Milieu, gezondheid en economie, allemaal tegelijk

Uit onze recente beoordelingen blijkt dat de manier waarop en de snelheid waarmee we onze natuurlijke hulpbronnen gebruiken niet duurzaam zijn. We verbruiken meer natuurlijke hulpbronnen dan onze planeet kan produceren en onze uitstoot van vervuilende stoffen ligt ver boven de duurzame niveaus voor een goede kwaliteit van het ecosysteem. De cumulatieve effecten van onze activiteiten ondermijnen onze gezondheid en die van onze planeet en daarmee ook de mate waarin die planeet in onze behoeften kan voorzien. Deze uitdagingen kunnen we alleen het hoofd bieden met een langetermijnplanning en een samenhangende aanpak.

De Europese Unie heeft onlangs haar zevende Milieuactieprogramma (zevende MAP) aangenomen. In het zevende MAP worden de prioritaire doelstellingen van het milieubeleid van Europa tot 2020 uiteengezet en wordt een langetermijnvisie voor 2050 geïntroduceerd voor het aanpakken van de kernproblemen. Het programma is gebaseerd op het inzicht dat de economische welvaart en het welzijn van de Europeanen afhankelijk zijn van de gezondheidstoestand van het natuurlijke kapitaal.

Het zevende MAP is nauw verbonden met andere Europese beleidskaders zoals de Europa 2020-strategie, het klimaat- en energiepakket van de EU, de strategie van de EU inzake biodiversiteit tot 2020, het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik in Europa en de routekaart voor een koolstofarme economie in 2050.

Hoe definiëren we ‘goed leven’?

Al in de titel ‘Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet’ benoemt het zevende MAP de uitdaging die voor ons ligt en onze langetermijndoelstelling. In economische termen betekent goed leven dat we fatsoenlijke banen hebben om een toereikend inkomen te genereren, maar ook dat we toegang hebben tot diensten en goederen. In fysieke termen betekent het een gezond leven, vrij van ziekte, stress en lawaai, en toegang tot schone lucht en schoon water. Maar goed leven houdt ook in dat we keuzes moeten maken, die uiteindelijk bepalen wat we produceren en wat we consumeren.

Proberen onze onduurzame consumptie aan te pakken door middel van wetgevingspakketten en campagnes om het bewustzijn van de milieueffecten van onze keuzes te vergroten, komt op sommigen ineffectief, traag en onrealistisch over. Maar we kunnen de redenering ook omkeren en vragen of het realistisch is om te verwachten dat we voor altijd op de huidige voet kunnen doorgaan. Onze gegevens en indicatoren wijzen uit dat dat niet kan.

Maatregelen die al zijn genomen

Er is al een pakket EU-wetgeving van kracht om de in het zevende MAP beschreven prioritaire doelstellingen te verwezenlijken, waaronder de Habitat- en de Vogelrichtlijn, de Kaderrichtlijn Mariene strategie, de richtlijnen inzake de luchtkwaliteit, de Kaderrichtlijn Water en andere maatregelen voor het aanpakken van klimaatverandering, chemische stoffen, afvalstoffenbeheer enzovoort.

In de EU-begroting zijn voor de periode 2014-2020 aanzienlijke bedragen vrijgemaakt om de doelstellingen die gekoppeld zijn aan het zevende MAP te ondersteunen. Maar het zijn de EU-lidstaten die een centrale rol spelen bij de tenuitvoerlegging en de verbetering van de tenuitvoerlegging van deze richtlijnen en maatregelen. De prioritaire doelstellingen moeten worden vertaald naar concrete projecten en initiatieven op lokaal, nationaal en Europees niveau.

Beter kijken naar steden

Met betrekking tot het zevende MAP is de definitie van milieu niet beperkt tot oerbossen en ongerepte meren ver weg. Het milieu bevindt zich in de kern van onze samenlevingen: in onze steden, waar 80 procent van de Europeanen woont.

Het zevende MAP richt zich niet alleen op groene ruimten en waterlichamen in stedelijke gebieden of de omgeving daarvan. Het bredere bereik van het beleid omvat het verbeteren van de stedelijke mobiliteit, de luchtkwaliteit in de stad, efficiënt energiegebruik in gebouwen, de behandeling van afvalwater enzovoort in een duidelijk geïntegreerde en samenhangende visie op de kwaliteit van (stedelijke) ecosystemen.

Het zevende MAP is een significante, goed geplande en ambitieuze stap in de richting van de visie van de EU voor 2050, vooral als men bedenkt dat het is aangenomen tegen de achtergrond van een langdurige economische crisis. Als de doelstellingen ervan worden verwezenlijkt, levert dat niet alleen een gezonder milieu op, maar maakt het ook onze economieën, families en vrienden gezonder. Ik kijk uit naar de tenuitvoerleggingsfase.

Fijne feestdagen en de beste wensen voor het nieuwe jaar.

Hans BRUYNINCKX

Uitvoerend directeur

Redactioneel artikel, gepubliceerd in nummer 2013/2 van de EEA-nieuwsbrief, december 2013