Η ρύπανση από τον τομέα των μεταφορών εξακολουθεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία σε πολλές περιοχές της Ευρώπης

Η ετήσια έκθεση του μηχανισμού υποβολής εκθέσεων για τις μεταφορές και το περιβάλλον (Transport and Environment Reporting Mechanism) (TERM) του ΕΟΠ αξιολογεί τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των μεταφορών σε όλη την Ευρώπη. Έχουν σημειωθεί ορισμένες βελτιώσεις, αν και αυτές οφείλονται εν μέρει στη μειωμένη οικονομική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Η έκθεση αναφέρει ότι καθώς το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται, οι νέοι στόχοι της ΕΕ για τις μεταφορές θα πρέπει να επικεντρωθούν στις προσπάθειες για την περαιτέρω μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Αν και η ατμοσφαιρική ρύπανση παρουσιάζει μείωση τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για πολλές περιοχές. Τα «πρότυπα Euro» των οχημάτων δεν έχουν επιτύχει τη μείωση των πραγματικών εκπομπών NO₂ στα επίπεδα που θεσπίζει η νομοθεσία, παρόλο που έχουν σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις συνολικά στην ποιότητα του αέρα.

Η αύξηση των μεταφορών εμπορευμάτων επίσης οδηγεί σε κακή ποιότητα αέρα. Οι εμπορευματικές μεταφορές αποτέλεσε μία από τις βασικές αιτίες των υψηλών επιπέδων NO₂. Η αύξηση των θαλάσσιων μεταφορών τις τελευταίες δύο δεκαετίες επέφερε επίσης μείωση των εκπομπών οξειδίων του θείου που προκαλούν όξινη βροχή μόνο κατά 14% σε σχέση με το 1990 παρά τις μεγάλες βελτιώσεις στην αποδοτικότητα.

Όπως δήλωσε η Jacqueline McGlade, εκτελεστική διευθύντρια του ΕΟΠ: «Μία από τις μεγάλες προκλήσεις του 21^ου αιώνα θα είναι η άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων των μεταφορών (αέρια θερμοκηπίου, ατμοσφαιρική ρύπανση και θόρυβος) με την παράλληλη διασφάλιση των θετικών πτυχών της κινητικότητας. Η Ευρώπη μπορεί να έχει το προβάδισμα με εντατικοποίηση των δράσεών της στον τομέα της τεχνολογικής καινοτομίας στην ηλεκτροκίνηση. Μια τέτοια αλλαγή μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή στα αστικά κέντρα».

Άλλες τάσεις και ευρήματα

• Τα άτομα που ζουν κοντά σε δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας σε όλη την Ευρώπη εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα σε υπερβολικά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το 2010 το 44% των οδικών σταθμών παρακολούθησης του αέρα κατέγραψε βλαβερά επίπεδα διοξειδίου του αζώτου (NO₂) που υπερέβαιναν τα νόμιμα όρια. Τα επίπεδα των αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10) υπερέβησαν τα όρια στο  33% των σταθμών αυτών. Οι εν λόγω ρύποι είναι δυνατό να επηρεάσουν το καρδιοαγγειακό σύστημα, τους πνεύμονες, το συκώτι, τη σπλήνα και το αίμα. 

• Η Ευρώπη πρέπει να μειώσει περαιτέρω την ενέργεια που καταναλώνεται από τον τομέα των μεταφορών, καθώς το 2011 ήταν μόνο κατά 4,3% χαμηλότερη σε σχέση με το ανώτατο όριο του 2007. Η χρήση ενέργειας σε μερικούς τρόπους μεταφορών επηρεάστηκε έντονα από τις οικονομικές διακυμάνσεις των τελευταίων ετών. Οι εμπορευματικές μεταφορές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στις οικονομικές διακυμάνσεις. Μετά από μια απότομη μείωση μεταξύ 2008 και 2009, αυξήθηκαν κατά 5,4% το 2010.

• Η ζήτηση στις επιβατικές μεταφορές σημείωσε πτώση περίπου 1% μεταξύ 2009 και 2010. Το στοιχείο αυτό φαίνεται ότι αντίκειται στη μακροπρόθεσμη τάση, καθώς η ζήτηση των επιβατικών μεταφορών παρουσίαζε σταθερή αύξηση σε όλη την ΕΕ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 που άρχισε η τήρηση αρχείων. Σύμφωνα με την έκθεση, η χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων παρέμεινε περίπου στα ίδια επίπεδα,  παρά την οικονομική ύφεση και τις μεγάλες διακυμάνσεις στην τιμή των καυσίμων την τελευταία δεκαετία.

• Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τιμές ενδέχεται να επηρεάζουν τα άτομα κατά τρόπο τέτοιο ώστε να προβαίνουν σε επιλογές επιβλαβείς για το περιβάλλον. Η αγορά αυτοκινήτου είναι σταθερά φθηνότερη σε πραγματικούς όρους από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αναφέρει η έκθεση, ενώ η μετακίνηση με το τρένο και οι θαλάσσιες μεταφορές επιβατών έχουν γίνει πιο ακριβές. Παρ’ όλα αυτά, τα καινούρια αυτοκίνητα είναι αποδοτικότερα. Το μέσο αυτοκίνητο που πουλήθηκε το 2011 ήταν κατά 3,3% πιο αποδοτικό σε σχέση με το μέσο αυτοκίνητο που πουλήθηκε το προηγούμενο έτος.

• Ο τομέας των μεταφορών πρέπει να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 68% στο διάστημα από το 2010 έως τα μέσα του αιώνα για να επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές μειώθηκαν κατά 0,4% μεταξύ 2009 και 2010 ενώ οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν παρόμοια μείωση μεταξύ 2010 και 2011.

• Ο θόρυβος είναι μια ακόμη επίπτωση των μεταφορών που είναι δυνατό να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας. Η έκθεση αναφέρει ότι στις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης, τρεις στους πέντε κατοίκους εκτίθενται σε επιβλαβή επίπεδα κυκλοφοριακού θορύβου. Ακόμα και στην ύπαιθρο, 24 εκατομμύρια Ευρωπαίοι εκτίθενται σε επιβλαβή επίπεδα κυκλοφοριακού θορύβου κατά τη διάρκεια της νύχτας, γεγονός το οποίο μπορεί να έχει ως συνέπεια την εμφάνιση σωματικών και ψυχολογικών προβλημάτων.

Περισσότερες πληροφορίες

• Το Δεκέμβριο του 2012, ο ΕΟΠ θα δημοσιεύσει νέα δεδομένα για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου καινούριων επιβατηγών αυτοκινήτων. Προκαταρτικά δεδομένα.
• Δημοσιεύσεις για τις μεταφορές από τον ΕΟΠ
• Ευρωπαϊκή ετήσια έκθεση για την ποιότητα του αέρα 2012
• Πρόσφατες εκθέσεις για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου