Van verandering naar overgangsproces

Onze samenleving wordt geconfronteerd met grote risico's op milieugebied, zoals klimaatverandering, achteruitgang van de biodiversiteit en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Ook zien we dat tal van milieuproblemen onderling samenhangen en hun oorzaak vinden in ons maatschappelijk en economisch systeem. Zo is bijvoorbeeld luchtvervuiling niet alleen een gevaar voor de menselijke gezondheid, maar ook een factor die van invloed is op de klimaatverandering en de veerkracht van ecosystemen. Om dit probleem aan te pakken, moeten we naar ons voedsel-, vervoer- en energiesysteem kijken, maar ook naar de mondiale dimensie van luchtvervuiling.

Het is duidelijk dat een brede aanpak en langetermijnverbintenissen nodig zijn om dergelijke systeemuitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Er is al een aantal regelingen getroffen om de overgang naar een koolstofarme samenleving in Europa te bevorderen. In haar voorstel voor het zevende milieuactieprogramma heeft de Europese Unie een langetermijnvisie voor 2050 ontwikkeld die is gericht op een koolstofarme samenleving. In het kader van andere initiatieven, zoals Europa 2020 en het klimaat- en energiepakket, is een reeks doelstellingen voor 2020 vastgesteld, onder meer met betrekking tot duurzame economische groei, vermindering van de broeikasgasemissies, verhoging van de energie-efficiëntie en hernieuwbare energie.

Activiteiten afstemmen op behoeften

Wij bij het Europees Milieuagentschap staan volledig achter de langetermijndoelstellingen van de EU en zullen er in het kader van ons volgende meerjarenprogramma (2014-2018) naar streven zoveel mogelijk tot de verwezenlijking van die doelstellingen bij te dragen.

Dankzij ons milieuobservatienetwerk zijn wij de meest geschikte instantie om de milieugevolgen van deze maatschappelijke en economische overgangsprocessen te analyseren. Onze werkzaamheden bestaan in het vergaren en beoordelen van gegevens die door de EU-lidstaten en onze netwerken worden gerapporteerd. Tevens houden we bredere systeemuitdagingen en de Europese en wereldwijde ontwikkelingen in de gaten.

Gedurende de nieuwe planningsperiode zullen we deze kernactiviteiten, die ten doel hebben waardevolle kennis door te geven aan onze stakeholders, blijven versterken. Daarnaast zullen wij blijven werken aan de ontwikkeling van ons vermogen om opkomende problemen te onderkennen en te integreren in de bestaande beleidslijnen.

Deze doelstellingen kunnen alleen worden bereikt als wij onze samenwerking en dialoog met de lidstaten, stakeholders en institutionele partners alsook ons vermogen om samen met hen nieuwe kennis te genereren, versterken.

Door deze kennis te delen met beleidsmakers en belangrijke stakeholders hopen we richting te kunnen helpen geven aan de lopende veranderingen en deze om te vormen in een overgangsproces naar een koolstofarme, hulpbronnenefficiënte en veerkrachtige samenleving.

Uitdagingen voor de toekomst

Op Europees niveau bestaat een van de grootste uitdagingen voor de toekomst erin ons beleid steeds doeltreffender te maken en het beter ten uitvoer te leggen. Een andere uitdaging is hoe we kunnen voorkomen dat we op lange termijn vast komen te zitten aan niet-duurzame systemen op het gebied van vervoer, energie, huisvesting en voedsel. Door de potentiële impact van verschillende overgangsscenario's te evalueren, kunnen we onze koers zo nodig gaandeweg aanpassen. Een degelijke kennisbasis is van essentieel belang om deze uitdagingen te kunnen aanpakken.

Dit geldt ook op institutioneel niveau. Op basis van de ervaring die we in twee decennia hebben opgedaan, moeten we onze interne structuren blijven uitbouwen en waar nodig aanpassen om aan de behoeften van onze stakeholders te kunnen voldoen. De instrumenten die we gebruiken om kennis op milieugebied te ontwikkelen en door te geven, moeten steeds betrouwbaarder, flexibeler en innovatiever worden om ervoor te zorgen dat we te allen tijde in staat zijn in de vraag naar kennis te voorzien.

Hans BRUYNINCKX
Uitvoerend directeur

Hoofdartikel, gepubliceerd in nummer 2013/1 van de EEA-nieuwsbrief, oktober 2013