Gemotoriseerd vervoer: trein, vliegtuig, auto of boot – welke is het groenst?

Reizen per vliegtuig, trein of auto: het is niet altijd duidelijk wat de meest milieuvriendelijke keuze is. In het meest recente jaarrapport over vervoer en milieu 2020 wordt ingegaan op deze kwestie door de waarde van reizen per trein en vliegtuig te beoordelen in het kader van de inspanningen om de Green Deal van de Europese Unie uit te voeren. Een van de doelstellingen van de Europese Green Deal is om de uitstoot van broeikasgassen door vervoer in 2050 met 90 % te verminderen ten opzichte van 1990. Een verschuiving naar duurzamer vervoer kan een belangrijke bijdrage leveren aan het bereiken van dit doel. Volgens het rapport kan een verschuiving van lucht- naar treinvervoer een belangrijke rol spelen voor het personenvervoer.

Milieueffecten van treinen en vliegtuigen

In 2018 was vervoer verantwoordelijk voor 25 % van de broeikasgasemissies in de EU. De emissies van deze sector zijn hoofdzakelijk afkomstig van het wegvervoer (72 %), terwijl het aandeel van het zeevervoer en de luchtvaart respectievelijk 14 % en 13 % van de emissies bedraagt en dat van het spoor 0,4 % (uitsluitend emissies van dieseltreinen). Naast hun directe bijdrage aan de opwarming van de aarde en luchtverontreiniging worden ook de emissies in aanmerking genomen die worden uitgestoten tijdens de productie, transmissie en distributie van energie die treinen en vliegtuigen gebruiken. Vervoer veroorzaakt ook niet-uitlaatemissies van luchtverontreinigende stoffen, bijvoorbeeld door het slijten van remmen, wielen, banden en spoorlijnen.

Trein of vliegtuig?

In het rapport wordt specifiek gekeken naar de effecten van spoor- en luchtvervoer, die beide een groot deel van het personenvervoer in Europa uitmaken. De conclusie van de beoordeling luidt dat, afgezien van lopen en fietsen, reizen per trein de beste en verstandigste manier van reizen is.  De effecten van vliegtuigen op emissies zijn veel groter op basis van passagierskilometers. In het verslag wordt echter opgemerkt dat vliegen niet noodzakelijkerwijs de schadelijkste keuze is. Reizen per benzine- of dieselauto kan schadelijker zijn, vooral als de bestuurder alleen reist.  

In het rapport wordt ook opgemerkt dat de milieukosten van vliegreizen over langere afstanden minder toenemen, omdat de milieukosten van landen en opstijgen bij een rechtstreekse vlucht niet mee veranderen met de afstand.

De beoordeling is gebaseerd op een vergelijking van reizen tussen 20 stedenparen in Europa.

In een afzonderlijke EEA briefing, die gebaseerd is op een onderzoek in opdracht van het EEA dat vandaag ook gepubliceerd is, wordt gesteld dat zowel het treinvervoer als de scheepvaart de minst koolstofintensieve opties zijn voor gemotoriseerd vervoer. Treinvervoer en vervoer over het water hebben de laagste uitstoot per kilometer en per vervoerde eenheid, terwijl de luchtvaart en het wegvervoer aanzienlijk meer uitstoten.

Hoewel de efficiëntie van trein- en luchtverkeer opmerkelijk verbeterd is tijdens de onderzochte periode van vijf jaar, lijkt de efficiëntie van andere vervoerswijzen te zijn gestagneerd. Een verschuiving naar vervoer per spoor en over het water moet worden aangemoedigd en de broeikasgasefficiëntie van alle gemotoriseerde vervoerswijzen moet worden verbeterd, aldus de briefing.