Çoğu Avrupalı hâlâ zararlı hava kirleticilere maruz

Çevre Komiseri Janez Potočnik şöyle demiştir: "Bu rapor, hava kalitesinin vatandaşlarımızın sağlığı açısından ne denli önemli olduğuna dair erken bir uyarıdır. Bu nedenle, 2013 yılının Hava Yılı olmasını istiyorum ve bugün tanımlanan sorunları çözmek amacıyla hava kalitesiyle ilgili kanunlarımızı güçlendirmek için çalışacağım.”

EEA İcra Direktörü Profesör Jacqueline McGlade ise şöyle demiştir: "Avrupa Birliği’nin uyguladığı politikayla son on yılda birçok kirleticinin emisyonları azaltılmıştır, fakat bunu daha ileriye taşıyabiliriz. Birçok ülkede, hava kirleticilerin konsantrasyonu Avrupa vatandaşlarının sağlığı korumak amacıyla konulmuş yasal ve önerilen sınırların üzerinde seyretmektedir. Aslında, hava kirliliği en kirli şehirlerde ve bölgelerde ortalama yaşam süresini yaklaşık iki yıl azaltmaktadır.”

EEA’nın hazırladığı “Avrupa’da hava kalitesi — 2012 raporu” vatandaşların hava kirleticilere maruz kalmasını inceliyor ve Avrupa’daki hava kalitesine kısa bir bakış sunuyor. Raporun amacı daha etkili temiz hava politikalarının gelişimini desteklemektir.

Temel bulgular

• Parçacıklı madde (PM) AB’de hava kirliliği ile ilgili en ciddi sağlık riskidir ve erken ölüme neden olur. Rapor, 2010 yılındaki kent nüfusunun %21’inin 2010 yılında sağlığı koruma amaçlı en sıkı günlük AB sınır değerinin üzerinde PM₁₀ konsantrasyon seviyelerine maruz kaldığını tahmin etmektedir. Kent nüfusunun %30’a kadar olan bölümü (daha az sıkı) yıllık AB sınır değerlerinin üzerinde ince PM_2.5 konsantrasyon seviyelerine maruz kalmıştır. WHO (Dünya Sağlık Örgütü)’nun AB kanunlarınca uygulananlardan daha da sıkı olan referans seviyelerine göre, kentsel nüfusun sırasıyla %81 ila %95’i insan sağlığının korunmasına yönelik olarak belirlenmiş referans değerleri aşan PM konsantrasyonlarına maruz kalmıştır - bu durum hava ile ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi konusundaki aciliyetin altını çizmektedir.
• Ozon (O₃) solunumla ilgili sağlık sorunlarına ve erken ölüme yol açabilir. Şehirlerde maruziyet çok yüksektir – AB'de kentlerde yaşayanların %97'si 2010 yılında WHO referans değerinin üzerinde 0₃ konsantrasyonlarına maruz kalmıştır. %17’si AB’nin 0₃ hedef değerinin üzerinde konsantrasyonlara maruz kalmıştır. 2009 yılında, Avrupa’daki tarıma elverişli arazilerin %22’si zarar verici O₃ konsantrasyonlarına maruz kalmış ve tarımsal zarar yaşanmıştır.
• Nitrojen dioksit (NO₂) ötrofikasyon (suda aşırı bitki ve alg oluşumu) ve asitleşmenin temel nedenlerindendir ve ayrıca PM ve O₃ oluşumuna katkıda bulunur. 2010 yılında, Avrupa’daki kentsel nüfusun %7’si AB sınır değerlerinin üzerinde NO₂ seviyelerine maruz kalmıştır. Avrupa ülkelerinin çoğunda ulusal nitrojen oksit emisyonları hâlâ AB mevzuatı ve Birleşmiş Milletler sözleşmeleri tarafından belirlenen tavan emisyon değerlerini aşmaktadır.
• Benzo(a)piren (BaP) kanserojen bir maddedir. AB’deki kentsel nüfusun belirgin bir bölümü (2008-2010 arası %20-29), 2013 yılına kadar gerçekleştirilmesi gereken AB hedef değerini aşan oranda konsantrasyonlara maruz kalmıştır. Son yıllarda Avrupa’da BaP emisyonlarında görülen artış bu nedenle endişe konusudur.
• Sülfür dioksit (SO₂) büyük bir başarı öyküsüdür: Emisyon yıkayıcı teknolojinin ve yakıtlarda daha düşük sülfür içeriğinin kullanılmasını gerektiren AB mevzuatı sayesinde son yıllarda emisyonlar belirgin şekilde azaltılmıştır. 2010 yılı, AB kentsel nüfusunun AB sınır değeri üzerinde SO₂ konsantrasyonlarına maruz kalmadığı ilk yıl olmuştur.
• Karbon monoksit, benzen ve ağır metallerin (arsenik, kadmiyum, nikel, kurşun) açık havadaki konsantrasyonları AB’de genellikle düşük, lokalize ve seyrektir; AB mevzuatının belirlediği sınır ve hedef değerler az miktarlarda aşılmaktadır.

Sonraki Adımlar

EEA son yıllarda, Ulusal Emisyon Tavan Değerleri (NEC) Direktifi kapsamında hava kirletici emisyonlar ve emisyon tavan aşımları hakkında yıllık bilgi yayınlamıştır. Bu yıl içinde, EEA 2010 yılı NEC Direktifi’nin sağlık ve çevre ile ilgili hedeflerinin gerçekleşip gerçekleşmediğine dair geriye dönük bir analiz yayınlayacaktır.

Avrupa Komisyonu, paydaşlarına danışarak AB'nin hava mevzuatıyla ilgili bir inceleme hazırlamakta olup 2013 yılında hava kirliliği politikalarına özel önem verecektir.

Arka plan verileri

Hava kalitesinin kötü olması kalp hastalığı, solunum problemleri, akciğer kanseri, soluk alma güçlükleri ve diğer hastalıklara yol açabilir. Bazı kirletici maddeler ötrofikasyona, tarımsal ürün veriminde azalmaya, ormanların gelişiminde düşüşe neden olabilir ve iklimi etkileyebilir. Çeşitli kirleticilerin emisyonlarının son yıllarda düşmesi bazı bölgelerde hava kalitesinin iyileşmesini sağlamıştır. Bununla birlikte, her zaman ilgili atmosferik kirletici konsantrasyonlarında düşüşe neden olmamışlardır. Sürekli haldeki hava kalitesi sorunları ile ilgili olarak, çeşitli kirleticilerin emisyonlarını hafifletmek amacıyla daha fazla çaba harcanması gerekmektedir.

Daha fazla bilgi için

• http://ec.europa.eu/environment/air/quality/index.htm
• http://www.eea.europa.eu/themes/air