Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα σε όλη την Ευρώπη

Σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ «Air quality in Europe - 2018 report» (Ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη — Έκθεση του 2018) , οι οδικές μεταφορές αποτελούν μία από τις κύριες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ιδίως επιβλαβών ρύπων όπως το διοξείδιο του αζώτου και τα αιωρούμενα σωματίδια.  Στην ατμοσφαιρική ρύπανση συμβάλλουν επίσης οι εκπομπές ρύπων από τους τομείς της γεωργίας, της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, της βιομηχανίας και των νοικοκυριών. Η έκθεση παρουσιάζει τα πλέον πρόσφατα επίσημα στοιχεία σχετικά με την ποιότητα του αέρα που παρείχαν πάνω από 2 500 σταθμοί παρακολούθησης σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2016.

Οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία είναι σημαντικές

Τα αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ), το διοξείδιο του αζώτου (NO₂) και το τροποσφαιρικό όζον (O₃) προκαλούν τις σημαντικότερες βλάβες στην ανθρώπινη υγεία. Οι υψηλές συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξακολουθούν να έχουν επιπτώσεις στους Ευρωπαίους, ιδίως στους κατοίκους των αστικών περιοχών. Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεπάγεται επίσης σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, καθώς μειώνει το προσδόκιμο ζωής, αυξάνει τις ιατρικές δαπάνες και μειώνει την παραγωγικότητα στο σύνολο της οικονομίας μέσω της απώλειας εργάσιμων ημερών λόγω προβλημάτων υγείας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει επίσης επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, καθώς καταστρέφει το έδαφος, τα δάση, τις λίμνες και τους ποταμούς και μειώνει τη γεωργική παραγωγή.

Παλαιότερες και τρέχουσες πολιτικές, καθώς και η πρόοδος της τεχνολογίας, οδήγησαν σε αργή αλλά σταθερή πρόοδο προς την κατεύθυνση της μείωσης των εν λόγω επιπτώσεων. Οι επικαιροποιημένες εκτιμήσεις της έκθεσης επισημαίνουν ότι οι συγκεντρώσεις ΑΣ_2,5 ευθύνονταν για σχεδόν 422 000 πρόωρους θανάτους σε 41 ευρωπαϊκές χώρες το 2015, εκ των οποίων σχεδόν 391 000 στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ. Από μια γενικότερη εκτίμηση που περιέχεται στη φετινή έκθεση και ανατρέχει στο 1990 προκύπτει ότι οι πρόωροι θάνατοι λόγω ΑΣ_2,5 μειώθηκαν κατά μισό εκατομμύριο ετησίως. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών για την ποιότητα του αέρα και στη θέσπιση μέτρων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα, για παράδειγμα, τη μείωση των ρύπων των αυτοκινήτων, της βιομηχανίας και του τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

«Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένας αόρατος δολοφόνος και πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να πατάξουμε τις αιτίες της. Όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, οι εκπομπές ρύπων των οδικών μεταφορών είναι πιο επιβλαβείς από εκείνες άλλων πηγών, καθώς πρόκειται για επίγειες πηγές εκπομπής ρύπων που λαμβάνουν χώρα σε πόλεις, πλησίον κατοικημένων περιοχών. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται ο διπλασιασμός των προσπαθειών της Ευρώπης για τη μείωση των εκπομπών ρύπων που προκαλούνται από τους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και της γεωργίας, καθώς και η πραγματοποίηση επενδύσεων που θα καταστήσουν τους εν λόγω τομείς καθαρότερους και πιο βιώσιμους», δήλωσε ο Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ. «Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση αυτών των τομέων συνεπάγεται σαφή οφέλη για την ποιότητα του αέρα και το κλίμα, ενώ θα συμβάλει και στη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας μας.»

Άλλα σημαντικά πορίσματα

Αιωρούμενα σωματίδια: Όσον αφορά τα ΑΣ_2,5 (σωματίδια διαμέτρου έως 2,5 μικρομέτρων), το ποσοστό έκθεσης του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 ανήλθε στο 6% το 2016, σημειώνοντας μείωση από το 7% του προηγούμενου έτους. Ωστόσο, σχεδόν το 74% του αστικού πληθυσμού της ΕΕ εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις που υπερέβαιναν τις αυστηρότερες κατευθυντήριες τιμές της ΠΟΥ. Εκτιμάται ότι η έκθεση σε ΑΣ_2,5 προκάλεσε τον πρόωρο θάνατο 422 000 ανθρώπων σε 41 χώρες το 2015.

Διοξείδιο του αζώτου: Σε ολόκληρη την Ευρώπη εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές υπερβάσεις της ετήσιας οριακής τιμής για το NO₂. Το 2016, το 7% του αστικού πληθυσμού της ΕΕ-28 ζούσε σε περιοχές με συγκεντρώσεις που υπερέβαιναν την ετήσια οριακή τιμή της ΕΕ και τις κατευθυντήριες τιμές της ΠΟΥ. Η τιμή αυτή είναι μειωμένη σε σύγκριση με το 9% το 2015. Εκτιμάται ότι η έκθεση σε NO₂ προκάλεσε τον πρόωρο θάνατο 79 000 ανθρώπων σε 41 ευρωπαϊκές χώρες το 2015.

Τροποσφαιρικό όζον: Σχεδόν το 12% του αστικού πληθυσμού της ΕΕ-28 ήταν εκτεθειμένο σε επίπεδα O₃ που υπερέβαιναν την τιμή στόχου της ΕΕ για το 2016, ποσοστό το οποίο παρουσιάζει σημαντική μείωση σε σύγκριση με το 2015 (30%). Ωστόσο, το ποσοστό αυτό παραμένει υψηλότερο από το 7%, το οποίο καταγράφηκε το 2014. Ποσοστό περίπου 98% εκτέθηκε σε επίπεδα που υπερέβαιναν τις αυστηρότερες κατευθυντήριες τιμές της ΠΟΥ. Εκτιμάται ότι η έκθεση στο όζον προκάλεσε τον πρόωρο θάνατο 17 700 ανθρώπων σε 41 ευρωπαϊκές χώρες το 2015.

Νέο ενημερωτικό δελτίο απο τον ΕΟΠ εξηγεί τις εκτιμήσεις κινδύνων για την υγεία

Ένα ενημερωτικό δελτίο το οποίο επίσης δημοσιεύθηκε σήμερα, με τίτλο «EEA’s health risk assessments of air pollution» (Εκτιμήσεις του ΕΟΠ σχετικά με τους κινδύνους που συνεπάγεται η ατμοσφαιρική ρύπανση για την υγεία), παρέχει αναλυτική επισκόπηση της μεθόδου κατάρτισης των ετήσιων εκτιμήσεων του ΕΟΠ σχετικά με τις επιπτώσεις της ποιότητας του αέρα στην υγεία, οι οποίες ποσοτικοποιούν τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία του πληθυσμού.

Οι επιπτώσεις της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση για την υγεία ποικίλλουν, καθώς κυμαίνονται από φλεγμονή των πνευμόνων έως πρόωρο θάνατο. Η επιλεγείσα επίπτωση για την υγεία που ποσοτικοποιείται στο πλαίσιο της εκτίμησης κινδύνων για την υγεία από τον ΕΟΠ είναι η θνησιμότητα, καθώς η σχετική τεκμηρίωση είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Η θνησιμότητα λόγω έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση εκτιμάται με γνώμονα τους «πρόωρους θανάτους» και τα «απολεσθέντα έτη ζωής». Οι εκτιμώμενες επιπτώσεις για την υγεία που αναφέρονται στην έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με την ποιότητα του αέρα είναι εκείνες που μπορούν να αποδοθούν στην έκθεση σε ΑΣ_2,5, NO₂ και O₃ στην Ευρώπη το 2015. Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται σε πληροφορίες σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, σε δημογραφικά δεδομένα και στη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε συγκεντρώσεις ρύπων και των προσδιορισμένων επιπτώσεων στην υγεία. Οι εκτιμήσεις παρέχουν μια εικόνα της γενικής επίπτωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο σύνολο του δεδομένου πληθυσμού και ως εκ τούτου, για παράδειγμα, δεν αφορούν συγκεκριμένα άτομα σε συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθεσία.

Επισήμανση σχετικά με τις εκτιμήσεις πρόωρων θανάτων

Η εκτιμώμενη συνολική επίπτωση για την υγεία που μπορεί να αποδοθεί στην έκθεση δεν είναι δυνατόν να προκύψει από την απλή άθροιση των εκτιμώμενων επιπτώσεων των διάφορων ρύπων. Για παράδειγμα, καθώς οι συγκεντρώσεις ΑΣ_2.5 και NO₂ συσχετίζονται (ενίοτε έντονα), δεν είναι δυνατή η άθροιση των εκτιμώμενων επιπτώσεων των εν λόγω ρύπων. Η τυχόν άθροισή τους θα μπορούσε να οδηγήσει στη διπλή μέτρησή τους.