Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη συνεχίζει να βελτιώνεται, αλλά τα επίπεδα ρύπανσης εξακολουθούν να μην είναι ασφαλή σε πολλές περιοχές

Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ με τίτλο «Europe’s air quality status 2024» [Η κατάσταση της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη το 2024] παρουσιάζει δεδομένα σχετικά με τα επίπεδα των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην Ευρώπη το 2022 και το 2023 και συγκρίνει τις συγκεντρώσεις αυτές με τα πρότυπα ποιότητας του αέρα της ΕΕ και τα όρια που θέτουν οι κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την υγεία. Τα δεδομένα του 2022 είναι τελικά και επικυρωμένα από τις χώρες που τα υπέβαλαν ενώ η ανάλυση για το 2023 βασίζεται σε προσωρινά δεδομένα.

Από την ανάλυση του ΕΟΠ προκύπτει ότι η ποιότητα του αέρα βελτιώνεται στην Ευρώπη, αλλά τα πρότυπα της ΕΕ δεν πληρούνται ακόμη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 2022, μόνο το 2 % των ευρωπαϊκών σταθμών παρακολούθησης καταχώρισε συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων που υπερέβαιναν την ετήσια οριακή τιμή της ΕΕ. Ωστόσο, σχεδόν όλοι οι Ευρωπαίοι (το 96 %) που ζουν σε πόλεις εκτίθενται σε συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (PM_2.5) που υπερβαίνουν το όριο των κατευθυντηρίων γραμμών του ΠΟΥ. 

Τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια είναι ο ατμοσφαιρικός ρύπος που προκαλεί τις μεγαλύτερες αρνητικές επιδράσεις στην υγεία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα σωματίδια αυτά προέρχονται κυρίως από τα στερεά καύσιμα που χρησιμοποιούνται για οικιακή θέρμανση, βιομηχανικές δραστηριότητες και οδικές μεταφορές.

Από το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ προκύπτει, επίσης, ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών και περιφερειών, ενώ τα υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης καταγράφονται σε περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Το 2022, μόνο η Ισλανδία είχε συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων χαμηλότερες από το όριο των κατευθυντηρίων γραμμών του ΠΟΥ. Συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν την οριακή τιμή της ΕΕ μετρήθηκαν σε τρία κράτη μέλη της ΕΕ: την Κροατία, την Ιταλία και την Πολωνία.

Το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θέτει ως στόχο για το 2030 τη μείωση του αριθμού των πρόωρων θανάτων που προκαλούνται από τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, καθώς και έναν μακροπρόθεσμο στόχο για μη σημαντικές επιδράσεις για την υγεία έως το 2050. Νωρίτερα στη διάρκεια του έτους, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με μια πρόταση επικαιροποίησης των οδηγιών για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα με στόχο τη μεγαλύτερη εναρμόνιση των προτύπων ποιότητας του αέρα της ΕΕ με τα όρια που θέτουν οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ και τη συμβολή στην επίτευξη των στόχων του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση.

Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ αποτελεί την πρώτη ανάλυση στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων του ΕΟΠ με τίτλο «Air quality in Europe 2024» [Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη για το 2024]. Αργότερα κατά τη διάρκεια του έτους, ο ΕΟΠ θα δημοσιεύσει ενημερωτικά δελτία για τις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων, καθώς και για τις επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία. Τα εν λόγω ενημερωτικά δελτία περιλαμβάνουν εκτιμήσεις σχετικά με τους θανάτους και τα προβλήματα υγείας που μπορούν να αποδοθούν στην κακή ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.