Il-kwalità tal-arja tal-Ewropa tkompli titjieb iżda l-livelli tat-tniġġis għadhom mhux sikuri f’ħafna żoni

Il-briefing tal-EEA “Europe’s air quality status 2024” (L-istatus tal-kwalità tal-arja fl-Ewropa 2024) jippreżenta data dwar il-livelli tas-sustanzi niġġiesa tal-arja ewlenin fl-Ewropa fl-2022 u fl-2023 u jqabbel dawn il-konċentrazzjonijiet mal-istandards tal-kwalità tal-arja tal-UE u mal-livelli tal-linji gwida bbażati fuq is-saħħa tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO). Id-data tal-2022 hija finali u vvalidata mill-pajjiżi rapportaturi filwaqt li l-analiżi tal-2023 hija bbażata fuqdata proviżorja.

L-analiżi tal-EEA turi li fl-Ewropa l-kwalità tal-arja qed titjieb iżda l-istandards tal-UE għadhom ma ġewx issodisfati fl-Ewropa kollha. Fl-2022, 2 % biss tal-istazzjonijiet ta’ monitoraġġ Ewropej irreġistraw konċentrazzjonijiet ta’ partikoli fini ogħla mill-valur ta’ limitu annwali tal-UE. Madankollu, kważi l-Ewropej kollha (96 %) li jgħixu fl-ibliet huma esposti għal konċentrazzjonijiet ta’ materja partikolata fina (PM_2.5) li huma ogħla mil-livell tal-linja gwida tad-WHO. 

Il-materja partikolata fina hija s-sustanza li tniġġes fl-arja li tikkawża l-akbar impatti negattivi fuq is-saħħa madwar l-Ewropa. Dawn il-partikoli jiġu prinċipalment minn fjuwils solidi użati għat-tisħin domestiku, għall-attivitajiet industrijali u għat-trasport bit-triq.

Il-briefing tal-EEA juri wkoll li hemm differenzi sinifikanti bejn il-pajjiżi u r-reġjuni, b’żoni fl-Ewropa ċentrali u tal-Lvant li juru livelli ogħla ta’ tniġġis. Fl-2022, l-Iżlanda biss kellha konċentrazzjonijiet ta’ partikoli fini li kienu aktar baxxi mil-livell tal-linja gwida tad-WHO. Konċentrazzjonijiet ogħla mill-valur limitu tal-UE tkejlu fi tliet Stati Membri tal-UE: il-Kroazja, l-Italja, u l-Polonja.

Il-pjan ta’ azzjoni ta’ tniġġis żero tal-Patt Ekoloġiku Ewropew jistabbilixxi mira tal-2030 biex jitnaqqsu l-imwiet prematuri kkawżati minn materja partikolata fina b’mill-inqas 55 %, meta mqabbla mal-livelli tal-2005, u mira fit-tul ta’ ebda impatt sinifikanti fuq is-saħħa sal-2050. Aktar kmieni din is-sena, l-istituzzjonijiet tal-UE laħqu ftehim dwar proposta biex jiġu aġġornati d-direttivi dwar il-kwalità tal-arja ambjentali bl-għan li l-istandards tal-kwalità tal-arja tal-UE jiġu allinjati aktar lejn il-livelli tal-linji gwida tad-WHO u jgħinu biex jintlaħqu l-objettivi tal-pjan ta’ azzjoni ta’ tniġġis żero.

Il-briefing tal-EEA huwa l-ewwel analiżi fil-pakkett “Il-kwalità tal-arja fl-Ewropa 2024” tal-EEA. Aktar tard din is-sena, l-EEA se tippubblika aġġornamenti dwar l-emissjonijiet ta’ sustanzi li jniġġsu l-arja, u dwar l-impatti tat-tniġġis tal-arja fuq l-ekosistemi u s-saħħa tal-bniedem. Dan jinkludi stimi dwar l-imwiet u l-mard li jistgħu jiġu attribwiti għal kwalità ħażina tal-arja.