Veel Europeanen nog steeds blootgesteld aan schadelijke luchtverontreinigende stoffen

Milieucommissaris Janez Potočnik verklaarde: “Dit verslag herinnert er ons op het juiste moment aan hoe belangrijk luchtkwaliteit is voor de gezondheid van onze burgers. Dit is de reden waarom ik wil dat 2013 het jaar van de lucht wordt en waarom ik mij zal richten op het versterken van onze luchtkwaliteitswetten om de gesignaleerde problemen aan te pakken.”

Professor Jacqueline McGlade, directeur bij het EEA, verklaarde: “Door het beleid van de Europese Unie zijn de emissies van veel verontreinigende stoffen het afgelopen decennium verminderd, maar wij kunnen verder gaan. In veel landen liggen de concentraties van luchtverontreinigende stoffen nog steeds boven de wettelijke en aanbevolen limieten die zijn vastgesteld om de gezondheid van de Europese burgers te beschermen. In feite daalt  in de meest verontreinigde steden en regio’s de menselijke levensverwachting als gevolg van de luchtverontreiniging met ongeveer twee jaar.”

Het ‘Air quality in Europe — 2012 report’ van het EEA onderzoekt de blootstelling van de burgers aan luchtverontreinigende stoffen en biedt een momentopname van de luchtkwaliteit in Europa. Het verslag is bedoeld om de ontwikkeling van effectiever schoneluchtbeleid te ondersteunen.

Kernbevindingen

• Zwevende deeltjes (PM) vormen het ernstigste gezondheidsrisico als gevolg van luchtverontreiniging in de EU en leiden tot vroegtijdige sterfte. Het rapport schat dat in 2010 21% van de stedelijke bevolking aan PM10-concencratieniveaus  blootgesteld was die boven de strengste EU-daggrenswaarde lagen bedoeld om de gezondheid te beschermen. Tot 30% van de stedelijke bevolking was aan fijnere PM2.5-concentratieniveaus boven de (minder strenge) EU-jaargrenswaarden blootgesteld. Volgens de referentieniveaus van de WHO, die zelfs nog strenger zijn dat de bij het EU-recht opgelegde niveaus, was respectievelijk tot 81 % en 95 % van de stedelingen blootgesteld aan PM-concentraties die de referentiewaarden overschrijden die voor de bescherming van de menselijke gezondheid zijn vastgesteld – hetgeen de urgentie van de komende evaluatie van de luchtwetgeving onderstreept.
• Ozon (O₃) kan gezondheidsproblemen in verband met de ademhaling veroorzaken en tot vroegtijdige sterfte leiden. De blootstelling in steden is zeer hoog – 97% van de stadsbewoners in de EU was in 2010 aan O₃-concentraties boven het referentieniveau van de WHO blootgesteld.  17% was aan concentraties boven de EU-streefwaarde voor O₃ blootgesteld. In 2009 was 22% van het bouwland in Europa aan schadelijke concentraties van O₃ blootgesteld, wat tot verliezen voor de landbouw leidde.
• Stikstofdioxide (NO₂) is een belangrijke oorzaak van eutrofiëring (buitensporige planten- en algengroei in het water) en aanzuring, en draagt ook tot de vorming van PM en O₃ bij. In 2010 was 7% van de Europeanen die in de steden leven aan NO₂-niveaus boven de EU-grenswaarden blootgesteld. De nationale emissies van stikstofoxiden in veel Europese landen overschrijden nog steeds de emissieplafonds uit hoofde van de EU-wetgeving en de overeenkomsten van de Verenigde Naties.
• Benzo[a]pyreen (BaP) is een carcinogeen. Een aanzienlijk deel van de stedelijke bevolking in de EU (20-29% tussen 2008 en 2010) was aan concentraties blootgesteld die de EU-streefwaarde overschrijden waaraan tegen 2013 moet worden voldaan. De toename van de BaP-emissies in Europa de jongste jaren is dan ook een reden tot bezorgdheid.
• Zwaveldioxide (SO₂) is een succesverhaal: de jongste jaren zijn de emissies significant verminderd dankzij EU-wetgeving die het gebruik van emissies reinigende technologie en een lager zwavelgehalte in brandstoffen verplicht stelt. 2010 was het eerste jaar dat de stedelijke bevolking in de EU niet aan SO₂-concentraties boven de EU-grenswaarde was blootgesteld.
• De concentraties van koolmonoxide, benzeen en zware metalen (arseen, cadmium, nikkel, lood) in de buitenlucht zijn over het algemeen laag, komen in de EU slechts lokaal en sporadisch voor en de bij de EU-wetgeving vastgestelde grens- en streefwaarden worden niet vaak overschreden.

Volgende stappen

De jongste jaren heeft het EEA jaarlijks informatie over luchtverontreinigende emissies en overschrijdingen van emissieplafonds gepubliceerd op grond van de richtlijn tot vaststelling van nationale emissieplafonds (NEM's). Later dit jaar zal het EEA een retrospectieve analyse publiceren in verband met de vraag of aan de gezondheids- en milieudoelstellingen van de NEC-richtlijn voor 2010  is voldaan.

De Europese Commissie bereidt in overleg met de belanghebbenden een evaluatie van de EU-luchtwetgeving voor en zal in het bijzonder de nadruk leggen op het luchtverontreinigingsbeleid in 2013.

Achtergrond

Slechte luchtkwaliteit kan hartkwalen,  respiratoire problemen, longkanker, ademhalingsmoeilijkheden en andere ziekten veroorzaken. Sommige verontreinigende stoffen kunnen tot eutrofiëring, verminderde opbrengsten van landbouwgewassen en afnemende aanwas van bosbestanden leiden en een impact op het klimaat hebben. De emissies van verschillende verontreinigende stoffen zijn de jongste jaren verminderd, wat op sommige plaatsen in een verbeterde luchtkwaliteit heeft geresulteerd. Zij hebben evenwel niet altijd in een overeenkomstige daling van de concentraties van verontreinigende stoffen in de atmosfeer geresulteerd. De aanhoudende problemen met de luchtkwaliteit vereisen verdere inspanningen om de emissies van verschillende verontreinigende stoffen te beperken.

Nadere informatie

• http://ec.europa.eu/environment/air/quality/index.htm
• http://www.eea.europa.eu/themes/air