Zdrowie w centrum uwagi: dążenie do zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń to zdrowsze życie w Europie

Problemy zdrowotne i przedwczesne zgony nie tylko negatywnie wpływają na osoby bezpośrednio nimi dotknięte, ale też na ich rodziny, przyjaciół i pracowników opieki zdrowotnej zajmujących się chorymi. Każdy przedwczesny zgon to strata członka rodziny, każdy dzień choroby to dzień nieobecności w szkole lub pracy, a także dzień, który opiekun musi poświęcić na zajmowanie się chorym lub jego leczenie. Ludzkie cierpienie i koszty ekonomiczne przedwczesnych zgonów i chorób są znacznym obciążeniem dla konkretnych osób, rodzin, jak i społeczeństwa. Pandemia COVID-19 pokazała, jak bezbronni możemy być w świetle szeroko zakrojonego kryzysu zdrowotnego. Zanieczyszczenie środowiska to kryzys zdrowotny, który jest tak samo powszechny, jednak daje objawy zachorowania po dłuższym czasie.

Zanieczyszczenie środowiska negatywnie wpływa na nasze zdrowie i jakość życia

EEA opublikowała szereg ocen dotyczących zanieczyszczenia środowiska i jego wpływu na zdrowie. W naszym najnowszym raporcie o jakości powietrza wykazano, że dziesiątki lat działań w zakresie poprawy jakości powietrza przyniosły oczekiwane skutki na całym kontynencie. Doprowadziło to do zmniejszenia liczby przedwczesnych zgonów związanych z jakością powietrza. Mimo tego w Unii Europejskiej każdego roku z powodu narażenia na tylko jeden czynnik zanieczyszczenia powietrza, pył drobny, przedwcześnie umiera około 300 000 osób. Gdyby państwa członkowskie UE zredukowały poziomy PM2.5 do wartości zalecanych przez WHO, to ponad połowy tych przedwczesnych zgonów można by uniknąć.

Nasze oceny pokazały także, że środowiskowe obciążenie chorobami nie jest równomierne w Europie ani w grupach społecznych. Nie zaskakuje fakt, że w obszarach znacznego zanieczyszczenia środowiska negatywne skutki zdrowotne są widywane częściej. Jednak w obszarach, w których zmniejszono stopień zanieczyszczenia i narażenia obserwujemy poprawę w zakresie zdrowia.

Niektóre obszary i grupy osób, np. małe dzieci i ludzie starsi, są silniej narażone na zanieczyszczenie i wykazują większą skłonność do chorowania ze względu na różne podatności. Długotrwała choroba może znacznie obniżać jakość życia — nie tylko pod względem fizycznym, ale także społeczno-ekonomicznym. Okres pandemii i stosowania środków izolacji pokazał, jak bezradni stajemy się w świetle odizolowania i długotrwałego chorowania.

Czystsze środowisko to zdrowsi ludzie

Dobra wiadomość jest taka, że dzięki podejmowaniu działań prowadzących do poprawy stanu środowiska i dążeniu do zerowej emisji zanieczyszczeń można uniknąć w dużym stopniu środowiskowego obciążenia chorobami. W czerwcu EEA opublikowała ocenę przypadków nowotworów i ich uwarunkowań środowiskowych. W naszym badaniu przyglądano się wielu substancjom zanieczyszczającym i wykazano, że znaczny odsetek zachorowań na nowotwory w Europie wiąże się z narażeniem środowiskowym i zawodowym. Oznacza to, że tym nowotworom można zapobiec, jeśli tylko podejmiemy zintensyfikowane działania mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska.

Ta nowa ocena to pierwszy z szeregu raportów dotyczących pozytywnych skutków zdrowotnych płynących z poprawy stanu środowiska. Praca EEA w tym obszarze będzie prowadzona dalej, a oceny dotyczące chorób układu krążenia i dróg oddechowych zostaną opublikowane jeszcze w tym roku oraz w przyszłym roku.

W nadchodzących tygodniach zaktualizujemy też naszą przeglądarkę jakości powietrza w miastach — można w niej łatwo zauważyć, że powietrze w niektórych miastach jest o wiele czystsze, niż w innych. Oceniamy też dowody w zakresie wpływu zanieczyszczenia powietrza na dzieci i środków, jakie można podjąć, aby je chronić. W przypadku miast kolejnym niepokojącym czynnikiem jest hałas — niektóre miasta z powodzeniem ograniczają zanieczyszczenie hałasem i tworzą miejsca ciszy w obrębie miejskich terenów zielonych. Wszystkie te informacje zebraliśmy w atlasie zdrowia środowiska, który także będzie opublikowany w pierwszej połowie nadchodzącego roku.

Nasze działania dotyczące środowiskowych uwarunkowań złego stanu zdrowia w Europie są ściśle powiązane z naszymi działaniami w kierunku zerowego poziomu zanieczyszczeń, w ramach których planujemy opublikować ocenę wyjściową celów ustanowionych w unijnym planie działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń. Jednym z kluczowych elementów tego planu działania jest zapobieganie zanieczyszczeniom w miejscu ich powstawania — a nie późniejsze przeciwdziałanie zanieczyszczeniu — co pomoże zapobiec wystąpieniu negatywnych skutków zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska. Nasza ocena wyjściowa nie będzie skupiała się wyłącznie na związkach ze stanem zdrowia, ale także obejmie związki z ekosystemami i systemami społecznymi wytwarzania i konsumpcji.

Każde działanie i każda inwestycja w ograniczanie zanieczyszczeń zgodne z plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń będą korzystne dla stanu zdrowia nas wszystkich, a także stanu naszego środowiska. Bo przecież lepiej zapobiegać, niż leczyć!