Ενιαίο Σύστημα Πληροφοριών για το Περιβάλλον (ΕΣΠΠ-SEIS)

Ιστορικό: Τον Φεβρουάριο του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ανακοίνωσή της «Η πορεία προς το Ενιαίο Σύστημα Πληροφοριών για το Περιβάλλον (ΕΣΠΠ-SEIS)» πρότεινε μια λύση για την πρόκληση που αντιμετώπιζε η Ευρώπη σε επίπεδο περιβαλλοντικών πληροφοριών. Έκτοτε, το ΕΣΠΠ εξελίχθηκε σε πρωτοβουλία συνεργασίας ανάμεσα στην Επιτροπή, τον ΕΟΠ και τις 39 χώρες του Eionet (Ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφοριών και παρατηρήσεων σχετικά με το περιβάλλον). Ουσιαστικά, η εφαρμογή του ΕΣΠΠ βρίσκεται στο επίκεντρο των εργασιών μας από το 2009 και εξακολουθεί να στηρίζει το πολυετές πρόγραμμα εργασίας 2014–2018 και το καθημερινό μας έργο.

Στόχοι: Σκοπός του ΕΣΠΠ είναι η δημιουργία ενός βελτιωμένου συστήματος περιβαλλοντικών πληροφοριών για την Ευρώπη. Συνιστά βασικό κινητήριο μοχλό για τη βελτίωση των ήδη διαθέσιμων γνώσεων και συγκεντρώνει πλήθος πληροφοριών από το Eionet και άλλα δίκτυα και εταίρους, από τη συμμετοχή των πολιτών στο επιστημονικό έργο, από τον πληθοπορισμό, καθώς και από νέες πρωτοβουλίες συλλογής πληροφοριών για το περιβάλλον, όπως το πρόγραμμα Copernicus. Οι στόχοι αυτοί υποστηρίζονται από ένα δίκτυο δημόσιων παρόχων πληροφοριών οι οποίοι κοινοποιούν τα δεδομένα και τις πληροφορίες που διαθέτουν για το περιβάλλον. Το ΕΣΠΠ συμβάλλει στην απλούστευση, στον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων συστημάτων και διαδικασιών, εξασφαλίζοντάς τους ταυτόχρονα διαδικτυακή σύνδεση. Πρόκειται για ένα αποκεντρωμένο αλλά ολοκληρωμένο σύστημα που βελτιώνει την ποιότητα, τη διαθεσιμότητα και την κατανόηση των πληροφοριών για το περιβάλλον, καθώς και την προσβασιμότητα σε αυτές.

Το ΕΣΠΠ σηματοδοτεί επιπλέον μια στροφή σε επίπεδο προσέγγισης: έτσι, αντί οι χώρες ή οι περιφέρειες, η κάθε μια μεμονωμένα, να υποβάλουν δεδομένα σε συγκεκριμένους διεθνείς οργανισμούς, καλούνται πλέον να αναπτύξουν επιγραμμικά συστήματα τα οποία παρέχουν υπηρεσίες που καθιστούν διαθέσιμες τις πληροφορίες σε πολλαπλούς χρήστες, ανθρώπους ή μηχανές. Η στροφή αυτή υλοποιείται βαθμιαία, διασφαλίζοντας έτσι ότι το ΕΣΠΠ συνεχίζει να αποτελεί κινητήριο μοχλό για την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον και την ενσωμάτωσή τους στην οικονομία της γνώσης.

Οι επτά αρχές του ΕΣΠΠ: Το ΕΣΠΠ βασίζεται στις επτά ακόλουθες «αρχές»:

1. Η διαχείριση των πληροφοριών θα πρέπει να πραγματοποιείται όσο το δυνατόν πλησιέστερα προς την πηγή.
2. Οι πληροφορίες θα πρέπει να συλλέγονται άπαξ και να κοινοποιούνται σε τρίτους για πλειάδα σκοπών.
3. Οι πληροφορίες πρέπει να διατίθενται άμεσα ώστε να διευκολύνεται η ανταπόκριση των ενδιαφερομένων στις υποχρεώσεις υποβολής αναφορών (εκθέσεων).
4. Οι πληροφορίες επιβάλλεται να είναι άμεσα προσβάσιμες σε όλους τους χρήστες.
5. Οι πληροφορίες επιβάλλεται να είναι προσβάσιμες ώστε να καθίστανται δυνατές οι συγκρίσεις στη δέουσα γεωγραφική κλίμακα καθώς και η συμμετοχή των πολιτών.
6. Οι πληροφορίες πρέπει να διατίθενται πλήρως στο ευρύ κοινό και σε εθνικό επίπεδο, στην αντίστοιχη ή στις αντίστοιχες γλώσσες.
7. Οι πληροφορίες πρέπει να υποστηρίζονται με κοινά και δωρεάν λογισμικά εργαλεία ανοικτής πηγής.
    

Βασικός οριζόντιος στόχος του ΕΣΠΠ είναι η παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες για το περιβάλλον, η μεγιστοποίηση και διεύρυνση της χρήσης τους. Συχνά οι πληροφορίες συλλέγονται για να εξυπηρετήσουν έναν συγκεκριμένο σκοπό, συνήθως όμως δύνανται να χρησιμοποιηθούν και σε πλείστους άλλους τομείς. Με την εφαρμογή των αρχών του ΕΣΠΠ η πρακτική αυτή διευκολύνεται κατά πολύ. Για παράδειγμα, οι πληροφορίες για επικείμενες πλημμύρες είναι μεν χρήσιμες προκειμένου να αντιμετωπιστούν τυχόν πιθανές επιπτώσεις τους, ταυτόχρονα όμως είναι εξαιρετικά πολύτιμες σε ασφαλιστικές εταιρείες και αγοραστές κατοικιών για την εκτίμηση των κινδύνων που επηρεάζουν τις τιμές των ακινήτων.

Οι ευκαιρίες που προσφέρει η τεχνολογία: Το ΕΣΠΠ θα πρέπει βεβαίως να αξιοποιήσει στο έπακρο τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και, ταυτόχρονα, να συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξή τους. Οι ΤΠΕ καθιστούν ολοένα και πιο εύκολη την ανταλλαγή πληροφοριών, μεταξύ ατόμων, κλειστών ομάδων ή και ολόκληρων διαδικτυακών κοινοτήτων. Ενδεικτικά παραδείγματα ΤΠΕ είναι, μεταξύ άλλων, οι αισθητήρες, οι δορυφόροι, οι διαδραστικές υπηρεσίες χαρτογράφησης, οι διαδικτυακές υπηρεσίες και οι εφαρμογές κινητών επικοινωνιών.

Οι ΤΠΕ είναι εξαιρετικά πολύτιμες καθώς επιτρέπουν την παροχή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την άμεση λήψη αποφάσεων. π.χ. από εθνικές κυβερνήσεις που διαχειρίζονται καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μέχρι απλούς πολίτες που σχεδιάζουν το καθημερινό τους πρόγραμμα με βάση τις πληροφορίες για τις τοπικές καιρικές/κυκλοφοριακές συνθήκες.

Μείωση των δαπανών: Πρόσθετα πλεονεκτήματα του ΕΣΠΠ είναι η μείωση του διοικητικού φόρτου εργασίας των δημόσιων αρχών και η επακόλουθη εξοικονόμηση δαπανών από τη βελτίωση της απόδοσης σε διάφορους τομείς. Για παράδειγμα, τα αυτοματοποιημένα ηλεκτρονικά συστήματα αρχίζουν σταδιακά να αντικαθιστούν μεγάλο μέρος των ανθρώπινων πόρων που είναι επιφορτισμένοι επί του παρόντος με την ανταλλαγή πληροφοριών.

Οι τρεις πυλώνες: Για να είναι λειτουργικό, το ΕΣΠΠ θα πρέπει να διαρθρωθεί γύρω από τρεις πυλώνες: περιεχόμενο, υποδομή και συνεργασία. Πρώτον, το σύστημα θα πρέπει να προσδιορίσει τους απαιτούμενους τύπους περιεχομένου (δεδομένων), καθώς και τις πιθανές πηγές τους. Δεύτερον, απαιτείται αποτελεσματική τεχνική υποδομή με διαδικτυακή σύνδεση η οποία θα αξιοποιεί στο μέγιστο την πλειονότητα των ΤΠΕ αιχμής, συμπεριλαμβανομένων των διαδικτυακών υπηρεσιών (π.χ. μηχανές που μιλούν μεταξύ τους χωρίς να απαιτείται η δαπανηρή ή λιγότερο αποτελεσματική ανθρώπινη παρέμβαση). Τρίτον, η συνεργασία και η δομή διακυβέρνησης είναι απαραίτητες για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, των εισροών και της δικτύωσης.

Πληθώρα εφαρμογών: Η εφαρμογή των επτά αρχών και των τριών πυλώνων του ΕΣΠΠ καθίσταται ολοένα και πιο συναφής και αναγκαία για κάθε δίκτυο που βασίζεται στην ανταλλαγή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένου του Eionet του ΕΟΠ.

Ο ΕΟΠ εκσυγχρονίζει επί του παρόντος το δικό του σύστημα πληροφοριών με βάση τις αρχές του ΕΣΠΠ.  Ο ΕΟΠ παρέχει αλληλοσυνδεόμενα δεδομένα, στο πλαίσιο μιας υπηρεσίας σημασιολογικών δεδομένων,

διαθέτει διαδραστικά και συνεργατικά μέσα απεικόνισης χαρτών και γενικότερα προάγει τη χρήση άμεσα διαθέσιμων και επικαιροποιημένων πληροφοριών για την Κατάσταση του Περιβάλλοντος μέσω του δικτυακού του τόπου.

Άλλες σχετικές με το ΕΣΠΠ πρωτοβουλίες που είναι συναφείς επί του παρόντος είναι οι ακόλουθες:

Copernicus - εφαρμογή υπηρεσιών παρακολούθησης που παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής δεδομένων παρατήρησης της Γης

INSPIRE - βελτίωση πρόσβασης και τυποποίηση περιβαλλοντικών δεδομένων με γνώμονα την καλύτερη ενσωμάτωση

ENI – επέκταση του ΕΣΠΠ στην υπόλοιπη Ευρώπη

GEO/GEOSS - δημιουργία Παγκόσμιου Συστήματος Συστημάτων Γεωσκόπησης

UN-GGIM – παροχή δεδομένων και πληροφοριών για τους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών