PERSBERICHT - Brussel, 29 november 2005

Europa voelt de temperatuur stijgen: klimaatverandering bovenaan de lijst van milieuproblemen

Beleidsmakers, bedrijven en burgers moeten een reeks milieuproblemen nu aanpakken of later een hoge prijs betalen

De jaren die officieel als de vier warmste jaren te boek staan, zijn 1998, 2002, 2003 en 2004. In de zomer van 2003 alleen al verdween tien procent van de alpiene gletsjers. Bij deze snelheid zal driekwart van de Zwitserse gletsjers tegen 2050 gesmolten zijn. Europa heeft in geen 5 000 jaar klimaatveranderingen van deze omvang gekend, zo blijkt uit een nieuw rapport van het Europees Milieu Agentschap (EMA), gevestigd in Kopenhagen.

'The European environment - State and outlook 2005' (Het milieu in Europa - Toestand en verkenning 2005) is een evaluatie van de ontwikkelingen in de afgelopen vijf jaar in 31 landen. In het rapport wordt een overzicht gegeven van het milieu in Europa en gewezen op uitdagingen waarvan klimaatverandering er slechts één is. Andere punten van zorg zijn onder meer: biodiversiteit, zee ecosystemen, bodem en water, luchtverontreiniging en gezondheid. Het verslag bevat voor het eerst een analyse per land met prestatieindicatoren en vergelijkingen voor de EU-25, Bulgarije, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Roemenië, Turkije en Zwitserland.

Volgens het rapport is de gemiddelde temperatuur in Europa in de twintigste eeuw met 0,95 °C gestegen. Deze stijging is 35 % hoger dan de wereldwijde gemiddelde temperatuurstijging van 0,7 °C en de temperatuur zal blijven stijgen. De EU heeft dit probleem onderkend en heeft een doelstelling vastgesteld: de mondiale temperatuurstijging mag niet meer worden dan 2 graden boven het pre-industriële niveau.

'Zonder een doeltreffende actie gedurende meerdere decennia zal de wereldwijde opwarming leiden tot het smelten van de ijskappen in het Noorden en de uitbreiding van de woestijnen vanuit het Zuiden. De bevolking van het continent zal mogelijk in het midden worden geconcentreerd. Zelfs als we de wereldwijde opwarming tot de 2 °C-doelstelling van de EU beperken, zullen we in atmosferische omstandigheden leven die de mens nog niet eerder heeft ervaren. Er zijn grotere emissiedalingen nodig', aldus Jacqueline McGlade, directeur van het Europees Milieu Agentschap.

Volgens het rapport heeft de bestaande milieuwetgeving van de EU resultaten geboekt. We hebben water en lucht schoner gemaakt, we hebben enkele ozonafbrekende stoffen geleidelijk uit productie genomen en we hebben het hergebruik van afval verdubbeld. Verder hebben we auto's die minder vervuilen; zonder de drastische verbeteringen in de laatste twintig jaar dankzij katalysatoren, zou de emissie van sommige stoffen tienmaal hoger zijn dan nu. In het rapport wordt er echter op gewezen dat het tien tot twintig jaar heeft geduurd voordat het resultaat van deze maatregelen zichtbaar werd.

Deze succesverhalen op milieugebied worden nu ingehaald door veranderingen in persoonlijke consumptiepatronen. De Europeanen leven langer en in kleiner gezinsverband, wat een grotere belasting is voor de leefruimte. In de periode 1990-2000 is meer dan 800 000 hectare van het grondgebied van Europa bebouwd. Dit is vergelijkbaar met een gebied dat driemaal groter is dan Luxemburg. Indien deze tendens zich doorzet, zal het stedelijke gebied in iets meer dan een eeuw verdubbelen. De stedelijke uitbreiding moet in goede banen worden geleid om onze natuurlijke hulpbronnen te beschermen, aldus het rapport.

We reizen vaker en verder en we verbruiken de natuurlijke hulpbronnen van de aarde tweemaal sneller dan het mondiale gemiddelde. De vervoersector levert de snelst groeiende bijdrage aan de broeikasgasemissies en dit zal in de nabije toekomst zo blijven. Zo zal het luchtvervoer tussen nu en 2030 naar verwachting verdubbelen. Als gevolg hiervan laten we een duidelijk spoor achter buiten Europa door daar de natuurlijke hulpbronnen uit te putten en het mondiale milieu aan te tasten.

Uit opiniepeilingen van de Eurobarometer blijkt dat meer dan 70 procent van de Europeanen wenst dat besluitvormers evenveel gewicht toekennen aan het milieu als aan sociale en economische onderwerpen. In het rapport wordt benadrukt dat beleidsmakers op Europees, nationaal en lokaal niveau met elkaar moeten samenwerken om aan deze opvattingen recht te doen. Ze moeten milieuoverwegingen in sectoren als vervoer, landbouw en energie integreren en een kader vaststellen waarbinnen individuen en bedrijven actie kunnen ondernemen.

'Beleidsmakers moeten ver vooruit kijken. Er moet een geleidelijke verschuiving plaatsvinden van belasting op arbeid en investeringen naar belasting op vervuiling en belasting op het inefficiënte gebruik van materialen en land. Ook is er verandering nodig in de manier waarop subsidies op vervoer, huisvesting, energie en landbouw worden toegepast. We hebben subsidies nodig die duurzame technieken en efficiënte technologieën stimuleren', aldus Professor McGlade.

'Dergelijke veranderingen, met de nodige ingebouwde stimulansen, zullen leiden tot meer investeringen, innovatie en concurrentie. We hebben dit in enkele landen en sectoren al in de praktijk gezien. De hoge benzinebelasting in Europa en strenge voorschriften hebben in de afgelopen decennia gezorgd voor auto's die bijna tweemaal zuiniger zijn dan de auto's op Amerikaanse wegen. We hebben gezien hoeveel het 'niets'-doen heeft gekost voor het welzijn van mensen en ons milieu met voorbeelden als de sterke teruggang van de visvoorraden, het gebruik van asbest in gebouwen, zure regen en lood in benzine. Het loont de moeite om nu actie te ondernemen en de toekomst veilig te stellen', zegt Professor McGlade.

Informatie voor de redactie:

Over het Europees Milieu Agentschap (EMA): Het EMA is gevestigd in Kopenhagen. Het agentschap beoogt bij te dragen aan significante en meetbare verbeteringen van het milieu in Europa door het verstrekken van tijdige, doelgerichte, relevante en betrouwbare informatie aan beleidsmakers en het algemene publiek.

In het kader van zijn opdracht maakt het EMA om de vijf jaar een uitgebreid overzicht van de toestand van het milieu in Europa. Het rapport 'The European environment - State and outlook 2005' omvat:

• Een geïntegreerde beoordeling van het milieu in Europa met hoofdstukken over:
  • Milieu en leefklimaat
  • Land
  • Klimaatverandering
  • Luchtkwaliteit en gezondheid
  • Zoetwater
  • Zee- en kustmilieu
  • Bodem
  • Biodiversiteit en ecosystemen
  • Milieu en economische sectoren
  • Vooruitzichten
• Een reeks kernindicatoren, indicatoren die kunnen worden gebruikt om de doeltreffendheid van beleid te meten, zoals de voortgang ten aanzien van de doelstellingen van Kyoto. Een voorbeeld van een kernindicator is de emissie van broeikasgassen. De indicatoren bieden tijdige en relevante informatie over tendensen en ontwikkelingen in het milieu.
• Een analyse per land, gebaseerd op negen van de kernindicatoren. De analyse geeft een vergelijking van de prestaties in een 'scorecard', ondersteund door informatie die door de landen zelf is verstrekt.
  
  De landenanalyses zijn door de landen en het EMA gezamenlijk gemaakt om aanvullende nationale visies ten aanzien van de 'scorecard'-analyses te geven. De selectie van indicatoren voor de 'scorecard' valt onder de verantwoordelijkheid van het EMA en weerspiegelt niet noodzakelijk de prioriteiten van de landen. Voor een beter begrip van de onderwerpen op nationaal niveau zijn enkele gegevens uit nationale bronnen opgenomen. Deze stemmen mogelijk niet volledig overeen met gegevens van Eurostat, het EMA of andere internationale organen. Het EMA draagt de verantwoordelijkheid voor het eindresultaat.
• Ontdek hoe uw land presteert in deel C van het rapport.
• Landen die in het rapport aan bod komen: De EU-25 (België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk, Zweden) en Bulgarije, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Roemenië en Turkije.

Links