Durum: Enerji, Avrupa'nın iklim hedeflerinin temelini oluşturuyor

AÇA'nın son 'Eğilimler ve projeksiyonlar' değerlendirmesine göre, COVID-19 salgınının neden olduğu düşüş haricinde, Avrupa'nın istikrarlı emisyon azaltımları sağlam iklim politikaları sayesinde elde edilmiştir.

Bununla birlikte, 2030 ve 2050 hedeflerine ulaşılması, AB Üye Devletlerinin eylemlerinde daha da iddialı olmalarını gerektirecektir. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında, Avrupa İklim Kanunu'nda 2030 yılına kadar en az %55'lik yeni bir net azaltım hedefinin yanı sıra 2050 yılına kadar herhangi bir artık emisyonun eşdeğer miktarda karbondioksit giderimi ile dengelenmesi anlamına gelen iklim nötrlüğüne ulaşma taahhüdü öngörülmektedir. Ayrıca Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, fosil yakıtlardan uzaklaşılarak enerji güvenliğini sağlayabilecek yenilenebilir ve yerli kaynaklara yönelme ihtiyacının altını çizmiştir.

2030'a doğru ilerleme kaydetmek

AÇA'nın son tahminlerine göre, örneğin ormanlar tarafından emilen karbon miktarını hesaba katan AB'nin net sera gazı emisyonları, 2021 yılında 1990 yılına göre yaklaşık %28 daha düşüktü. Bu nedenle, AB'nin 2030 yılına kadar %55 hedefine ulaşabilmesi için daha hızlı ve daha fazla emisyon azaltımlarına ihtiyaç vardır.

Ayrıca AÇA'nın 'Eğilimler ve projeksiyonlar' analizi, Avrupa'nın yenilenebilir elektrik kaynaklarına yatırım yapmaya devam etmesi gerektiğini ve yenilenebilir kaynakların ısıtma, soğutma ve ulaşım amaçlı kullanılan enerjide çok daha büyük bir paya sahip olması gerektiğini göstermektedir. Aynı zamanda, enerji sektöründe gaz yerine kömür veya linyit kullanımından kaçınılması önemlidir.

Muhtemelen en acil olan, enerji tüketimini daha hızlı bir şekilde azaltma ihtiyacıdır. AB'nin 2030 enerji verimliliği hedefine ulaşılması, 2005-2020 yılları arasında elde edilenlerden çok daha hızlı şekilde azaltım sağlamasını gerektirecektir. Bölgesel merkezi ısıtma ve soğutmanın yaygınlaştırılması, ısı pompalarının kurulması ve bina yalıtımının iyileştirilmesi bu hedefleri destekleyecektir. Ancak kışın termostatları kısmak ve yazın daha az klima kullanmak gibi vatandaşların bireysel alanda enerji kullanımındaki değişikliklerle birlikte tüm ekonomik sektörlerde çaba gösterilmesi gerekmektedir.

Avrupa’nın bugünkü enerji bileşimi

En son kapsamlı verilere göre, 2020’den itibaren AB’de mevcut toplam enerji arzı ağırlıklı olarak beş farklı kaynaktan gelmektedir: Ham petrol dahil petrol ürünleri (yaklaşık %35); doğal gaz (%24); yenilenebilir enerji (%17); nükleer enerji (%13) ve kömür gibi katı fosil yakıtlar (%12).

Bununla birlikte, AB Üye Devletleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin, petrol ürünleri 2020 yılında Kıbrıs ve Malta’da mevcut toplam enerjinin arzının %85’inden fazlasını oluşturmaktadır. Doğal gaz İtalya’da mevcut toplam enerji arzının %40’ını, nükleer enerji Fransa’da %41’ini ve yenilenebilir enerji kaynakları İsveç’te toplam enerji arzının neredeyse yarısını oluşturmaktadır.

Bir ülkenin enerji bileşimi, ormanlar ve diğer biyokütle ve nehirler gibi yerel kaynakların kullanılabilirliği veya rüzgar veya güneş enerjisi için iyi bir potansiyele sahip olmak dahil olmak üzere çeşitli faktörlere göre şekillenir. Geçmişte yapılan tercihler, ülkeleri on yıllar boyunca belirli teknolojilere mahkum etmekte ve büyük enerji ağlarına bağlanabilirlik ile komşu ülkelerle ilişkiler, ihracat ve ithalat bakımından mevcut seçenekleri etkilemektedir.

2020 yılında AB’de mevcut olan ve tüketilen toplam enerjinin yaklaşık %42’si yine AB’de üretilmiştir. Geri kalanı ise, neredeyse %60’ı, ithal edilmiştir. Rusya uzun süredir AB’nin enerji ithalatında en büyük tedarikçi konumundadır. 2020 yılında AB’de kullanılan ham petrolün %29’unu, doğal gazın %43’ünü ve çoğu kömür olmak üzere katı fosil yakıtların %54’ünü tedarik etmiştir. Dahası, bazı AB Üye Devletleri Rus enerjisine diğerlerinden daha fazla bağımlı hale gelmiştir, bu da onları enerji kıtlığı ve fiyat artışlarına karşı daha da kırılgan hale getirmektedir.

İnfografik: AB enerji bileşimi

Kaynak: Eurostat (https://ec.europa.eu/eurostat/cache/infographs/energy/bloc-2a.html). 

Hedefte kalmak, daha hızlı hareket etmek

Avrupa Yeşil Mutabakatı, sosyal açıdan adil bir geçiş aracılığıyla sürdürülebilirliğe giden yolu açmak amacıyla 2019 yılında ilan edildi. Bu temel hedefin önemi, COVID-19 salgını ve Ukrayna’daki savaşla daha da artmıştır.

AÇA’nın değerlendirmeleri sürekli olarak Avrupa’nın üretim ve tüketim sistemlerinin hızla sürdürülebilirliğe doğru geçiş yapması gerektiğini göstermiştir. Enerji sistemi açısından bu, hem enerji tüketimini hem de fosil yakıtların kullanımını azaltmak için yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerjinin payını artırmak anlamına gelmektedir.

Ayrıca, malzeme kullanımının azaltılmasını ve optimize edilmesini içeren daha döngüsel bir ekonomiye geçiş Avrupa’nın iklim ve enerji hedeflerini destekleyecektir. Ürün ve malzemelerin daha uzun süre kullanımda tutulması ya da daha fazla geri dönüştürülmüş malzeme kullanılması sürdürülebilirlik açısından önemli faydalar sağlayabilir.

Bu hedeflere ulaşılması Avrupa’nın sera gazı emisyonlarını azaltacak ve 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşmanın yolunu açacaktır. Başta  hane halkı bütçeleri için olmak üzere enerji tasarrufunun faydaları açık ve nettir. Elektrik üretimi için yenilenebilir enerjiye geçiş, sera gazı emisyonlarının  azaltılmasının ötesinde daha temiz hava, su ve toprak gibi birçok alanda fayda sunmaktadır.

İnfografik: AB’de sera gazı emisyonlarının kaynakları nelerdir?

Kaynak: AÇA sera gazı emisyonları veri görüntüleyicisi (https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/greenhouse-gases-viewer).