Περιβάλλον, υγεία και οικονομία, όλα σε ένα

Πρόσφατες εκτιμήσεις μας δείχνουν ότι ο τρόπος και η ταχύτητα με την οποία χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους δεν είναι βιώσιμοι. Καταναλώνουμε περισσότερους φυσικούς πόρους από ό,τι ο πλανήτης μας είναι σε θέση να παράγει και εκπέμπουμε ρύπους κατά πολύ πάνω από τα βιώσιμα επίπεδα καλής ποιότητας οικοσυστήματος. Οι σωρευτικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων μας υπονομεύουν την υγεία μας, την υγεία του πλανήτη μας και την ικανότητά του να προσφέρει σε εμάς. Οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και συνεκτικής δράσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε πρόσφατα το έβδομο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (7^ο ΠΔΠ). Το 7^ο ΠΔΠ θέτει τους στόχους προτεραιότητας της περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ευρώπη έως το 2020 και παρουσιάζει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για το 2050 με στόχο την αντιμετώπιση βασικών ζητημάτων. Βασίζεται στο γεγονός ότι η οικονομική ευημερία και η ευημερία των Ευρωπαίων εξαρτώνται από την κατάσταση της υγείας του φυσικού κεφαλαίου της.

Το 7^ο ΠΔΠ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με άλλα πλαίσια ευρωπαϊκής πολιτικής, όπως η στρατηγική για την Ευρώπη του 2020, η δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια, η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2020, ο χάρτης πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη και ο χάρτης πορείας για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050.

Τι σημαίνει «ευημερία»;

Ήδη στον τίτλο του «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας», το 7^ο ΠΔΠ αντανακλά την πρόκληση για το μέλλον, καθώς και τον μακροπρόθεσμο στόχο μας. Από οικονομικής σκοπιάς, η ευημερία μεταφράζεται ως ύπαρξη αξιοπρεπών θέσεων εργασίας που παρέχουν ένα επαρκές εισόδημα, και πρόσβαση σε υπηρεσίες και αγαθά. Από φυσικής άποψης, σημαίνει μια υγιή ζωή απαλλαγμένη από ασθένειες, άγχος ή θόρυβο, και πρόσβαση σε καθαρό αέρα και νερό. Αλλά η ευημερία συνεπάγεται επίσης ότι κάνουμε επιλογές οι οποίες, εν τέλει, καθορίζουν τι παράγουμε και τι καταναλώνουμε.

Η προσπάθεια αντιμετώπισης της μη βιώσιμης κατανάλωσής μας μέσω νομοθετικών δεσμών και εκστρατειών ευαισθητοποίησης σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επιλογών μας ίσως σε μερικούς να μοιάζει αναποτελεσματική, αργή και μη ρεαλιστική. Μπορούμε επίσης να αντιστρέψουμε τη λογική και να ρωτήσουμε εάν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε την σημερινή πορεία μας για πάντα. Τα στοιχεία και οι δείκτες που διαθέτουμε δείχνουν πως όχι.

Δράση σε εξέλιξη

Ήδη εφαρμόζονται κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων προτεραιότητας που θέτει το 7^ο ΠΔΠ, συμπεριλαμβανομένων των οδηγιών περί οικοτόπων και πτηνών, της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, των οδηγιών για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, της οδηγία-πλαισίου για τα ύδατα και άλλων μέτρων για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος, των χημικών ουσιών, της διαχείρισης των αποβλήτων κ.λπ.

Στον προϋπολογισμό της ΕΕ έχουν δεσμευτεί σημαντικά ποσά για την περίοδο 2014-2020 προς στήριξη των στόχων που συνδέονται με το 7^ο ΠΔΠ. Ωστόσο, τον κεντρικό ρόλο στην εφαρμογή και τη βελτίωση της εφαρμογής των εν λόγω οδηγιών και μέτρων διαδραματίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτοί οι στόχοι προτεραιότητας πρέπει να μεταφραστούν σε συγκεκριμένα έργα και πρωτοβουλίες σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Μια πιο προσεκτική ματιά στις πόλεις

Στο 7^ο ΠΔΠ, ο ορισμός του περιβάλλοντος δεν περιορίζεται σε παρθένα δάση και λίμνες κάπου μακριά. Το περιβάλλον βρίσκεται στην καρδιά των κοινωνιών μας: στις πόλεις μας, όπου ζει το 80% των Ευρωπαίων.

Το 7^ο ΠΔΠ δεν αφορά μόνο τους χώρους πρασίνου και τις υδάτινες μάζες στις αστικές περιοχές ή στον περιβάλλοντα χώρο. Στο ευρύτερο πεδίο εφαρμογής της πολιτικής του προβλέπονται η βελτίωση της αστικής κινητικότητας, η ποιότητα του αέρα στις πόλεις, η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, η επεξεργασία των λυμάτων κ.λπ. σε ένα σαφώς ενοποιημένο και συνεκτικό όραμα για την ποιότητα του (αστικού) οικοσυστήματος.

Το 7^ο ΠΔΠ αποτελεί ένα σημαντικό, έγκαιρο και φιλόδοξο βήμα προς το όραμα της ΕΕ για το 2050, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη ότι εγκρίθηκε εν μέσω μακροχρόνιας οικονομικής κρίσης. Η επίτευξη των στόχων του δεν θα μας προσφέρει μόνο ένα πιο υγιεινό περιβάλλον, αλλά θα συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας των οικονομιών, των οικογενειών και των φίλων μας. Ανυπομονώ για τη φάση της υλοποίησής του.

Σας εύχομαι καλές διακοπές και ό,τι καλύτερο για το νέο έτος.

Hans BRUYNINCKX

Εκτελεστικός διευθυντής

Κύριο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο τεύχος 2013/2 του ενημερωτικού δελτίου του ΕΟΠ, Δεκέμβριος 2013