Politika araçlarına giriş

Avrupa çevre politikaları ilk geliştirildiğinde, pek çok politika aracı sadece belli çevre sorunlarına odaklanmıştır. Tek bir politika aracı tüm sorunlara çözüm sağlayamayacağından, politikaların kapsamı, giderek karmaşıklaşan çevre ve sağlıkla ilgili sorunları ele almak üzere yavaş yavaş genişlemiştir. Bugün çevre politikalarının pek çoğu şunları bir araya getirmektedir:

• geleneksel düzenleyici yaklaşımlar, ‘komut ve kontrol önlemleri’ olarak da adlandırılır (örneğin emisyon standartları, zehirli madde yasakları ve arazi planlama araçları);
• pazar bazlı araçlar (çevre vergileri ve sera gazı emisyon ticareti gibi);
• bilinçlendirme (örneğin, enerji verimlilik etiketleri ve iletişim kampanyaları gibi)

En güncel AB çevre eylem programı olan 7. ÇEP, bu tür politikaların uygulanması için bütüncül bir çerçeve sunmaktadır. Bu eylem programı, ‘gezegenimizin sınırları içerisinde iyi bir yaşam sürmek’ hedefini gütmektedir.

1970’lerde başlayan Avrupa düzeyinde çevre politikasının başlangıcı ile 2050 yılı hedefi olarak 7. ÇEP’te belirlenen sürdürülebilirliğe erişme arasında yolun yarısındayız. Avrupa çevre politikası dünyadaki en güçlü politikalardan biri olarak kabul edilmektedir. Avrupa Çevre Ajansı’nın (AÇA) ‘Avrupa’da çevre — durum ve görünüm 2020’ başlıklı en güncel değerlendirmesinin de ortaya koyduğu gibi, eğer bu politikalar uygulanmasaydı, bugün çevre gündemi çok farklı olabilirdi.  Bu tür değerlendirmeler doğrultusunda çevre politikasını, uygulama ve tasarımını iyileştirmek amacıyla “neler işe yarıyor?”, “nasıl işe yarıyor?”, “neye mal oluyor?” ve “işe yaraması için ön koşullar neler?” gibi sorular sorulabilir. Politika değerlendirmesi bu soruları yanıtlamaya yardımcı olur.

Değerlendirmeler genellikle farklı değerlendirme kriterlerini ele alır. Bu kriterler politikaların uygunluğuna, verimliliğine, etkililiğine ve tutarlılığına, aynı zamanda da Avrupa’da ulusal veya yerel politikalara yaptığı katkılara odaklanır. Çok yakın geçmişte, bu kriterlerin uygunluğu Daha İyi Düzenleme inisiyatifi olarak da bilinen düzenlemeyi iyileştirmeyi amaçlayan AB inisiyatifleri çerçevesinde kabul edilmiştir. Çevre politikalarının bu kriterlere uygunluğunu değerlendirmek için çeşitli değerlendirme araçları ve yöntemleri bulunmaktadır, örneğin Avrupa Komisyonu’nun Evalsed kaynak kitabı.

AÇA politika belirleyiciler ve kamu için çevresel bilgiler sunarak çevre politikalarının değerlendirilmesine katkı sağlar. Başlangıçta politikaların etkililiğini değerlendirmeye odaklanan AÇA (örneğin, çevresel önlemleri raporlama projesi), çalışma alanını şunları da kapsayacak şekilde genişletmiştir:

• politikalar ile Avrupa’daki çevre durumunda meydana gelen değişiklikler arasındaki ilişkiyi daha iyi anlayabilmemiz için değerlendirme yöntembilimleri;
• politikaların Avrupa’da daha sürdürülebilir bir topluma geçişe katkı sağlama şeklini daha iyi anlamak ve değerlendirmek için politikaların, devingenlik gibi, belli sistemler üzerine etkisi;
• çevre politikalarının diğer politika alanlarına (örneğin, ortak balıkçılık politikası) entegrasyonu.

Çevre politika değerlendirmesine katkı sağlayan AÇA yayınlarına buradan ulaşabilirsiniz.

• Avrupa Komisyonu tarafından/için gerçekleştirilen değerlendirmelerin veritabanı
• Değerlendirme ve Sonuç Bazlı Yönetimde OECD Ana Terimler Sözlüğü
• Climate-Eval, iklim değişimi ve gelişimi değerlendirmeleri alanında uygulama online topluluğu
• Avrupa Çevre Değerlendiriciler Ağı
• Birinci Çevre Eylem Programı
• Yedinci Çevre Eylem Programı (7. ÇEP) ‘gezegenimizin sınırları içerisinde iyi bir yaşam sürmek’.