράφων πολιτικής που θα ενημερώνουν και θα κατευθύνουν τις μελλοντικές πολιτικές για τη ρύπανση. 

Πόσο ρεαλιστικό είναι να επιτύχουμε μια μέρα μηδενικά επίπεδα ρύπανσης; 

Το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση θέτει πράγματι έναν πολύ φιλόδοξο στόχο και πολλοί αμφισβητούν την ικανότητά μας να επιτύχουμε μηδενικά επίπεδα ρύπανσης. Ωστόσο, θέτοντας τον πήχη τόσο ψηλά, καθορίζουμε ένα σαφές όραμα για την ανάγκη συστημικής αλλαγής και για μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ρύπανση και οι επιπτώσεις της.

Έχουμε ήδη ξεπεράσει τα όρια του πλανήτη μας. Η ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας και στα οικοσυστήματά μας. Μελέτες όπως η έκθεση της IPBES για την παγκόσμια αξιολόγηση της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων δείχνουν ότι η σημερινή ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αρνητικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα –τα ίδια τα οικοσυστήματα τα οποία μας συντηρούν– και αυτό σαφώς δεν είναι βιώσιμο. Πρέπει λοιπόν να εργαστούμε σκληρά για να επιτύχουμε τους στόχους του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση, εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε μια πιο βιώσιμη κοινωνία.