Najnowsza ocena pokazuje, że stan europejskiej przyrody niebezpiecznie i ciągle się pogarsza

Przyszłość większości chronionych w całej UE gatunków, takich jak raróg czy głowacica, oraz siedlisk na terenie Europy, od użytków zielonych do wydm, jest niepewna — chyba że odpowiednio szybko zostaną przedsięwzięte środki pozwalające odwrócić tę sytuację, o czym wspomina raport EEA “State of nature in the EU — Results from reporting under the nature directives 2013-2018“ (Stan przyrody w UE – wyniki sprawozdawczości w zakresie dyrektyw ptasiej i siedliskowej 2013-2018). “State of nature in the EU — Results from reporting under the nature directives 2013-2018 ”. Jest on publikowany równocześnie z raportem Komisji Europejskiej o stanie przyrody, który informuje o postępach w osiąganiu celów przewidzianych europejskimi przepisami dotyczącymi ochrony przyrodyy. 

Raport EEA ukazuje pozytywne zmiany w zakresie działań ochronnych. W ciągu ostatnich sześciu lat zwiększyła się zarówno liczba, jak i powierzchnia obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000, a UE osiągnęła globalne cele, obejmując ochroną około 18% obszaru lądowego i prawie 10% obszaru morskiego.

Raport o stanie przyrody to najbardziej wyczerpująca kontrola stanu przyrody, jaką kiedykolwiek przeprowadzono w UE.

Virginijus Sinkevičius, komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa

Ogólny postęp nie wystarcza jednak do osiągnięcia celów unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r.  Zgodnie z oceną EEA stan ochrony większości chronionych siedlisk i gatunków jest słaby albo zły, a sytuacja wielu z nich nadal się pogarsza. Spośród trzech głównych badanych grup siedliska i gatunki ptactwa pozostają szczególnie daleko w tyle, podczas gdy cel dotyczący gatunków innych niż ptaki został prawie osiągnięty.

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius powiedział: „ »Raport o stanie przyrody » to najbardziej wyczerpująca jej ocena, jaką kiedykolwiek przeprowadzono w UE. Wyraźnie pokazuje on, że wciąż tracimy ważne dla podtrzymania naszego życia systemy. Nawet 81% siedlisk w całej UE jest w złym stanie, a najszybciej pogarsza się sytuacja torfowisk, użytków zielonych i wydm. Aby odwrócić ten regres, musimy jak najszybciej spełnić zobowiązania określone w nowej unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej — dla dobra natury, ludzi, klimatu i gospodarki”.

 „Nasza ocena pokazuje, że zabezpieczenie zdrowia i odporności środowiska naturalnego w Europie oraz dobrostanu ludzi wymaga fundamentalnych zmian w sposobie produkcji i konsumpcji żywności, prowadzenia gospodarki leśnej i korzystania z lasów, a także budowania miast. Takie wysiłki należy połączyć ze skuteczniejszym wdrażaniem i prowadzeniem polityki ochrony przyrody, skupieniem się na odbudowie zasobów przyrodniczych oraz z coraz ambitniejszymi działaniami na rzecz klimatu, zwłaszcza w sektorach transportu i energii” — skomentował Hans Bruyninckx, dyrektor wykonawczy EEA.

Prognozy

Raport opisuje pewne pozytywne działania — przede wszystkim w skali krajowej lub regionalnej. Zanotowano poprawę w przypadku szeregu gatunków i siedlisk, jak choćby żaby dalmatyńskiej w Szwecji, lagun przybrzeżnych we Francji czy orłosępa na obszarze całej UE. Sieć Natura 2000 ma korzystny wpływ na liczne gatunki i siedliska. Na przykład siedliska przybrzeżne i wydmowe, które zostały objęte lepszą ochroną w ramach programu Natura 2000, mają lepszy stan ochrony niż siedliska o słabszej lub marginalnej ochronie.

Dzięki nowej  unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030  oraz strategii „od pola do stołu”, będących elementami Europejskiego Zielonego Ładu, pojawia się też nadzieja z politycznego punktu widzenia. Strategia bioróżnorodności ma na celu wzmocnienie i powiększenie sieci chronionych obszarów, ustalenie planu odbudowy zdegradowanych ekosystemów oraz zagwarantowanie, że ekosystemy pozostaną zdrowe, odporne na zmianę klimatu, wysoce bioróżnorodne i zapewnią wiele funkcji niezbędnych dla dobrobytu i dobrostanu obywateli.

Niezależnie od tych działań politycznych konieczna jest poprawa prowadzenia monitoringu przez państwa członkowskie, dla wsparcia ustalonych celów. Obecnie wciąż istnieje wiele luk w danych, zwłaszcza w odniesieniu do gatunków i siedlisk morskich. Większa ilość danych potrzebna jest także do pełnej oceny roli sieci Natura 2000. Wreszcie należy znacznie poprawić wdrażanie przepisów europejskich.