Een nieuwe monitor voor luchtkwaliteit in Europese steden toont verontreiniging op lange termijn

In de nieuwe monitor voor de luchtkwaliteit in steden worden steden gerangschikt van de schoonste stad naar de meest vervuilde stad op basis van gemiddelde niveaus van fijnstof, of PM_2.5, in de laatste twee kalenderjaren. 

In 2019 en 2020 waren Umeå in Zweden, Tampere in Finland en Funchal in Portugal de drie schoonste steden in Europa wat betreft luchtkwaliteit. De drie meest vervuilde steden waren Nowy Sacz in Polen, Cremona in Italië en Slavonski Brod in Kroatië. 

Van de 323 steden in de monitor is de luchtkwaliteit in 127 steden gekwalificeerd als goed. Dat houdt in dat de luchtkwaliteit er onder de gezondheidsrichtlijn ligt voor langdurige blootstelling aan PM_2.5 van 10 microgram per kubieke meter lucht (10 μg/m³), die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft vastgesteld. 

De Europese Unie heeft een jaarlijkse grenswaarde voor PM_2.5 van 25 μg/m³ vastgesteld in haar beleid dat in Europa voor schone lucht moet zorgen. De monitor beoordeelt de luchtkwaliteit op de lange termijn als zeer slecht als de PM_2.5 -niveaus op of boven deze drempel liggen, wat het geval is bij vijf steden in Polen, Kroatië en Italië. 

Fijnstof is de luchtverontreinigende stof met het grootste effect op de gezondheid in termen van vroegtijdige sterfte en ziekte. De monitor verstrekt informatie over de luchtkwaliteit op de lange termijn in elke stad. Langdurige blootstelling aan PM_2.5 veroorzaakt hart- en vaatziekten en luchtwegaandoeningen. 

Hoewel de luchtkwaliteit in Europa de afgelopen tien jaar duidelijk is verbeterd, bleek uit de laatste jaarlijkse luchtkwaliteitsbeoordeling van het EEA dat in 2018 zo’n 417 000 mensen in 41 Europese landen vroegtijdig zijn gestorven als gevolg van blootstelling aan fijnstof.

De luchtkwaliteit is de afgelopen jaren duidelijk verbeterd. Toch wil de luchtvervuiling in veel steden in Europa maar niet afnemen. Met deze monitor voor de luchtkwaliteit kunnen burgers op een eenvoudige manier met eigen ogen zien hoe hun stad het doet in vergelijking met andere steden op het gebied van luchtvervuiling. De monitor verstrekt concrete en lokale informatie waarmee burgers naar hun lokale autoriteiten kunnen stappen met het verzoek het probleem aan te pakken. Dit zal ieder van ons helpen het beoogde doel van de EU te bereiken, namelijk om de verontreiniging tot nul terug te brengen.

Hans Bruyninckx, uitvoerend directeur van het EEA

Hoe de monitor werkt

De monitor verstrekt data over de niveaus van fijnstof in ruim 300 steden in landen die lid zijn van het EEA. Hierbij wordt gebruik gemaakt van data die aan het EEA gemeld worden door de lidstaten krachtens de luchtkwaliteitsrichtlijnen van de EU. De data zijn afkomstig van grondmetingen van PM_2.5 door meer dan 400 meetstations in stedelijke en voorstedelijke gebieden. Deze stations geven een duidelijk beeld van de blootstelling van de bevolking aan vervuilde lucht. 

Meetwaarden en ranglijsten worden gebaseerd op de jaarlijkse gemiddelde PM_2.5-concentratie over de laatste twee kalenderjaren, waarbij gebruik wordt gemaakt van actuele data over het meest recente jaar en van gevalideerde luchtkwaliteitsdata over het voorlaatste jaar. In de tabel worden de Europese steden gerangschikt op grond van hun gemiddelde fijnstofniveaus over de laatste twee volledige kalenderjaren. Het EEA gaat in de toekomst onderzoeken of het mogelijk is om andere belangrijke luchtverontreinigende stoffen in de nieuwe tool op te nemen.  

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een gezondheidsrichtlijn opgesteld voor langdurige blootstelling aan fijnstof van 10 microgram per kubieke meter lucht (10 μg/m³). De Europese Unie heeft een jaarlijkse grenswaarde voor fijnstof van 25 μg/m³  vastgesteld in het beleid dat in Europa voor schone lucht moet zorgen. 

De monitor beoordeelt het luchtkwaliteitsniveau als: 

• goed als het fijnstofniveau onder de jaarlijkse richtwaarde van de WHO van onder de 10 μg/m³ ligt;
• gemiddeld als het niveau tussen de 10 en 15 μg/m³ ligt;
• slecht als het niveau tussen de 15 en 25 μg/m³ ligt; en
• zeer slecht als het niveau op of boven de grenswaarde van de Europese Unie van 25 μg/m³ ligt.

N.B.: niet alle steden zijn in de monitor opgenomen. De dataset betreft steden die deel uitmaken van de stadsaudit van de Europese Commissie en die meer dan 50 000 inwoners hebben. Steden zonder meetstations in stedelijke of voorstedelijke gebieden zijn niet opgenomen in de monitor, evenmin als steden waarvoor over minder dan 75% van de dagen in een kalenderjaar meetgegevens voorhanden zijn.

Overige EEA-luchtkwaliteitsproducten

Als u wilt weten hoe het op dit moment gesteld is met de luchtkwaliteit in uw stad, ga dan naar de Europese luchtkwaliteitsindex. De index biedt informatie over de luchtkwaliteit in de afgelopen twee dagen en een verwachting voor de komende 24 uur, in combinatie met aanbevelingen voor de gezondheid bij kortdurende blootstelling aan luchtvervuiling. De index omvat ook een grotere verscheidenheid aan luchtverontreinigende stoffen, waaronder fijnstof, stikstofdioxide, zwaveldioxide en ozon. 

Kijk hier voor meer informatie over de gevolgen voor de gezondheid van luchtvervuiling in Europa. 

Kijk hier voor het meest recente jaarrapport van het Europees Milieuagentschap over luchtkwaliteit in Europa.