Loftgæði Evrópu halda áfram að batna en mengun er enn óörugg á mörgum sviðum

Í samantekt EEA „Europe’s air quality status 2024“ (Loftgæðastaða Evrópu 2024) kynnir gögn um magn helstu loftmengunarefna í Evrópu á árunum 2022 og 2023 og bera þessi styrkleika saman við loftgæðastaðla ESB og heilsuverndarmörk Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO). Gögnin fyrir 2022 eru endanleg og staðfest af skýrslugjafarlöndum en greiningin 2023 byggist á bráðabirgðagögnum.

Loftgæði Evrópu eru að batna en ESB-staðlar eru enn ekki uppfylltir um alla Evrópu, sýnir greining EEA. Árið 2022 skráði aðeins 2 % evrópskra vöktunarstöðva fíngerðra agna yfir árlegum viðmiðunarmörkum ESB. Hins vegar eru næstum allir Evrópubúar (96 %) sem búa í borgum útsettir fyrir styrk fíngerðra agna (PM_2.5) sem er yfir viðmiðunarmörkum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar). 

Fíngert svifryk er loftmengunin sem hefur valdið mestum neikvæðum áhrif á heilsu í Evrópu. Þessar agnir eru aðallega úr eldsneyti í föstu formi sem notað er til húshitunar, iðnaðarstarfsemi og flutninga á vegum.

Kynningar EEA sýna einnig að verulegur munur er á milli landa og svæða, þar sem svæði í Mið- og Austur-Evrópu sýna meiri mengun. Árið 2022 var styrkur svifryks á Íslandi undir viðmiðunarmörkum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. Styrkur sem er meiri en viðmiðunarmörk ESB voru mæld í þremur aðildarríkjum ESB: Króatía, Ítalía og Pólland.

Í áætlun European Green Deal um núllmengun er sett fram markmið um að draga úr ótímabærum dauðsföllum af völdum fíngerðra agna um a.m.k. 55 %, samanborið við árið 2005, og langtímamarkmið um engin marktæk áhrif á heilsu árið 2050. Fyrr á þessu ári náðu stofnanir ESB samkomulagi um tillögu um að uppfæra tilskipanir um gæði andrúmslofts með það að markmiði að samræma loftgæðastaðla ESB nær viðmiðunargildum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar og stuðla að því að ná markmiðum aðgerðaáætlunarinnar um núllmengun.

Kynning EEA er fyrsta greiningin í pakkanum „Air quality in Europe 2024“ (loftgæðum í Evrópu 2024). Síðar á þessu ári mun EEA birta upplýsingar um losun loftmengunarefna og um áhrif loftmengunar á vistkerfi og heilsu manna. Þetta felur í sér mat á dauðsföllum og heilsuleysi sem rekja má til lélegra loftgæða.