Oczekuje się, że liczba Europejczyków narażonych na szkodliwe zanieczyszczenie hałasem wzrośnie

Głównym źródłem zanieczyszczenia hałasem w Europie jest ruch uliczny – informuje nowy raport EEA „Noise in Europe – 2020” („Hałas w Europie – 2020”) – a w kolejnej dekadzie poziom hałasu będzie rósł zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich ze względu na rozwój miast i coraz większe zapotrzebowanie na mobilność. Pozostałe główne źródła zanieczyszczenia środowiska hałasem to transport kolejowy i lotniczy oraz przemysł.

Raport zawiera aktualizację trendów zanieczyszczenia hałasem w latach 2012–2017. Przedstawia też perspektywy poziomu hałasu w przyszłości oraz wpływu hałasu na zdrowie w Europie na podstawie wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczących skutków zdrowotnych związanych z narażeniem na hałas. Opierając się na poprzedniej ocenie hałasu w Europie, przeprowadzonej przez EEA w 2014 r., raport analizuje także działania podejmowane w zakresie zarządzania hałasem i jego ograniczania oraz opisuje postępy w realizacji europejskich celów w zakresie zanieczyszczenia hałasem, określonych w prawodawstwie Unii Europejskiej, w tym w Dyrektywie dotyczącej hałasu i w Siódmym  Programie Działań na rzecz Środowiska (7 EAP).

Znaczący wpływ na zdrowie

Długotrwałe narażenie na hałas ma znaczący wpływ na zdrowie. Na podstawie nowych informacji udzielonych przez WHO, EEA szacuje, że takie narażenie powoduje 12,000 przedwczesnych zgonów i przyczynia się do wystąpienia 48,000 nowych przypadków choroby niedokrwiennej serca (spowodowanej zwężeniem tętnic serca) rocznie w całej Europie. Szacuje się też, że 22 miliony osób cierpią z powodu przewlekłej, znacznej uciążliwości hałasu, a 6,5 miliona osób – przewlekłych, znacznych zakłóceń snu. Zgodnie z dowodami WHO, wpływ hałasu na zdrowie jest już widoczny poniżej wartości stanowiącej próg sprawozdawczości określony w europejskiej dyrektywie dotyczącej hałasu, a więc istnieje możliwość, że jest on niedoszacowany. Ponadto informacje przekazywane przez państwa, w których obowiązuje wspomniana dyrektywa, nie dotyczą wszystkich obszarów miejskich, dróg, tras kolejowych i lotnisk.

Zanieczyszczenie hałasem, poza wpływem na człowieka, stanowi też rosnące zagrożenie dla dzikich zwierząt, zarówno na lądzie, jak i w wodzie. Hałas może zmniejszać szansę na sukces reprodukcyjny oraz zwiększać śmiertelność zwierząt i ich przemieszczanie się na cichsze obszary.

UE nie osiągnie celu na rok 2020 w zakresie hałasu

Choć państwa członkowskie poczyniły pewne postępy w określaniu i zgłaszaniu większej liczby obszarów w Europie, które są dotknięte wysokim poziomem hałasu, to ogólne cele polityki dotyczącej hałasu w środowisku nie zostały osiągnięte. W szczególności nie osiągnięto celu na rok 2020, określonego w Siódmym Programie Działań na rzecz Środowiska, dotyczącego zmniejszenia zanieczyszczenia hałasem i dążenia do wprowadzenia poziomu narażenia na hałas zalecanego przez WHO. Uznaje się, że zanieczyszczenie hałasem będzie rosło ze względu na rozwój obszarów miejskich i coraz większe zapotrzebowanie na mobilność.

Ponad 30% danych wymaganych na mocy dyrektywy UE jest wciąż niedostępnych pomimo ustanowienia prawnego terminu zgłaszania na rok 2017. Znaczne opóźnienia mogą sugerować, że kraje nie podjęły działań niezbędnych do radzenia sobie z zanieczyszczeniem hałasem. Raport wskazuje również, że wymagane jest lepsze wprowadzanie przepisów — to obserwacja zgodna z wnioskami z niedawno opracowanej oceny dokonywanej przez Komisję Europejską, dotyczącej wdrażania dyrektywy.

Działania zmniejszające poziom hałasu

Państwa podejmują już działania w celu zmniejszenia poziomu hałasu oraz radzenia sobie z hałasem. Jednak zgodnie z opracowanym raportem ocena korzyści tych działań w zakresie pozytywnego wpływu na zdrowie jest wciąż trudna. Przykłady najpopularniejszych działań mających ograniczyć hałas w miastach obejmują zastępowanie starszych, utwardzonych dróg drogami z gładszą nawierzchnią asfaltową, lepsze zarządzanie przepływem ruchu i ograniczenie prędkości do 30 kilometrów na godzinę. Podejmowane są też działania w celu poprawy świadomości i zmiany zachowania ludzi, takie jak propagowanie chodzenia pieszo lub korzystania z mniej hałaśliwych środków transportu – rowerów czy pojazdów elektrycznych.

Wiele państw, miast i regionów wyznaczyło także tak zwane obszary ciszy – w większości są to parki i inne przestrzenie zielone – gdzie mieszkańcy mogą schronić się przed hałasem miasta. Raport podkreśla, że konieczne są dalsze działania w zakresie tworzenia i zabezpieczania obszarów ciszy poza miastami oraz poprawy dostępności takich terenów w miastach.

Kontekst unijnej dyrektywy dotyczącej hałasu

Narażenie człowieka na hałas monitorowane jest na mocy dyrektywy dotyczącej hałasu z uwzględnieniem dwóch progów sprawozdawczości: wskaźnika dla dnia, wieczoru i nocy (L_den), który mierzy narażenie na ‘hałas uciążliwy’, oraz wskaźnika dla nocy (L_night), który służy do określania zakłóceń snu. Takie progi sprawozdawczości są wyższe od wartości zalecanych przez WHO, a obecnie nie ma żadnego mechanizmu pozwalającego śledzić postęp w kontekście niższych wartości tego ostatniego wskaźnika.

Dodatkowe informacje o dyrektywie dotyczącej hałasu: https://ec.europa.eu/environment/archives/noise/directive.htm

Dostęp do danych dla Europy w serwisie informacji o hałasie NOISE: http://noise.eea.europa.eu/

Noty informacyjne o hałasie w poszczególnych państwach:
https://www.eea.europa.eu/themes/human/noise/noise-fact-sheets