Ηλεκτρικά οχήματα: η πορεία προς ένα βιώσιμο σύστημα κινητικότητας

Ποια είδη ηλεκτρικών οχημάτων χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη σήμερα;

Στην εποχή μας υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη. Όσον αφορά τα επιβατηγά οχήματα, γίνεται διάκριση μεταξύ των αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων με συσσωρευτή –που κινούνται αποκλειστικά με ηλεκτρικό κινητήρα– και διαφόρων ειδών υβριδικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων με ρευματολήπτη, τα οποία διαθέτουν ηλεκτρικό κινητήρα και κινητήρα εσωτερικής καύσης.

Υπάρχουν και άλλα είδη οχημάτων που μπορούν επίσης να κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια. Στους δρόμους κυκλοφορούν ολοένα και περισσότερα ηλεκτρικά ποδήλατα, ημιφορτηγά και λεωφορεία. Όσον αφορά άλλους τρόπους μεταφοράς, η ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται επίσης σε μηχανές σιδηροδρόμων, θαλάσσια οχηματαγωγά, πλοία και μικρά σκάφη.

Πόσο διαδεδομένα είναι τα ηλεκτρικά οχήματα στην Ευρώπη;

Κάθε χρόνο πωλούνται ολοένα και περισσότερα ηλεκτρικά επιβατηγά αυτοκίνητα, τόσο οχήματα που τροφοδοτούνται αμιγώς από συσσωρευτή όσο και υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα με ρευματολήπτη. Πέρυσι, πωλήθηκαν στην Ευρώπη περίπου 150 000 νέα ηλεκτρικά οχήματα. Παρότι οι πωλήσεις αυξάνονται ταχέως σε ποσοστιαία βάση, εξακολουθούν να αποτελούν μικρό μέρος των συνολικών πωλήσεων, μόλις 1,2% το 2015. Εκτιμούμε επίσης ότι μόλις το 0,15% περίπου των οχημάτων που κυκλοφορούν στους δρόμους είναι ηλεκτρικά. Ή, με άλλα λόγια, μόνο ένα στα 700 επιβατηγά αυτοκίνητα. Μια σημαντική χώρα που πρέπει να αναφέρουμε είναι η Νορβηγία, η οποία κατέχει τα πρωτεία στις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Πέρυσι, στη χώρα αυτή πωλήθηκαν περίπου 34 000 νέα ηλεκτρικά οχήματα, αριθμός που αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο του συνόλου των νέων αυτοκινήτων.

Ποια είναι η ευρωπαϊκή πολιτική για τα ηλεκτρικά οχήματα;

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να απαλλάξει το σύστημα μεταφορών της από τις εκπομπές άνθρακα και να στηρίξει εναλλακτικές λύσεις έναντι των συμβατικών τεχνολογιών κινητήρων εσωτερικής καύσης και των συμβατικών καυσίμων. Τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούν ένα μόνο στοιχείο. Ορισμένες πολιτικές ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ανανεώσιμων καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ άλλες στοχεύουν στις υποδομές που απαιτούνται για τα ηλεκτρικά οχήματα, όπως η δημιουργία σημείων επαναφόρτισης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ειδικές νομοθετικές πράξεις ορίζουν στόχους σχετικά με την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) που μπορούν να εκπέμπουν τα νέα οχήματα ανά χιλιόμετρο. Οι εν λόγω πράξεις έχουν συμβάλει στη δημιουργία κινήτρων για την κατασκευή οχημάτων χαμηλών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Γιατί είναι σημαντικό να ενσωματωθούν τα ηλεκτρικά οχήματα στον στόλο των αυτοκινήτων;

Η χρήση ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές βλάπτει την ποιότητα του αέρα σε τοπικό επίπεδο και το κλίμα μας. Αυτό οφείλεται στις εκπομπές καυσαερίων διοξειδίου του άνθρακα και επιβλαβών ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως οξειδίων του αζώτου και σωματιδίων. Η οδική κυκλοφορία είναι επίσης μακράν η κυριότερη πηγή θορύβου σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι σαφές ότι η ενσωμάτωση των ηλεκτρικών οχημάτων στον στόλο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ιδίως εάν η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Ακόμη όμως και αν η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από ορυκτά καύσιμα, το αστικό περιβάλλον μπορεί να επωφεληθεί από τη στροφή προς τα ηλεκτρικά οχήματα εάν ληφθεί υπόψη η μείωση της τοπικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των επιπέδων θορύβου.

Γιατί τα ηλεκτρικά οχήματα είναι περισσότερο διαδεδομένα σε ορισμένες χώρες από ό,τι σε άλλες;

Σχεδόν όλες οι χώρες λαμβάνουν μέτρα για την προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων, ωστόσο είναι σχετικά λίγες οι χώρες που έχουν πράγματι επιτύχει σημαντική αύξηση των πωλήσεων. Για παράδειγμα, το 90% των πωλήσεων νέων ηλεκτρικών οχημάτων πραγματοποιήθηκε σε μόλις έξι κράτη μέλη της ΕΕ το 2015 – συγκεκριμένα, στη Δανία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Σουηδία, στις Κάτω Χώρες και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Νορβηγία, την οποία αναφέραμε προηγουμένως, είναι πρωτοπόρος στον τομέα αυτό και αποτελεί καλό παράδειγμα χώρας που χρησιμοποιεί μια συνολική δέσμη κινήτρων. Ένα από τα αποτελεσματικότερα μέτρα φαίνεται να είναι οι επιδοτήσεις αγοράς, με τις οποίες η τιμή των ηλεκτρικών οχημάτων κυμαίνεται σε παρόμοια επίπεδα με την τιμή των συμβατικών αυτοκινήτων. Άλλα κίνητρα είναι το μειωμένο κόστος ιδιοκτησίας, π.χ. με τη μείωση του ετήσιου φόρου ή με την παροχή δωρεάν φόρτισης ή δωρεάν στάθμευσης, ή η χρήση λεωφορειολωρίδων για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Ποιες είναι οι μελλοντικές προκλήσεις;

Η τεχνολογία χρειάζεται ακόμη να βελτιωθεί από πολλές απόψεις, ώστε οι καταναλωτές να αποδεχτούν σε μεγαλύτερο βαθμό την ηλεκτροκίνηση. Για παράδειγμα, πρέπει να αυξηθεί η εμβέλεια οδήγησης και η ταχύτητα φόρτισης. Επί του παρόντος, η φόρτιση ενός οχήματος για διαδρομή 100 χλμ. διαρκεί 20-30 λεπτά στους ταχύτερους σταθμούς φόρτισης. Απαιτούνται επίσης καλύτερες υποδομές προκειμένου τα δημόσια σημεία φόρτισης να καταστούν εξίσου διαδεδομένα με τους συμβατικούς σταθμούς καυσίμων, ενώ παράλληλα πρέπει να ενισχυθεί η δυναμικότητα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη της ηλεκτροκίνησης. Επιπλέον, τα ηλεκτρικά οχήματα είναι ακριβότερα από τα συμβατικά οχήματα.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι η απλή αντικατάσταση των συμβατικών οχημάτων με ηλεκτρικά δεν θα επιλύσει πολλά από τα προβλήματα που συνδέονται με τις μεταφορές. Παρότι μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου, τα ηλεκτρικά οχήματα δεν θα επιλύσουν άλλα προβλήματα, όπως είναι η κυκλοφοριακή συμφόρηση ή η ζήτηση για νέες οδικές υποδομές και χώρους στάθμευσης. Προκειμένου να καταστούν οι μεταφορές πραγματικά βιώσιμες, πρέπει ως κοινωνία να σχεδιάσουμε εκ νέου ολόκληρο το σύστημα κινητικότητας, αναζητώντας καινοτόμους τρόπους περιορισμού της εξάρτησής μας από τα οχήματα. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να συμπεριληφθούν αλλαγές, όπως η εφαρμογή προγραμμάτων συνεπιβατισμού  (car sharing), η ανάπτυξη καλύτερων υποδομών δημόσιων συγκοινωνιών και η αύξηση της χρήσης τρόπων μεταφοράς με χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές.

Τι κάνει ο ΕΟΠ σχετικά με τα ηλεκτρικά οχήματα;

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, πρόκειται να εκδώσουμε το φθινόπωρο δύο δημοσιεύσεις σχετικά με τα ηλεκτρικά οχήματα: έναν οδηγό όπου θα συνοψίζονται οι τρέχουσες γνώσεις σχετικά με τα ηλεκτρικά οχήματα στην Ευρώπη, καθώς και μια σύντομη ενημέρωση προσανατολισμένη προς το μέλλον όσον αφορά ορισμένες από τις πιθανές επιπτώσεις για το ενεργειακό σύστημα και το περιβάλλον που σχετίζονται με μια υποθετική ευρείας κλίμακα χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων έως το 2050.

Magdalena Jóźwicka