Nieuwe kansen voor prosumenten van hernieuwbare energie in de stad

Ongeveer driekwart van de totale bevolking van de EU woont in steden en voorstedelijke gebieden, en dit aandeel zal naar verwachting toenemen. Steden zijn ook verantwoordelijk voor een groot deel van de koolstofemissies. Vanwege hun  dynamiek en dichtheid bieden steden veel potentieel voor het  ontwikkelen van een koolstofarme levensstijl. Prosumenten kunnen een cruciale bijdrage leveren aan het koolstofvrij maken van de stad.

De EEA-briefing over ‘energieprosumenten en steden’ bouwt voort op de recente activiteiten van het EEA op het gebied van prosumptie en legt de nadruk op uitdagingen en kansen voor stedelijke gebieden en op de manier waarop lokale overheden prosumptie in de stad kunnen bevorderen.

De rol van steden

Gemeenten kunnen prosumenten ondersteunen door openbare ruimten ter beschikking te stellen of door particuliere eigenaren van gebouwen of percelen aan te moedigen ruimten aan te bieden voor energieopwekking door burgers. Hierbij kan het gaan om daken van scholen, ziekenhuizen en flats of om ongebruikte percelen die kunnen worden gebruikt voor de installatie van zonnepanelen of andere technologieën voor hernieuwbare energie.

Lokale overheden kunnen ook gerichte financiëleaansporingen bieden voor bedrijven om burgerparticipatie te bevorderen en de betrokkenheid van het publiek bij de energieplanning te stimuleren. Gemeenten kunnen ook fungeren als informatieplatforms en bijdragen aan de ontwikkeling van de juiste vaardigheden voor de ondersteuning van partijen die geïnteresseerd zijn in de installatie van hernieuwbare energiebronnen.

Steden zijn ieder voor zich uniek, maar hebben ook bepaalde gemeenschappelijke kenmerken waardoor de omstandigheden voor prosumptie zich onderscheiden van die in  meer landelijke gebieden. Hieronder volgen enkele voorbeelden.

• Het scheppen van de voorwaarden voor prosumptie is in steden lastiger dan in plattelandsgebieden vanwege de beperkte beschikbare ruimte en de complexere regelingen voor het gebruik van oppervlakken (zoals daken van appartementenblokken).
• Vanwege de hoge bevolkingsdichtheid in de stad valt wat betreft hernieuwbare technologie de eerste keus op zonnepanelen op daken. Tegelijkertijd maakt die hoge bevolkingsdichtheid warmtenetten rendabeler, wat mogelijkheden biedt voor de ontwikkeling van prosumenteninitiatieven voor warmtenetten.
• Doordat in de stad meer mensen in appartementencomplexen wonen, kunnen collectieve projecten worden gerealiseerd, maar is het ook moeilijker om investeringen te coördineren.
• Door de korte reisafstanden zijn steden bij uitstek geschikt voor het gebruik van elektrische voertuigen, zowel voor privédoeleinden als in het openbaar vervoer. Daardoor is er meer kans dat stedelijke prosumentenconcepten  gekoppelt worden aan mobiliteit.
• Steden kunnen ook kansen bieden voor de ontwikkeling van geïntegreerde energiedistricten, bijvoorbeeld in het geval van herontwikkeling of uitbreiding van stedelijke gebieden.
• Opwekking van elektriciteit buiten de stad (off-site-opwekking) is voor prosumenten een manier om het ruimtegebrek op te lossen.