Stijging verwacht van het aantal Europeanen dat schadelijke geluidshinder ondervindt

Volgens het nieuwe rapport van het EEA, getiteld “Noise in Europe – 2020” is het wegverkeer de belangrijkste bron van geluidshinder in Europa en zal het lawaai naar verwachting de komende tien jaar zowel in stedelijke als in landelijke gebieden toenemen als gevolg van stadsuitbreiding en de groeiende vraag naar mobiliteit. De belangrijkste andere bronnen van geluidsoverlast zijn de spoorwegen, de luchtvaart en de industrie.

Het rapport bevat recente gegevens over de geluidshinderontwikkeling over de periode 2012-2017. Tevens bevat het vooruitzichten wat betreft de toekomstige ontwikkeling van de geluidsniveaus en de daarmee samenhangende gezondheidsgevolgen, die zijn gebaseerd op nieuwe richtsnoeren van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over het effect van geluidshinder voor de gezondheid. Uitgaand van Europees onderzoek naar lawaai dat het EEA in 2014 heeft verricht, worden in het rapport ook de maatregelen geanalyseerd die zijn genomen om geluidsoverlast te beheersen en beperken. Verder wordt er geëvalueerd welke vooruitgang is geboekt bij de verwezenlijking van de EU-doelstellingen inzake geluidshinder zoals vastgesteld in de EU-wetgeving, waaronder de richtlijn omgevingslawaai en het 7e milieuactieprogramma (MAP) van de EU.

Significante impact op de gezondheid

Langdurige blootstelling aan lawaai heeft een significante impact op de gezondheid. Op basis van nieuwe informatie van de WHO schat het EMA dat geluidsoverlast 12 000 vroegtijdige sterfgevallen veroorzaakt en bijdraagt tot het ontstaan van 48 000 gevallen van ischemische hartaandoeningen (veroorzaakt door een vernauwing van de hartslagaders) per jaar in heel Europa. Daarnaast ondervinden naar schatting 22 miljoen mensen chronisch grote overlast en lijden 6,5 miljoen mensen aan een chronische vorm van een ernstige slaapstoornis. Volgens gegevens van de WHO heeft ook een lawaainiveau onder de bij de Europese richtlijn omgevingslawaai vastgestelde rapportagedrempels reeds een impact op de gezondheid, zodat het gezondheidseffect waarschijnlijk wordt onderschat. In de rapportage door de lidstaten in het kader van de EU-richtlijn wordt bovendien niet met alle stedelijke gebieden, wegen, spoorwegen en luchthavens rekening gehouden.

Geluidshinder treft niet enkel mensen, maar vormt ook een groeiende bedreiging voor de fauna op het land en in het water. Lawaai kan een verminderde reproductie en een hogere sterfte tot gevolg hebben en ertoe leiden dat dieren naar rustigere gebieden vluchten.

EU-doelstelling voor 2020 inzake geluidsoverlast zal niet worden gehaald

Hoewel de EU-lidstaten inmiddels enige vooruitgang hebben geboekt door meer gebieden met grote geluidsoverlast in heel Europa in kaart te brengen en te rapporteren, zijn de algemene beleidsdoelstellingen inzake omgevingslawaai nog niet gehaald. Met name de doelstelling van het 7^e MAP voor 2020 om geluidsoverlast te verminderen en de geluidsniveaus dichter bij de door de WHO aanbevolen niveaus voor blootstelling aan lawaai te brengen, zal niet worden gehaald. Naar verwachting zal de geluidshinder toenemen als gevolg van toekomstige stadsuitbreiding en een groeiende vraag naar mobiliteit.

Na het verstrijken van de wettelijke vastgestelde rapportagetermijn in 2017 is 30% van de gegevens die volgens de EU-richtlijn moeten worden verstrekt, nog steeds niet beschikbaar. De aanzienlijke vertraging lijkt erop te wijzen dat sommige lidstaten de noodzakelijke stappen om geluidshinder aan te pakken mogelijk niet hebben gezet. In het rapport wordt tevens benadrukt dat er behoefte bestaat aan een betere tenuitvoerlegging — een bevestiging van de conclusies van een aparte evaluatie van de uitvoering van de richtlijn die onlangs door de Europese Commissie is verricht.

Maatregelen ter vermindering van lawaai

De lidstaten nemen reeds uiteenlopende maatregelen om lawaai te beperken en te beheersen, maar volgens het EEA-rapport blijft het moeilijk om te beoordelen wat zij op gezondheidsgebied opleveren. Voorbeelden van de meest voorkomende maatregelen om geluidsniveaus te verlagen in steden omvatten de vervanging van oudere bestrate wegen door gladder asfalt, een betere beheersing van verkeersstromen en een verlaging van de maximumsnelheid naar 30 kilometer per uur. Daarnaast worden maatregelen genomen met het oog op bewustmaking en gedragsverandering, opdat mensen zich minder lawaaierig gaan verplaatsen, bijvoorbeeld met de fiets, te voet of met elektrische voertuigen.

Een aanzienlijk aantal landen, steden en regio's heeft ook zogenaamde stiltegebieden ingevoerd. De meeste daarvan zijn parken en andere groene ruimtes, waar mensen het stadslawaai kunnen ontvluchten. In het verslag wordt benadrukt dat er meer moet worden gedaan om stiltegebieden buiten de stad te creëren en te beschermen en om de bereikbaarheid van dergelijke gebieden binnen de stad te verbeteren.

Achtergrondinformatie over de EU-richtlijn omgevingslawaai

De blootstelling van mensen aan lawaai wordt in het kader van de richtlijn omgevingslawaai gemonitord aan de hand van twee rapportagedrempels: een indicator voor de dag-, avond- en nachtperiode (L_den), voor het meten van de blootstelling lawaainiveaus die “hinder” vormen, en een indicator voor nachtperiodes (L_night) ter beoordeling van het slaapverstorend effect. Deze rapportagedrempels liggen boven de door de WHO aanbevolen waarden. Er bestaat tot dusver geen mechanisme om de vooruitgang ten opzichte van deze lagere grenswaarden te volgen.

Meer informatie over de richtlijn omgevingslawaai:
https://ec.europa.eu/environment/archives/noise/directive.htm

Meer gegevens over geluidsoverlast vindt u via The NOISE Observation & Information Service for Europe:
http://noise.eea.europa.eu/

Informatiepagina's over geluidsoverlast per land:
https://www.eea.europa.eu/themes/human/noise/noise-fact-sheets