KOMUNIKAT PRASOWY - Bruksela, 29 listopada 2005 r.

W Europie coraz cieplej - zmiana klimatu najważniejszym wyzwaniem środowiskowym

Decydenci, przedsiębiorstwa i osoby indywidualne muszą zająć się już teraz problemami ochrony środowiska, by w przyszłości słono za nie nie płacić

Lata 1998, 2002, 2003 i 2004 odnotowano jako cztery najgorętsze od czasu rozpoczęcia systematycznych pomiarów. Tylko w ciągu lata 2003 roku z powierzchni ziemi zniknęło dziesięć procent powierzchni lodowców alpejskich. Przy obecnym tempie, do roku 2050 stopnieje trzy czwarte lodowców szwajcarskich. Według ostatniego raportu Europejskiej Agencji Środowiska, z siedzibą w Kopenhadze, w Europie nie odnotowano zmian klimatycznych na taką skalę od 5 000 lat.

'Środowisko Europy 2005 - Stan i prognozy', pięcioletnia ocena, która objęła 31 państw, przedstawia ogólną analizę stanu środowiska w Europie i wskazuje na szereg wyzwań. Zmiany klimatu sa zaledwie jednym z nich; pozostałe obejmują bioróżnorodność, ekosystemy morskie, zasoby lądowe i wodne, zanieczyszczenie powietrza i zdrowie. Po raz pierwszy raport zawiera analizę poszczególnych krajów wraz ze wskaźnikami osiągnięć środowiskowych, a także porównania wszystkich uczestników: 25 państw UE oraz Bułgarii, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii, Rumunii, Turcji i Szwajcarii.

Według raportu, w ciągu XX wieku średnia temperatura Europy wzrosła o 0,95 stopnia Celsjusza. Jest to o 35 % więcej niż średni globalny wzrost który wynosi 0,7 stopnia, a temperatura wciąż będzie rosnąć. Unia Europejska, dostrzegając ten problem, ustaliła cel ograniczenia wzrostu globalnej temperatury do 2 stopni powyżej poziomu przedindustrialnego.

'W przypadku braku skutecznych działań w ciągu dziesięcioleci, globalne ocieplenie spowoduje topnienie pokrywy lodowej na północy i rozprzestrzenianie się pustyń na południu. Może to doprowadzić w konsekwencji do skupienia ludności w środkowej części kontynentu. Nawet jeśli ograniczymy globalne ocieplenie do docelowej wartości wzrostu wyznaczonej przez UE na poziomie 2 stopni, będziemy żyć w warunkach klimatycznych, których ludzie nigdy dotąd nie doświadczyli. Konieczne są większe ograniczenia emisji', mówi Jacqueline McGlade, dyrektor wykonawczy EEA.

Raport podkreśla, iż poprzednie regulacje prawne UE dotyczące środowiska okazały się skuteczne. Oczyściliśmy wodę i powietrze, wycofaliśmy substancje zubożające warstwę ozonową i podwoiliśmy poziom recyklingu odpadów. Dzisiejsze samochody powodują mniejsze zanieczyszczenie. Gdyby nie radykalna poprawa, która nastąpiła w ciągu ostatnich dwudziestu lat dzięki wprowadzeniu katalizatorów, poziomy niektórych emisji byłyby dziesięć razy wyższe niż obecnie. Niemniej jednak, jak stwierdzono w raporcie, rezultaty stały się widoczne dopiero po upływie 10-20 lat.

Te pomyśle wyniki w zakresie ochrony środowiska ustępują obecnie miejsca zmianom wzorców konsumpcji. Europejczycy żyją dłużej i więcej z nas mieszka samotnie, co zwiększa zapotrzebowanie na przestrzeń życiową. W latach 1990 - 2000 zabudowano ponad 800 000 hektarów ziemi w Europie, co stanowi obszar trzykrotnie większy od terytorium Luksemburga. Jeśli ta tendencja się utrzyma, obszary miejskie wzrosną dwukrotnie już w przeciągu wieku. Według raportu, w celu ochrony zasobów naturalnych niezbędna jest racjonalna polityka urbanistyczna.

Podróżujemy dalej i częściej oraz zużywamy zasoby naturalne naszej planety w dwa razy szybszym tempie niż średnia światowa. Transport jest i będzie w najbliższej przyszłości głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych. Przewiduje się na przykład, że do roku 2030 dwukrotnie wzrośnie liczba podróży lotniczych. W rezultacie zostawiamy po sobie wyraźne ślady poza obszarem Europy - uszczuplenie światowych zasobów naturalnych i zniszczenie środowiska.

Sondaże Eurobarometru wskazują, że ponad 70 % Europejczyków chciałoby, aby decydenci w równym stopniu zajmowali się polityką środowiskową, gospodarczą oraz społeczną. Biorąc pod uwagę powyższy pogląd, w raporcie podkreślono konieczność współpracy decydentów na szczeblu europejskim, krajowym i lokalnym. Elementy polityki środowiskowej muszą zostać uwzględnione w politykach sektorowych takich jak transport, rolnictwo i energia, co umożliwiłoby obywatelom i przedsiębiorstwom podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska.

Według profesor McGlade, 'decydenci muszą patrzeć w przyszłość. Potrzebujemy stopniowego odchodzenia od podatków od dochodów i inwestycji w kierunku podatków od zanieczyszczania i nieracjonalnego wykorzystania materiałów i gruntów. Konieczne jest również zreformowanie systemu dopłat w sektorach transportu, mieszkalnictwa, energii i rolnictwa. Subsydia powinny mieć na celu inicjowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, jak również wdrażanie nowoczesnych technologii'.

'Reformy uwzględniające konieczne czynniki motywujące doprowadzą do zwiększenia inwestycji, innowacji oraz konkurencyjności. Zaobserwowaliśmy już to w praktyce w niektórych krajach i sektorach gospodarki. Wysokie opodatkowanie paliw w Europie i ostre standardy jakości, spowodowało, że w ostatnich dekadach nasze samochody są niemal dwukrotnie bardziej ekonomiczne pod względem zużycia paliwa niż samochody na drogach Standa Zjednoczonych. Ceną wcześniejszych zaniedbań i braku działania jest pogorszenie się warunków życia i środowiska, czego przykładem może być drastyczny spadek zasobów ryb, azbest w budynkach, kwaśne deszcze czy też ołów w paliwie. Warto podejmować działania teraz, by zabezpieczyć się na przyszłość', uważa profesor McGlade.

Uwagi dla redaktora:

O Europejskiej Agencji Środowiska (EEA): Siedziba EEA mieści się w Kopenhadze. Celem Agencji jest wspieranie działań na rzecz znaczącej i wymiernej poprawy stanu środowiska w Europie poprzez dostarczanie aktualnych, odpowiednich i wiarygodnych informacji decydentom i społeczeństwu.

Jednym z zadań statutowych EEA jest dostarczanie kompleksowych raportów na temat stanu środowiska europejskiego raz na pięć lat. Środowisko Europy 2005 - Stan i prognozy' zawiera:

• Zintegrowaną ocenę stanu środowiska Europy z podziałem na:
  • Środowisko i jakość życia
  • Powierzchnia ziemi
  • Zmiany klimatu
  • Jakość powietrza i zdrowie
  • Zasoby wody słodkiej
  • Środowisko morskie i przybrzeżne
  • Gleby
  • Bioróżnorodność i ekosystemy
  • Środowisko i sektory gospodarki
  • Perspektywy
• Bazowy zestaw wskaźników, który stanowi niewielką grupę wskaźników stałych, mogących służyć do oceny skuteczności polityki środowiskowej takiej jak postępy w realizacji ustaleń z Kioto. Przykładem wskaźnika bazowego są emisje gazów cieplarnianych. Wskaźniki te dostarczają aktualnych i potrzebnych infomacji o kierunkach i zmianach zachodzących w środowisku.
• Analizy krajowe przygotowane w oparciu o dziewięć wskaźników bazowych. Analiza obejmuje porównanie osiągnięć krajów w 'tabelach wyników', z uwzględnieniem informacji dostarczonych przez poszczególne państwa.
  
  Analizy krajowe zostały opracowane we współpracy z poszczególnymi krajami w celu uwzględnienia opinii danego kraju dotyczącej analizy tabeli wyników. Za wybór wskaźników zamieszczonych w tabeli odpowiada EEA i niekoniecznie odzwierciedla on priorytety danego kraju. W celu umożliwienia lepszego zrozumienia problemu na poziomie krajowym, niektóre z wykorzystanych w raporcie danych zostały zaczerpnięte ze źródeł krajowych, toteż mogą nie być w pełni porównywalne z danymi zebranymi przez Eurostat, EEA i inne organy międzynarodowe. EEA ponosi pełną odpowiedzialność za rezultat końcowy.
• Zobacz informacje dotyczące Twojego kraju w części C raportu
• Państwa objęte raportem: 25 państw UE (Austria, Belgia, Cypr, Republika Czeska, Dania, Estonia, Finlandia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Polska, Portugalia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania) oraz Bułgaria, Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Rumunia i Turcja.

Linki