Redactioneel – Tijd om een duurzaam en veerkrachtig Europa te versnellen

Terugkijkend op de afgelopen vijf jaar, zien we hoe snel de wereld is veranderd. Op economisch gebied zijn we getuige van transformaties die worden gestimuleerd door nieuwe technologieën zoals artificiële intelligentie, terwijl we tegelijkertijd worstelen met verstoringen van leveringsketens en stijgende kosten van levensonderhoud. Het politieke debat wordt beheerst door veiligheidsoverwegingen met betrekking tot cyberveiligheid, oorlog, energievoorziening en economische stabiliteit. Ook gezondheidskwesties zijn een punt van dagelijkse zorg: is ons voedsel veilig, zijn ons water en onze lucht schoon? Kan onze gezondheidszorg nog zo’n schok als de recente pandemie verwerken?

Er gaat bijna geen maand voorbij zonder dat de gevolgen van klimaatverandering in heel Europa zichtbaar zijn. De kranten en sociale media staan vol met verhalen over levens, bestaansmiddelen en eigendommen die verloren zijn gegaan door extreme klimaatverschijnselen, zoals de recente catastrofale overstromingen in Centraal- en Oost-Europa. Onze recente klimaatrisicobeoordeling maakt dit duidelijk: Europa is er niet op voorbereid. We moeten nu actie ondernemen door de emissies snel terug te dringen en een stevig aanpassingsbeleid uitvoeren om de klimaatrisico’s te verminderen en onze slagvaardigheid te vergroten.

Het is geen wonder dat velen van ons zich zorgen maken over de toekomst. Maar we hebben veel keuzes die gemaakt moeten worden – keuzes die hoe dan ook onze collectieve toekomst zullen bepalen.

Politieke prioriteiten voor Europa

Om de vijf jaar geven burgers via de verkiezingen voor het Europees Parlement uiting aan hun zorgen en belangen. Daarnaast geven ze hiermee vorm aan de toekomstige prioriteiten van de Unie. In juni hebben de Europese burgers opnieuw hun stem laten horen. In reactie hierop heeft verkozen voorzitter Ursula von der Leyen in juli haar regeerprogramma gepresenteerd, waarin de prioriteiten voor de volgende Europese Commissie voor de periode 2024-2029 worden uiteengezet.

In het licht van de uitdagingen waarmee Europa zich op korte en lange termijn geconfronteerd ziet, geefthet beleid onveranderd blijk van de noodzaak om vast te houden aan de koers die is uitgestippeld om de doelstellingen van de Europese Green Deal te bereiken. Tegelijkertijd pleit het voor een sterkere focus op concurrentievermogen en veiligheid.

Investeringen en beleidsafstemming

Hoe kan Europa duurzaamheid blijven nastreven in tijden van en crises? Hoe kunnen we milieu- en klimaatprioriteiten verenigen met andere opkomende prioriteiten zoals veiligheid, concurrentievermogen en rechtvaardigheid? Dit zijn precies de vragen die we proberen te beantwoorden in ons rapport “Europe's Sustainability Transitions Outlook”, dat begin juli is gepubliceerd. In deze prognose wordt opgeroepen tot een effectievere afstemming tussen publieke en private financiering en wordt gewezen op de noodzaak om het Europees economisch, sociaal en veiligheidsbeleid verder in lijn te brengen met de klimaat- en milieudoelstellingen.

In de woorden van Von der Leyen zal de volgende Commissie een “investeringscommissie” zijn. Deze nadruk op investeringen komt sterk tot uiting in het Draghi-rapport. Het is duidelijk dat overheidsfinanciering alleen niet zal volstaan. Particuliere investeringen zijn van essentieel belang om zowel de grote uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd aan te pakken als de ambities die we hebben waar te maken.

De beleidsafstemming waartoe in ons verslag over de duurzaamheidstransities wordt opgeroepen, wordt al weerspiegeld in de onderling verbonden portefeuilles en prioriteiten die in de opdrachtbrieven aan de kandidaat-commissarissen zijn beschreven. Van beleid voor een schone industrie tot decarbonisatie en energietransitie, van de circulaire economie tot een rechtvaardige transitie en betaalbare en duurzame huisvesting: de verdeling van verantwoordelijkheden onderstreept het belang van het waarborgen van samenhang tussen verschillende beleidsterreinen.

Kennis leveren voor actie

Bij het Europees Milieuagentschap (EEA) hebben we de taak om beleidsmakers en burgers te informeren over de Europese uitdagingen  op het gebied van milieu en klimaat. Daarnaast is het de bedoeling dat deze informatie hen helpt  weloverwogen beslissingen te nemen op basis van betrouwbare gegevens. In deze nieuwe beleidscyclus zullen wij de vooruitgang van de realisatie van de doelstellingen van de Europese Green Deal nauwlettend blijven volgen, vaststellen wat het beste werkt en Europa helpen zijn koers zo nodig aan te passen. Europa heeft op tal van gebieden al aanzienlijke vooruitgang geboekt en de uitvoering van het bestaande beleid zal een belangrijke rol spelen bij het boeken van verdere vooruitgang.

Samen met onze kennispartners, waaronder Eionet, blijven we baanbrekend onderzoek gebruiken en innoveren we bij het verzamelen en analyseren van gegevens. Bovendienblijven we onze bevindingen verspreiden om tot actie aan te zetten.

De keuzes die we nu maken, zijn bepalend voor de toekomst van Europa. Alleen door op koers te blijven en doortastende actie te ondernemen kunnen we de afstand overbruggen om het beoogde doel bereiken: een duurzaam, veerkrachtig Europa.