Transport zmotoryzowany: pociąg, samolot, samochód czy statek — który jest najbardziej ekologiczny?

Podróżować samolotem, pociągiem, czy samochodem? Wybór najbardziej przyjazny dla środowiska może nie zawsze być oczywisty. Najnowszy roczny raport Transport i środowisko 2020 (TERM) zajmuje się kwestią  oceny wartości podróży koleją i samolotem w kontekście działań na rzecz wprowadzenia Unijnego Zielonego Ładu. Europejski Zielony Ład obejmuje cel, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu o 90% do 2050 r. w porównaniu z rokiem 1990. Przejście na bardziej zrównoważony transport może w istotny sposób przyczynić się do osiągnięcia tego celu. W przypadku transportu pasażerskiego kluczową rolę odegrać może przejście z transportu lotniczego na kolejowy.

Wpływ pociągów i samolotów na środowisko

W 2018 r. transport emitował 25% gazów cieplarnianych w UE. Emisje w tym sektorze pochodzą przede wszystkim z transportu drogowego (72%), natomiast transport morski i lotnictwo stanowią odpowiednio 14% i 13%, a udział kolei to 0,4% (wyłącznie emisje z pociągów z silnikami spalinowymi). Oprócz bezpośredniego przyczyniania się do globalnego ocieplenia i zanieczyszczenia powietrza, uwzględnia się również emisje, które mają miejsce podczas produkcji, przesyłu i dystrybucji energii wykorzystywanej przez pociągi i samoloty. Transport powoduje również zanieczyszczenia inne niż emisje spalin, np. pochodzące ze ścierania hamulców, kół i opon lub torów kolejowych.

Pociąg czy samolot?

Raport przede wszystkim analizuje wpływ transportu kolejowego i lotniczego, które stanowią istotną część europejskiego sektora transportu pasażerskiego. W ocenie stwierdzono, że podróż koleją jest najlepszym i najbardziej rozsądnym środkiem transportu, z wyjątkiem poruszania się pieszo lub na rowerze.  Wpływ lotnictwa na emisje jest znacznie wyższy w przeliczeniu na pasażerokilometry. W raporcie zauważono jednak, że loty niekoniecznie są najbardziej szkodliwym wyborem. Podróżowanie samochodem z silnikiem benzynowym lub na olej napędowy, zwłaszcza w pojedynkę, może być bardziej szkodliwe.  

W raporcie stwierdzono jednak, że na dłuższych dystansach koszty środowiskowe podróży samolotem wzrastają w mniejszym stopniu, ponieważ koszty środowiskowe lądowania i startu nie zmieniają się wraz z odległością przebytą podczas lotu bezpośredniego.

Ocena opiera się na porównaniu podróży między 20 parami miast w Europie.

W osobnym, również opublikowanym dziś briefingu EEA, sporządzonym na podstawie badania zleconego przez EEA, stwierdzono, że zarówno kolej, jak i transport morski to najmniej emisyjne wybory w transporcie zmotoryzowanym. Transport kolejowy i wodny charakteryzuje się najniższym poziomem emisji w przeliczeniu na kilometr i na przewożoną jednostkę, natomiast lotnictwo i transport drogowy emitują znacznie więcej.

Chociaż wydajność kolei i lotnictwa uległa znacznej poprawie w 5-letnim okresie objętym badaniem, wygląda na to, że wydajność innych rodzajów transportu utrzymała się na tym samym poziomie. Jak wynika z briefingu, należy zachęcać do przechodzenia na transport kolejowy i wodny, a jednocześnie zwiększać efektywność wszystkich zmotoryzowanych środków transportu pod względem emisji gazów cieplarnianych.